Η επόμενη Πρόεδρος της Ευρωπαϊκής Κεντρικής Τράπεζας θα πρέπει να αντιμετωπίσει κάποια δυσαρέσκεια σχετικά με την απόφαση του προκατόχου της να επανεκκινήσει την ποσοτική χαλάρωση.
Δεν είναι εύκολο να βρίσκεται κανείς στη θέση της Christine Lagarde. Η επόμενη Πρόεδρος της Ευρωπαϊκής Κεντρικής Τράπεζας δεν έχει προεδρεύσει ακόμη στην πρώτη συνεδρίαση του Διοικητικού Συμβουλίου, αλλά έχει να αντιμετωπίσει τη δυσαρέσκεια που οφείλεται στην απόφαση της κεντρικής τράπεζας να ξεκινήσει εκ νέου την ποσοτική χαλάρωση προτού καν αρχίσει η θητεία της.
Η Lagarde μάλλον θα θέλει να ευχαριστήσει τον Mario Draghi για την προώθηση μιας τόσο σημαντικής απόφασης ενόψει της ευρείας αντιπολίτευσης. Ωστόσο, η πρώην διευθύνουσα σύμβουλος του Διεθνούς Νομισματικού Ταμείου θα χρειαστεί τώρα όλες τις πολιτικές της ικανότητες για να διασφαλίσει ότι η ΕΚΤ δεν θα παραμείνει ανεξέλεγκτη από την αρχή της θητείας της.
Η προώθηση ενός τόσο ολοκληρωμένου πακέτου – που περιελάμβανε επίσης μείωση των επιτοκίων και ευκολότερους όρους δανεισμού στις τράπεζες – ήταν επιτακτική. Η οικονομία της ζώνης του ευρώ επιβραδύνεται και ο πληθωρισμός βρίσκεται σε μεγάλο βαθμό εκτός στόχου της κεντρικής τράπεζας, δηλαδή λίγο κάτω από το 2%. Όπως δήλωσε ο Draghi, θα ήταν πολύ καλύτερα οι κυβερνήσεις με δημοσιονομικό χώρο – όπως η Γερμανία και η Ολλανδία – να αναλάβουν ηγετικό ρόλο στην κινητοποίηση της ανάκαμψης αυξάνοντας τις επενδυτικές δαπάνες ή μειώνοντας τους φόρους. Ωστόσο, ελλείψει σταθερών δημοσιονομικών κινήτρων, η ΕΚΤ δεν έχει άλλη επιλογή παρά να απελευθερώσει τη νομισματική της δύναμη.
Ωστόσο, η απόφαση ήρθε σε ακατάλληλη στιγμή και επισκιάστηκε από διαφωνίες. Στις 31 Οκτωβρίου, ο Draghi θα αποσυρθεί τελειώνοντας την οκταετή προεδρία του και ανοίγοντας τον δρόμο στην Lagarde. Η απόφαση για επανεκκίνηση της ποσοτικής χαλάρωσης λέγεται ότι προκάλεσε αντιδράσεις από τους διοικητές των κεντρικών τραπεζών της Γερμανίας, της Γαλλίας και της Ολλανδίας καθώς και από τα μέλη του εκτελεστικού συμβουλίου, μεταξύ των οποίων ήταν και ο Benoit Coeure. Ο επικεφαλής της κεντρικής τράπεζας της Ολλανδίας Klaas Knot έκανε την ασυνήθιστη κίνηση να κατακρίνει την απόφαση σε επίσημη δήλωση.
Ο Draghi θα μπορούσε να αφήσει τη Lagarde να διαμορφώσει μια ευρεία συναίνεση, αλλά σαφώς δεν είναι άνθρωπος που κάνει συμβιβασμούς. Το 2012, όταν ανακοίνωσε στο Λονδίνο ότι η ΕΚΤ θα κάνει «ό,τι χρειάζεται» για να σώσει το ευρώ, προκάλεσε έκπληξη σε πολλούς συναδέλφους του στο διοικητικό συμβούλιο. Το πρόγραμμα «Άμεσες Νομισματικές Συναλλαγές» – το οποίο περιέγραφε τις τεχνικές λεπτομέρειες του «ό,τι χρειάζεται» – προχώρησε παρά την έντονη αντιπαράθεση του Jens Weidmann, του ισχυρού Προέδρου της Γερμανικής Bundesbank. Σε αυτή την περίπτωση, η κρίση του Draghi ήταν σωστή. Το μοναχικό του στυλ ηγεσίας εξυπηρετούσε καλά τη ζώνη του ευρώ. Υπάρχει ελπίδα ότι ο χρόνος θα αποδείξει ότι είχε δίκιο ξανά.
Η Lagarde θα πρέπει να αντιμετωπίσει τις αναπόφευκτες συνέπειες. Σε μια ακρόαση στο Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο αυτόν τον μήνα υποσχέθηκε ότι θα δράσει με «ευελιξία» και ότι θα συνεχίσει τη χαλαρή νομισματική στάση του Draghi για «παρατεταμένη χρονική περίοδο». Αυτά τα σχόλια δείχνουν ότι ίσως συμφωνεί με τις ενέργειες της ΕΚΤ που έγιναν την περασμένη εβδομάδα. Όμως, θα είναι πολύ πιο δύσκολο να υπερασπιστεί το καινούριο σύστημα των καθαρών αγορών στοιχείων ενεργητικού όταν γίνει Πρόεδρος της κεντρικής τράπεζας τον Νοέμβριο. Ακόμα χειρότερα, η αντίδραση στην κεντρική τράπεζα είναι πολύ μεγαλύτερη από αυτή που είχε να αντιμετωπίσει ο Draghi προηγουμένως.
Η μετάβαση στην ΕΚΤ ήταν πάντα δύσκολη. Κατά τη διάρκεια της θητείας του, ο Draghi κατάφερε να καλύψει τη διάσταση απόψεων στην καρδιά μιας ελλιπούς νομισματικής ένωσης, αλλά η διχογνωμία παραμένει. Η ειρωνεία είναι ότι η απόφαση την περασμένη εβδομάδα για επανεκκίνηση της ποσοτικής χαλάρωσης θα μπορούσε να κάνει αυτές τις «ρωγμές» να επιστρέψουν ακόμα δριμύτερες. Ο Lagarde μάλλον θα πρέπει να νιώθει αγχωμένη για τις τελευταίες επευφημίες του Draghi.