Η Ελλάδα καταγράφει από τις υψηλότερες αυξήσεις πλούτου στην Ευρώπη, με σχεδόν 80.000 εκατομμυριούχους και ενίσχυση της μεσαίας τάξης. Όμως ο πλούτος παραμένει άνισα κατανεμημένος. Το χρήμα κατευθύνεται κυρίως στα ακίνητα.
Στην ετήσια έκθεσή της για τον παγκόσμιο πλούτο, η UBS κατατάσσει την Ελλάδα ανάμεσα στις πιο δυναμικές αγορές το 2024. Ο μέσος πλούτος ανά ενήλικο αυξήθηκε σε πραγματικούς όρους (τοπικό νόμισμα, καθαρός από πληθωρισμό) κατά περισσότερο από 7%, ενώ η αντίστοιχη αύξηση στη διάμεση τιμή καταγράφει εξίσου θετική πορεία. Αυτό σημαίνει ότι δεν πρόκειται απλώς για μια «πλούσια ελίτ» που μεγάλωσε κι άλλο, αλλά για μία γενικευμένη –αν και άνιση– ενίσχυση του ιδιωτικού πλούτου.
Η εξέλιξη αυτή έρχεται μετά από μια δεκαετία που η Ελλάδα βίωσε έντονη απομείωση πλούτου, με αποτέλεσμα η ανάκαμψη να μοιάζει σήμερα θεαματική, έστω και αν παραμένει εύθραυστη.
Η ανισότητα επιμένει
Η θετική εικόνα θολώνει όταν εξετάζει κανείς την κατανομή του πλούτου. Ο δείκτης ανισότητας Gini για την Ελλάδα βρίσκεται στο 0,60 – από τους υψηλότερους στην Ευρώπη. Η κατανομή παραμένει βαθιά άνιση, με το άνω τμήμα της κοινωνικής πυραμίδας να κατέχει δυσανάλογο μερίδιο του συνολικού πλούτου.
Η UBS επισημαίνει ότι, ακόμη και σε χώρες όπου η συνολική πίτα μεγαλώνει, αυτό δεν σημαίνει ότι όλοι γεύονται το ίδιο κομμάτι. Η Ελλάδα δεν αποτελεί εξαίρεση, καθώς η βελτίωση αφορά μεν ευρύτερα στρώματα, αλλά δεν αρκεί για να αντιστρέψει τη μακροχρόνια συγκέντρωση πλούτου.
Οι Έλληνες επενδύουν σε ακίνητα
Ένα ακόμη χαρακτηριστικό της ελληνικής περίπτωσης είναι η φύση του πλούτου: η UBS σημειώνει ότι μόλις το 30–35% του ιδιωτικού πλούτου στην Ελλάδα αφορά χρηματοοικονομικά περιουσιακά στοιχεία (μετοχές, ομόλογα, επενδυτικά προϊόντα). Αντιθέτως, κυριαρχούν τα ακίνητα και λοιπά μη ρευστοποιήσιμα περιουσιακά στοιχεία.
Αυτό περιορίζει τη συμμετοχή των νοικοκυριών στις ευκαιρίες επενδυτικής απόδοσης που προσφέρουν οι παγκόσμιες αγορές και εντείνει τη σύνδεση πλούτου και ιδιοκατοίκησης – ένα μοντέλο που αποδείχθηκε ευάλωτο σε προηγούμενες κρίσεις.
Οι Έλληνες εκατομμυριούχοι πλησιάζουν τους 80.000
Παρότι η Ελλάδα δεν ανήκει ακόμη στα κράτη με τον υψηλότερο απόλυτο αριθμό εκατομμυριούχων, καταγράφει εντυπωσιακή άνοδο. Σύμφωνα με την έκθεση, ο αριθμός των Ελλήνων με καθαρή περιουσία άνω του 1 εκατ. δολαρίων πλησιάζει τις 80.000. Πρόκειται για τάξη μεγέθους αντίστοιχη με την Πορτογαλία (περίπου 175.000 εκατομμυριούχοι) και σαφώς χαμηλότερη από την Ισπανία, που ξεπερνά τα 1,2 εκατ. άτομα σε αυτή την κατηγορία.
Η σχετική αύξηση είναι πάντως αξιοσημείωτη για την Ελλάδα, καθώς προέρχεται από χαμηλότερη βάση και συνδέεται άμεσα με την ανάκαμψη της αγοράς ακινήτων και την σταδιακή αναθέρμανση επενδύσεων υψηλής καθαρής θέσης.
Το μεγάλο κύμα μεταβίβασης πλούτου
Ένας από τους πιο ανησυχητικούς δείκτες για τις επόμενες δεκαετίες αφορά τις επικείμενες μεταβιβάσεις πλούτου. Η UBS υπολογίζει ότι στην Ελλάδα σχεδόν το 40% του συνολικού πλούτου θα αλλάξει χέρια μέσα στα επόμενα χρόνια, είτε μέσω κληρονομιών είτε μέσω μεταβίβασης μεταξύ συζύγων.
Το ποσοστό αυτό είναι αισθητά υψηλότερο σε σύγκριση με την Πορτογαλία (26%) και την Ισπανία (17%), στοιχείο που δείχνει πόσο ευάλωτη είναι η μελλοντική κατανομή πλούτου σε ζητήματα όπως η φορολογία κληρονομιών, η διαχείριση περιουσιών και οι κοινωνικές ανισότητες μεταξύ γενεών.
Το δίλημμα της επόμενης μέρας
Η UBS καταλήγει ότι η εικόνα για την Ελλάδα είναι θετική αλλά αντιφατική. Η χώρα κατάφερε να ενισχύσει τον ιδιωτικό πλούτο, να τον διαχύσει σε κάποιο βαθμό και να επανακάμψει δημοσιονομικά. Όμως, οι δομικές αδυναμίες παραμένουν.
Το μεγάλο στοίχημα για τα επόμενα χρόνια δεν είναι αν ο πλούτος θα συνεχίσει να αυξάνεται – αλλά αν αυτή η αύξηση θα μπορέσει να γίνει πιο δίκαιη, πιο παραγωγική και πιο ανθεκτική στις διακυμάνσεις του διεθνούς περιβάλλοντος.
