Αν και ορισμένοι από τους δασμούς που ανακοίνωσε χθες ο Ντόναλντ Τραμπ χλευάζονται, καθώς βάζουν στο στόχαστρο νησιά καλυμμένα από πάγο που κατοικούνται κυρίως από πιγκουίνους, η φόρμουλα του Αμερικανού προέδρου για τον υπολογισμό αυτών των δασμών έχει και μια σοβαρή πλευρά: πλήττει ορισμένες από τις πιο φτωχές χώρες του κόσμου.
Η μαθηματική φόρμουλα συνοψίζεται στα εξής: παίρνετε το έλλειμμα εμπορευματικών συναλλαγών των ΗΠΑ που έχει με μια χώρα, το διαιρείτε με τις εξαγωγές αυτής της χώρας στις ΗΠΑ και το μετατρέπετε σε ποσοστό. Ακολούθως μειώστε αυτό το ποσοστό στο μισό για να προκύψει ο “αμοιβαίος” δασμός των ΗΠΑ, με κατώτατο όριο 10%.
Κάπως έτσι, επιβλήθηκε δασμός 10% στην ηφαιστειογενή αυστραλιανή επικράτεια των Νήσεων Χερντ και Μακντόναλντ στην Ανταρκτική. Οι πιγκουίνοι τη γλίτωσαν φτηνά, ίσως πει κάποιος.
Αλλά η Μαδαγασκάρη – μια από τις φτωχότερες χώρες στον κόσμο με κατά κεφαλήν Ακαθάριστο Εγχώριο Προϊόν (ΑΕΠ) λίγο πάνω από 500 δολάρια – με αυτή τη δασμολογική φόρμουλα θα βρεθεί αντιμέτωπη με δασμούς 47%. Πέρυσι, είχε εξαγωγές βανίλιας, μετάλλων και ενδυμάτων ύψους 733 εκατομμυρίων δολαρίων προς τις ΗΠΑ.
“Μάλλον κανείς δεν αγοράζει Tesla εκεί”, είπε ο Τζον Ντέντον, επικεφαλής του Διεθνούς Εμπορικού Επιμελητηρίου (ICC), στο Reuters, σε μια ειρωνική αναφορά στο απίθανο σενάριο η Μαδαγασκάρη να μπορέσει να κατευνάσει τον Τραμπ αγοράζοντας πολυτελή αμερικανικά προϊόντα.
Η Μαδαγασκάρη δεν είναι μόνη: η ωμότητα της φόρμουλας που εφαρμόζεται σε οικονομίες που δεν έχουν την πολυτέλεια να εισάγουν πολλά από τις ΗΠΑ οδηγεί αναπόφευκτα σε υψηλό αμοιβαίο ποσοστό: 50% για το Λεσότο στη νότια Αφρική, 49% για την Καμπότζη στη νοτιοανατολική Ασία.
“Οι μεγαλύτεροι χαμένοι είναι η Αφρική και η νοτιοανατολική Ασία”, είπε ο Ντέντον, προσθέτοντας ότι οι δασμοί Τραμπ “κινδυνεύουν να βλάψουν περαιτέρω τις αναπτυξιακές προοπτικές χωρών που ήδη αντιμετωπίζουν επιδείνωση των συνθηκών εμπορίου”.
“Πραγματικά δεν υπάρχει καμία μεθοδολογία”
Αλλά η φόρμουλα προκαλεί επίσης σύγχυση σε πλούσιες χώρες. Για την Ευρωπαϊκή Ένωση ο τιμωρητικός δασμός των ΗΠΑ είναι 20% – τετραπλάσιος του 5% που υπολογίζει ο Παγκόσμιος Οργανισμός Εμπορίου ως το μέσο δασμολογικό συντελεστή της ΕΕ.
“Έτσι, τουλάχιστον σε ό,τι αφορά εμάς, αυτό είναι μια κολοσσιαία ανακρίβεια”, δήλωσε ο Στέφανο Μπέρνι, γενικός διευθυντής της κοινοπραξίας που εκπροσωπεί τους κατασκευαστές του τυριού Γκράνα Παντάνο που παράγεται στην Ιταλία. “Μας κοστίζει τρεις φορές περισσότερο σήμερα η είσοδος στην αγορά των ΗΠΑ από ό,τι η είσοδος αμερικανικών τυριών στη δική μας αγορά”, ανέφερε.
Ερωτηθείς για τη μεθοδολογία, ο εκπρόσωπος του Λευκού Οίκου, Κους Ντεσάι, τόνισε με ανάρτηση στο X ότι “υπολογίσαμε κυριολεκτικά τους δασμολογικούς και μη δασμολογικούς φραγμούς” και στην ανάρτησή του συμπεριέλαβε ένα στιγμιότυπο από έγγραφο του Λευκού Οίκου που περιγράφει την ανάλυση της μαθηματικής φόρμουλας.
Ερωτηθείς στο CNBC πώς προέκυψε η φόρμουλα της κυβέρνησης Τραμπ, ο Αμερικανός υπουργός Εμπορίου Χάουαρντ Λούτνικ δεν έδωσε άμεση εξήγηση, αλλά είπε ότι οι οικονομολόγοι του Εμπορικού Αντιπροσώπου των Ηνωμένων Πολιτειών (USTR) εργάζονταν για χρόνια σε μια μέτρηση που αντικατοπτρίζει όλους τους εμπορικούς φραγμούς που θέτει μια χώρα.
Εντούτοις, οικονομολόγοι σε όλον τον κόσμο έσπευσαν να πουν ότι οι όροι ακυρώνουν ο ένας τον άλλον με τέτοιο τρόπο που θα μπορούσε να μειωθεί σε ένα απλό πηλίκο του ελλείμματος εμπορευματικών συναλλαγών έναντι των εμπορικών εξαγωγών.
“Δεν υπάρχει πραγματικά καμία μεθοδολογία εδώ”, τόνισε η Μέρι Λόβλι, συνεργάτης στο Ιντιτούτο Πέτερσον. “Είναι σαν να ανακαλύπτεις ότι έχεις καρκίνο και να βρίσκεις το φάρμακο με βάση το βάρος σου διαιρεμένο με την ηλικία σου. Η λέξη “αμοιβαία” είναι εξαιρετικά παραπλανητική”.
Ο Ρόμπερτ Καν της εταιρείας συμβούλων Eurasia Group, συμφωνεί ότι η φόρμουλα αυτή παρήγαγε “πολλούς τέτοιου είδους ανόητους αριθμούς που δεν είναι ουσιώδεις”. “Στέλνει ένα μήνυμα: ότι αποσυρόμαστε από σχέσεις και συμμαχίες μας… και αυτό είναι μια ψυχρολουσία για πολλούς από τους παραδοσιακούς συμμάχους μας”, τόνισε μιλώντας στο Reuters.
Άλλοι σημειώνουν ότι η κίνηση της κυβέρνησης Τραμπ εγείρει επίσης ερωτήματα σχετικά με την ευρέως διαδεδομένη άποψη ότι ο Τραμπ επιδιώκει διμερείς διαπραγματεύσεις με κυβερνήσεις που εν τέλει θα οδηγήσουν σε χαλάρωση των αμερικανικών δασμών.
