Δεν υπάρχει τίποτα αξιοσημείωτο στην επίσκεψη του Ρώσου προέδρου Βλαντίμιρ Πούτιν στη Μογγολία την Τρίτη – πρόκειται να συναντηθεί με τον ηγέτη της χώρας, να έχει συνομιλίες για την ανάπτυξη των διμερών σχέσεων και να παραστεί σε επίσημη δεξίωση, σύμφωνα με το CNBC.
Το ασυνήθιστο είναι ότι η Μογγολία, ως μέλος του Διεθνούς Ποινικού Δικαστηρίου (ΔΠΔ), όφειλε να είχε συλλάβει τον Ρώσο πρόεδρο αμέσως μόλις προσγειώθηκε στα χώρα το βράδυ της Δευτέρας.
Υπενθυμίζεται ότι κατά του Πούτιν έχει εκδοθεί διεθνές ένταλμα σύλληψης από το Διεθνές Ποινικό Δικαστήριο τον Μάρτιο του 2023. Το δικαστήριο ισχυρίζεται ότι είναι υπεύθυνος για εγκλήματα πολέμου, με ιδιαίτερη έμφαση στην παράνομη απέλαση παιδιών από την Ουκρανία στη Ρωσία.
Τότε, το Κρεμλίνο χαρακτήρισε τις αποφάσεις του ΔΠΔ ως “εξωφρενικές και απαράδεκτες” και ανέφερε ότι δεν έχουν καμία επίπτωση στη Ρωσία, η οποία δεν είναι μέλος του ΔΠΔ.
Η Μογγολία βρίσκεται τώρα σε δύσκολη θέση, καθώς ο Πούτιν επισκέπτεται τη χώρα – η πρώτη του επίσκεψη σε κράτος μέλος του ΔΠΔ μετά την έκδοση του εντάλματος σύλληψης – με προφανή ατιμωρησία.
Σύμφωνα με το Καταστατικό της Ρώμης, την ιδρυτική συνθήκη του ΔΠΔ που τέθηκε σε ισχύ το 2002, τα κράτη μέλη του ΔΠΔ υποχρεούνται να κρατούν και να παραδίδουν στο δικαστήριο κάθε πρόσωπο που υπόκειται σε ένταλμα σύλληψης του ΔΠΔ, εάν πατήσει το πόδι του στο έδαφός τους.
Ωστόσο, το δικαστήριο δεν έχει τρόπο να επιβάλει τον κανόνα αυτό και η Μογγολία τον αψήφησε υποδεχόμενη τον Πούτιν με τιμητική φρουρά καθώς συναντήθηκε με τον πρόεδρο Ουχναγκίν Χουρελσούχ στην πρωτεύουσα, Ουλάν Μπατόρ, την Τρίτη.
Η ριψοκίνδυνη κίνηση της Μογγολίας προκάλεσε αναστάτωση στο ΔΠΔ, το οποίο εδρεύει στην Ολλανδία, και στην Ουκρανία, στην οποία εισέβαλε η Ρωσία τον Φεβρουάριο του 2022.
Ένας εκπρόσωπος του ΔΠΔ, ο Fadi el-Abdallah, δήλωσε στο BBC την περασμένη Παρασκευή ότι η Μογγολία έχει “υποχρέωση” να συμμορφωθεί με το ένταλμα σύλληψης και τόνισε ότι “σε περίπτωση μη συνεργασίας, οι δικαστές του ΔΠΔ μπορούν να προβούν σε σχετική διαπίστωση και να ενημερώσουν σχετικά τη Συνέλευση των Κρατών Μερών. Στη συνέχεια, εναπόκειται στη Συνέλευση να λάβει οποιοδήποτε μέτρο κρίνει κατάλληλο”.
Ωστόσο, δεν διευκρίνισε ποια μέτρα θα μπορούσαν να ληφθούν και σημείωσε ότι το ΔΠΔ επιτρέπει ορισμένες εξαιρέσεις από τον κανόνα, σύμφωνα με το BBC.
Διεθνείς νομικοί εμπειρογνώμονες προειδοποίησαν τη Δευτέρα ότι η απροθυμία της Μογγολίας να εκπληρώσει τις υποχρεώσεις της έναντι του ΔΠΔ θα έχει πολύ πιθανόν κάποιες συνέπειες, με ορισμένους να εξετάζουν το ενδεχόμενο άσκησης ποινικής δίωξης.
“Τα συμβαλλόμενα κράτη του ΔΠΔ δεν θα πρέπει να προσκαλούν πρόσωπα που υπόκεινται σε ένταλμα σύλληψης του ΔΠΔ να επισκέπτονται τις χώρες τους για οποιονδήποτε λόγο. Τελεία και παύλα”, σημείωσε ο Mark Ellis, εκτελεστικός διευθυντής της Διεθνούς Ένωσης Δικηγορικών Συλλόγων (IBA).
“Η συμμετοχή της Μογγολίας στο ΔΠΔ και ο σεβασμός της στο κράτος δικαίου απαιτούν να συμμορφωθεί με το ένταλμα σύλληψης ή να γνωστοποιήσει στον πρόεδρο Πούτιν ότι δεν είναι ευπρόσδεκτος στη Μογγολία. Αυτή είναι η στιγμή που η Μογγολία, ως κράτος-μέλος, πρέπει να θέσει το δίκαιο πάνω από την πολιτική”, πρόσθεσε ο ίδιος.
Η IBA προειδοποίησε ότι η Μογγολία, μέλος του ΔΠΔ από το 2002, θα μπορούσε να αντιμετωπίσει “συνέπειες σε περίπτωση μη συνεργασίας”. Αν και δεν διευκρίνισε ποιες θα μπορούσαν να είναι αυτές, υπάρχουν εικασίες ότι η Μογγολία θα μπορούσε τώρα να διωχθεί από το ΔΠΔ.
Η Μογγολία δεν έχει σχολιάσει ή απαντήσει στις επικρίσεις σχετικά με το ταξίδι του Πούτιν.
Η Ρωσία χλευάζει το ΔΠΔ
Η Ρωσία ήταν εκ των προτέρων αισιόδοξη για το ταξίδι στο Ουλάν Μπατόρ, χωρίς εμφανείς ανησυχίες για ένα πιθανό σενάριο σύλληψης σε μια χώρα όπου η Μόσχα στοχεύει στην επέκταση της περιφερειακής επιρροής της και των ενεργειακών υποδομών της.
Ο εκπρόσωπος του Κρεμλίνου Ντμίτρι Πεσκόφ δήλωσε στους δημοσιογράφους την περασμένη Παρασκευή ότι το Κρεμλίνο δεν είχε “καμία ανησυχία” για το ταξίδι, δηλώνοντας ότι η ρωσική ηγεσία έχει “έναν υπέροχο διάλογο με τους φίλους μας από τη Μογγολία”.
Σύμφωνα με το ρωσικό πρακτορείο TASS, ο σύμβουλος του Ρώσου προέδρου Γιούρι Ουσακόφ δήλωσε ότι οι δύο ηγέτες θα συζητήσουν τη συνεργασία μεταξύ Μόσχας και Ουλάν Μπατόρ “στη βιομηχανική παραγωγή, τη γεωργία και τις σιδηροδρομικές μεταφορές”, καθώς και εκπαιδευτικά προγράμματα και ανταλλαγές.
Η συνεργάτης του Κέντρου Ανάλυσης Ευρωπαϊκής Πολιτικής, Έλενα Νταβλικάνοβα, σχολίασε ότι η Ρωσία χρησιμοποιεί το ταξίδι αυτό για να “χλευάσει το ΔΠΔ”, με την οικονομικά ασθενέστερη χώρα να αποτελεί σκόπιμη επιλογή για μια επίσκεψη που τεστάρει τα όρια του ΔΠΔ. “Σαφώς ο Πούτιν δεν θα ταξίδευε ποτέ αν υπήρχε πιθανότητα σύλληψης. Η χώρα είχε ήδη διαβεβαιώσει τη Μόσχα ότι ο πρόεδρος δεν θα συλλαμβανόταν”, σημείωσε.
Για τη Ρωσία, το ταξίδι προσέφερε όχι μόνο έναν αντιπερισπασμό από την εισβολή της Ουκρανίας στη συνοριακή περιοχή του Κουρσκ, αλλά και έναν τρόπο να “βοηθήσει στη διατήρηση της εικόνας του Πούτιν ως ισχυρού ηγέτη στο εσωτερικό και στο εξωτερικό”, είπε, προσθέτοντας ότι το ταξίδι βοήθησε επίσης να υπονομευθεί το Διεθνές Ποινικό Δικαστήριο και κάθε προοπτική μελλοντικής δίωξης υπόπτων για εγκλήματα πολέμου.
“Ο Πούτιν είναι πρόθυμος να αψηφήσει τους διεθνείς νομικούς κανόνες για να υπονομεύσει το διεθνές δίκαιο. Η Ουγγαρία και η Αρμενία, επίσης μέλη του ΔΠΔ, διαβεβαίωσαν τον πρόεδρο ότι δεν θα συλληφθεί στο έδαφός τους, υπονομεύοντας περαιτέρω το κύρος του δικαστηρίου. Εάν η παγκόσμια τάξη συνεχίσει να αποδυναμώνεται, οι προοπτικές για ένα δικαστήριο για τους Ρώσους εγκληματίες πολέμου, τις αποζημιώσεις και τη λογοδοσία θα μειωθούν σημαντικά, πλήττοντας τις ελπίδες της Ουκρανίας για μια δίκαιη ειρήνη”, δήλωσε η Νταβλικάνοβα.
Εκνευρισμός σε Ουκρανία και Ευρώπη
Ο εκπρόσωπος του υπουργείου Εξωτερικών της Ουκρανίας, Χεόρχι Τίκι, δήλωσε μέσω Telegram τη Δευτέρα ότι “η Μογγολία επέτρεψε σε έναν κατηγορούμενο εγκληματία να διαφύγει από τη δικαιοσύνη”. Ο ίδιος πρόσθεσε ότι το Κίεβο θα συνεργαστεί με τους εταίρους του “για να διασφαλίσει ότι αυτό θα έχει συνέπειες για το Ουλάν Μπατόρ”.
Η Ευρωπαϊκή Επιτροπή κάλεσε τη Δευτέρα τη Μογγολία να εκπληρώσει τις υποχρεώσεις της έναντι του ΔΠΔ.
“Η Μογγολία, όπως όλες οι άλλες χώρες, έχει το δικαίωμα να αναπτύσσει τους διεθνείς δεσμούς της σύμφωνα με τα δικά της συμφέροντα, ωστόσο… Η Μογγολία είναι κράτος-μέλος του Καταστατικού της Ρώμης του ΔΠΔ από το 2002 με τις νομικές υποχρεώσεις που αυτό συνεπάγεται. Έχουμε εκφράσει την ανησυχία μας για την επίσκεψη και έχουμε δηλώσει σαφώς τη θέση μας για το ΔΠΔ μέσω της αντιπροσωπείας μας στη Μογγολία”, δήλωσε τη Δευτέρα η εκπρόσωπος της Επιτροπής Ναμπίλα Μασράλι.
Οι ακτιβιστές για τα ανθρώπινα δικαιώματα έχουν επίσης επικρίνει την κίνηση αυτή, με το Παρατηρητήριο Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων και τη Διεθνή Αμνηστία να είναι μεταξύ των οργανισμών που ζητούν από τη Μογγολία να συλλάβει τον Πούτιν.
Η Altantuya Batdorj, εκτελεστική διευθύντρια της Διεθνούς Αμνηστίας Μογγολίας, σχολίασε τη Δευτέρα ότι “οι διεθνείς νομικές υποχρεώσεις της Μογγολίας είναι σαφείς”. “Ο πρόεδρος Πούτιν διώκεται από τη δικαιοσύνη. Οποιοδήποτε ταξίδι σε κράτος μέλος του ΔΠΔ που δεν καταλήγει σε σύλληψη θα ενθαρρύνει την τρέχουσα πορεία του Προέδρου Πούτιν και πρέπει να θεωρηθεί ως μέρος μιας στρατηγικής προσπάθειας υπονόμευσης του έργου του ΔΠΔ για τη δίωξη υπόπτων εγκληματιών πολέμου”, δήλωσε.
