του Κώστα Ράπτη
Σπασμωδική υποχώρηση ή σταδιακή αποκάλυψη της πραγματικής στρατηγικής; Οικονομικός ανταγωνισμός έναντι όλων ή γεωπολιτική περικύκλωση του κύριου αντιπάλου; Τα ερωτήματα αυτά θα πρέπει να απαντηθούν στο τελείωμα μιας εβδομάδας από τις πιο ταραχώδεις στην παγκόσμια οικονομική ιστορία, καθώς ο Ντόναλντ Τραμπ ανέστειλε επί 90 ημέρες για όλες τις χώρες πλην Κίνας την εφαρμογή των δασμών που ο ίδιος είχε ανακοινώσει κατά την πομπωδώς αποκληθείσα “Ημέρα Απελευθέρωσης”.
Οι πλέον δηκτικοί παρατηρητές ανακαλούν το προηγούμενο της Λιζ Τρας, της Βρετανίδας “πρωθυπουργού των πενήντα ημερών”, η οποία υποχρεώθηκε σε ταπεινωτική παραίτηση το 2022, μετά την επίθεση των αγορών που πυροδότησε το σχέδιο Προϋπολογισμού της.
Και μια τέτοια επίθεση δέχθηκε και ο Ντόναλντ Τραμπ όταν, πέρα από κάθε πρόβλεψη, η αναταραχή στις αγορές μετά τις δασμολογικές του εξαγγελίες πήρε την Τρίτη τη μορφή της εκτόξευσης στην περιοχή του 5% των αποδόσεων των δεκαετών αμερικανικών ομολόγων, του υποτιθέμενου ασφαλούς καταφυγίου των επενδυτών σε καιρούς διαφαινόμενης ύφεσης.
Ο δεύτερος (και αμεσότερα επιτεύξιμος) στόχος της πολιτικής Τραμπ, πέρα από τις διακηρύξεις περί επαναβιομηχάνισης, ήτοι η αποκλιμάκωση του αμερικανικού χρέους είχε ακυρωθεί. Οι επενδυτές (με πρώτους, κατά τις πληροφορίες του Fox News, τους Ιάπωνες) είχαν αποφασίσει ότι απλώς θέλουν να αποσυνδεθούν από τις ΗΠΑ όσο τους είναι εφικτό. Την ίδια ώρα, το ενδεχόμενο στάσης πληρωμών από χώρες της νοτιοανατολικής Ασίας, οι οποίες ξαφνικά βρίσκονταν αντιμέτωπες τόσο με υφεσιακή βουτιά όσο και με άνοδο του κόστους εξυπηρέτησης του χρέους τους, κινδύνευε μεσοπρόθεσμα να μετατραπεί σε τραπεζική κρίση. Ήταν η ώρα της οπισθοχώρησης του Τραμπ – που όμως ο ίδιος τη θέλησε “ηρωική”.
Ποιος θα περικυκλώσει ποιον;
Πέραν του ότι παρέμειναν σε ισχύ οι παλαιότεροι δασμοί κατά 10% που έχουν επιβάλει οι ΗΠΑ σε όλες τις εισαγωγές προϊόντων από το εξωτερικό, όπως και αυτοί της τάξης του 25% για τις εισαγωγές αυτοκινήτων, χάλυβα και αλουμινίου, ο ένοικος του Λευκού Οίκου απομόνωσε την περίπτωση της Κίνας, για την οποία αύξησε τους δασμούς στο αδιανόητο επίπεδο του 145%.
Περισσότερο λοιπόν από έναν οριζόντιο δασμολογικό πόλεμο έχουμε να κάνουμε με “εμπάργκο”, για λόγους ευρύτερους από την ανάγκη διόρθωσης του ισοζυγίου. Πρόκειται δηλαδή για προσπάθεια βίαιου τερματισμού των σινο-αμερικανικών εμπορικών σχέσεων και πειθαναγκασμού των υπόλοιπων χωρών, κατεξοχήν δε των ευρωπαϊκών, να ενταχθούν σε ένα γεω-οικονομικό μπλοκ το οποίο θα αποκλείει τον ασιατικό γίγαντα, ώστε να ανακόψει τις φιλοδοξίες του για παγκόσμια πρωτοκαθεδρία.
Το γεγονός ότι η Κίνα έσπευσε να απαντήσει με αντίμετρα στους δασμούς που εξαγγέλθηκαν κατά την “Ημέρα Απελευθέρωσης”, αντί να εμφανισθεί, όπως άλλες χώρες, δεκτική σε διαπραγματεύσεις, χρησιμοποιείται επικοινωνιακά από την Ουάσινγκτον, ώστε η αρχική εικόνα “ο Τραμπ έναντι των πάντων” να δώσει τη θέση της στο αφήγημα “ο ενωμένος κόσμος έναντι της Κίνας”.
Ποιος θα περικυκλώσει ποιον; Το γεγονός ότι το αρχικό ξέφρενο ράλι των αγορών, την Τετάρτη, οπότε ανακοινώθηκε η αναστολή των δασμών Τραμπ, έδωσε τη θέση του από την επομένη στην αστάθεια, δείχνει ότι, όπως και αν κυλήσουν οι 90 ημέρες της διαπραγμάτευσης με κάθε ενδιαφερόμενη χώρα, η βασική ζημιά έχει γίνει και αφορά την αξιοπιστία και προβλεψιμότητα των ΗΠΑ. Και αυτό χωρίς να συνυπολογισθεί το αν η Κίνα ή η Αμερική θα επιδείξει μεγαλύτερες αντοχές μπροστά στη διακοπή των διμερών συναλλαγών.
“Καθώς σε αυτό το επίπεδο δασμών τα αμερικανικά προϊόντα που εξάγονται στην Κίνα δεν έχουν πλέον καμία πιθανότητα να γίνουν δεκτά στην αγορά”, αν η Ουάσινγκτον συνεχίσει να αυξάνει τους τελωνειακούς της δασμούς, “η Κίνα θα το αγνοήσει”, τόνισε η Επιτροπή Δασμών της κινεζικής κυβέρνησης σε ανακοίνωση που εξέδωσε το κινεζικό υπουργείο Οικονομικών.
“Οι υπερβολικοί τελωνειακοί δασμοί” των ΗΠΑ κατά της Κίνας “δεν είναι τίποτ’ άλλο πλέον από ένα παιχνίδι αριθμών χωρίς οικονομική σημασία” και “έχουν γίνει φάρσα”, υπογράμμισε παράλληλα το κινεζικό υπουργείο Εμπορίου και ανακοίνωσε ότι το Πεκίνο ξεκινά διαδικασία ενώπιον του Παγκόσμιου Οργανισμού Εμπορίου κατά των νέων αμερικανικών δασμών.
Τα διλήμματα για την Ευρώπη
Τα κρισιμότερα ερωτήματα πάντως αφορούν την ευρωπαϊκή πλευρά. Κατά τη χθεσινή σύνοδο των υπουργών Οικονομικών των “27” άλλοι, όπως ο Πολωνός Αντρέι Ντομάνσκι, έστειλαν το μήνυμα ότι το διάστημα των 90 ημερών πρέπει να αξιοποιηθεί “σοφά”, ώστε να προκύψει μια καλή συμφωνία με τις ΗΠΑ, και άλλοι, όπως ο Γερμανός Γιεργκ Κούκις, υπενθύμισαν ότι θα πρέπει να υπάρξει προεργασία για τυχόν αντίμετρα σε περίπτωση μη συμφωνίας.
“Αυτή η ανάπαυλα είναι εύθραυστη. Εύθραυστη διότι οι δασμοί 25% στον χάλυβα, το αλουμίνιο και τα αυτοκίνητα και οι δασμοί 10% στα άλλα προϊόντα εξακολουθούν να ισχύουν. Πρόκειται για ποσό 52 δισ. ευρώ για την Ε.Ε. Εύθραυστη διότι αυτή η αναστολή σημαίνει 90 ημέρες αβεβαιότητας για τις επιχειρήσεις μας και στις δύο πλευρές του Ατλαντικού και πέρα από αυτές”, τόνισε από την πλευρά του ο Γάλλος πρόεδρος, Εμανουέλ Μακρόν, και πρόσθεσε: “Μαζί με την Ευρωπαϊκή Επιτροπή πρέπει να φανούμε δυνατοί: η Ευρώπη πρέπει να συνεχίσει να εργάζεται πάνω σε όλα τα απαραίτητα αντίμετρα”. Παράλληλα προειδοποίησε ότι η εκτροπή κινεζικών προϊόντων προοριζόμενων για την Αμερική θα μπορούσε να αποσταθεροποιήσει την ευρωπαϊκή αγορά.
Άνοιγμα από τον Σι
Η Κίνα και η Ευρωπαϊκή Ένωση πρέπει να αναλάβουν τις διεθνείς ευθύνες τους, να προστατεύσουν μαζί την οικονομική παγκοσμιοποίηση και το διεθνές εμπορικό περιβάλλον και να αντισταθούν μαζί “σε κάθε μονομερή εξαναγκασμό”, δήλωσε χθες ο Κινέζος ηγέτης Σι Τζινπίνγκ κατά τη διάρκεια κοινής συνέντευξης Τύπου με τον πρωθυπουργό της Ισπανίας Πέδρο Σάντσεθ. “Αυτό”, πρόσθεσε, “θα επιτρέψει όχι μόνο τη διαφύλαξη των δικαιωμάτων μας και των νόμιμων συμφερόντων μας, αλλά επίσης την προστασία της διεθνούς ισοτιμίας και δικαιοσύνης και την επιβολή του σεβασμού των διεθνών κανόνων και της διεθνούς τάξης”.
Ο Σάντσεθ από την πλευρά του δήλωσε ότι “η Ισπανία και η Ευρώπη έχουν σημαντικό έλλειμμα εμπορικού ισοζυγίου με την Κίνα, το οποίο πρέπει να βοηθήσουμε να αποκατασταθεί”. Αλλά, “δεν πρέπει να αφήσουμε τις εμπορικές εντάσεις να μπουν εμπόδιο στη δυναμική της ανάπτυξης των σχέσεων ανάμεσα στην Κίνα και την Ευρωπαϊκή Ένωση”, εξήγησε ο Ισπανός πρωθυπουργός.
