Ο Πρωθυπουργός της Πολωνίας Ντόναλντ Τουσκ δεν δίστασε να χρησιμοποιήσει δραματικούς τόνους κατά την παρουσίαση του νέου υπουργικού του συμβουλίου την Τετάρτη. “Το σύνθημά μας είναι: η Πολωνία δεν έχει χαθεί όσο ζούμε”. Ο φιλελεύθερος-συντηρητικός πολιτικός παρέθεσε απόσπασμα από τον πολωνικό εθνικό ύμνο και περιέγραψε την κυβέρνησή του ως “ομάδα επιλέκτων” για ειδικές αποστολές σε “προπολεμική περίοδο”.
Ο Τουσκ ηγείται ενός φιλοευρωπαϊκού κεντρώου συνασπισμού από τον Δεκέμβριο του 2023 – και πρόσφατα βρέθηκε σε μπελάδες. Η ήττα του υποψηφίου του, Ραφάλ Τρζασκόφσκι, στις προεδρικές εκλογές πριν από σχεδόν δύο μήνες έχει βυθίσει την κυβέρνηση συνασπισμού σε βαθιά κρίση.
Η νίκη του δεξιού, ακραία συντηρητικού ιστορικού, Κάρολ Ναβρότσκι, ο οποίος υποστηρίχθηκε από το δεξιό εθνικιστικό κόμμα της αντιπολίτευσης Νόμος και Δικαιοσύνη (PiS), αποτελεί συνέχεια της πολιτικής αποκλεισμού που ο απερχόμενος πρόεδρος Αντρέι Ντούντα έχει ακολουθήσει σταθερά κατά της κυβέρνησης του Τουσκ τον τελευταίο ενάμιση χρόνο. Από τότε που ανέλαβε τα καθήκοντά του ο Τουσκ, ο δεξιός συντηρητικός αρχηγός του κράτους ασκεί τακτικά βέτο σε κυβερνητική νομοθεσία ή την παραπέμπει στο Συνταγματικό Δικαστήριο, το οποίο εξακολουθεί να ελέγχεται από το PiS. Μετά την εκλογική ήττα, την οποία χαρακτήρισε “πολιτικό σεισμό”, ο συνασπισμός θα πρέπει “να επιστρέψει στη δουλειά”, δήλωσε ο Τουσκ κατά την παρουσίαση των νέων υπουργών.
Αναβάθμιση του Υπουργού Εξωτερικών
Οι πολιτικοί παρατηρητές στέκονται στην “προαγωγή” του Υπουργού Εξωτερικών Ράντοσλαβ Σικόρσκι ως την πιο σημαντική αλλαγή. Θα προαχθεί σε αναπληρωτή επικεφαλής της κυβέρνησης και θα ενσωματώσει στο χαρτοφυλάκιό του τις υποθέσεις της ΕΕ, τις οποίες προηγουμένως χειριζόταν το γραφείο του Τουσκ. Ο 62χρονος είναι ένας από τους λίγους υπουργούς που είναι αποφασισμένοι να προωθήσουν καλές σχέσεις με τη Γερμανία και να καταγγείλουν ανοιχτά τη γερμανοφοβία των δεξιών συντηρητικών. “Ίσως ο Τουσκ να προετοιμάζει τον διάδοχό του με αυτόν τον τρόπο”, σχολίασε ο Πιότρ Σμιάλοβιτς της εβδομαδιαίας εφημερίδας Tygodnik Powszechny στο TVN. Ο νυν Υπουργός Οικονομικών Αντρέι Ντομάνσκι θα ηγηθεί ενός υπερ-υπουργείου Οικονομικών και Οικονομίας. Το Υπουργείο Ενέργειας έχει επίσης ενισχυθεί.
Ο Υπουργός Δικαιοσύνης πρέπει να φύγει
Ο σεβαστός πρώην Συνήγορος του Πολίτη Άνταμ Μπόντναρ, ο οποίος προηγουμένως ηγούνταν του Υπουργείου Δικαιοσύνης, αποχωρεί. Αντικαταστάθηκε από τον δικαστή Βάλντεμαρ Ζούρεκ. Ο Τουσκ χαρακτήρισε αυτόν τον διορισμό “συμβολικό”. Ο Ζούρεκ ήταν ένας από τους σφοδρότερους επικριτές της δικαστικής αναδιάρθρωσης που εφάρμοσε το PiS από τότε που ανέλαβε την εξουσία το 2015. Ο ριζοσπάστης δικαστής αντιμετώπισε 20 πειθαρχικές διαδικασίες κατά τη διάρκεια της κυβέρνησης PiS και έπεσε θύμα διαδικτυακών εκστρατειών δυσφήμισης από δικαστές που πρόσκεινται στο PiS.
Κατά την προετοιμασία για τον ανασχηματισμό της κυβέρνησης, ο Τουσκ κατηγορήθηκε για βραδύτητα στην αποκατάσταση του κράτους δικαίου και στη διαλεύκανση υποθέσεων για πολιτικούς του PiS που είχαν παρανομήσει. Συνολικά, ο αριθμός των υπουργών μειώθηκε από 26 σε 21. “Ο Τουσκ αναδύεται ισχυρότερος από τον ανασχηματισμό του υπουργικού συμβουλίου. Αυτή είναι αναμφίβολα η τρέχουσα επιτυχία του”, έγραψε ο Μπόγκουσλαβ Χραμπότα στην εφημερίδα Rzeczpospolita. Ο Τουσκ έχει τώρα 12 μήνες για να βελτιώσει την εικόνα του συνασπισμού. “Εάν αυτό το σχέδιο αποτύχει, μια νέα κυβέρνηση με νέο Πρωθυπουργό θα αναδυθεί το επόμενο καλοκαίρι”, προέβλεψε ο δημοσιογράφος.
Ο ακροδεξιός Πρόεδρος θέλει να “ρίξει” τον Τουσκ
Ο Χραμπότα εκτιμά τις πιθανότητες του Τουσκ σε 50-50. Ο φιλελεύθερος συντηρητικός πολιτικός ανέλαβε την εξουσία τον Δεκέμβριο του 2023 με υποσχέσεις για την αποκατάσταση του κράτους δικαίου, την επαναφιλελευθεροποίηση του νόμου περί αμβλώσεων, την ενίσχυση των δικαιωμάτων των γυναικών και της κοινότητας ΛΟΑΤΚΙ καθώς και την τιμωρία των διεφθαρμένων πολιτικών του PiS. Τα περισσότερα από τα σχέδιά του δεν έχουν εφαρμοστεί ή έχουν εφαρμοστεί μόνο εν μέρει λόγω των πολιτικών αποκλεισμού του δεξιού εθνικιστή Προέδρου.
Με τον Κάρολ Ναβρότσκι, ο οποίος θα αναλάβει τα καθήκοντά του στις 6 Αυγούστου, ο Τουσκ θα έχει να αντιμετωπίσει έναν ακόμη πιο επικίνδυνο αντίπαλο. Ο επερχόμενος Πρόεδρος δεν κρύβει τον στόχο του, μαζί με την αντιπολίτευση, να ρίξει την κυβέρνηση του Τουσκ, την οποία θεωρεί την χειρότερη από τη δημοκρατική μετάβαση του 1989. Ήδη επεκτείνει την προεδρία σε ένα εναλλακτικό κέντρο εξουσίας. Ο αρχηγός του πολωνικού κράτους είναι ο αρχηγός των ενόπλων δυνάμεων και έχει ορισμένες εξουσίες στην εξωτερική πολιτική. Ο Πρόεδρος μπορεί επίσης να καταθέσει τα δικά του νομοσχέδια.
Χαμηλά ποσοστά στις δημοσκοπήσεις
Στις δημοσκοπήσεις, το κόμμα PiS του Γιάροσλαβ Κατσίνσκι προηγείται επί του παρόντος του συνασπισμού του Τουσκ. Με το ακροδεξιό κόμμα Konfederacja, το PiS μπορεί να αναμένει πλειοψηφία στο κοινοβούλιο. Στην τρέχουσα έρευνα του ερευνητικού ινστιτούτου CBOS, το 48% των ερωτηθέντων αξιολογεί αρνητικά την κυβέρνηση του Τουσκ. Μόνο το 32% είναι ικανοποιημένο με το έργο του Πρωθυπουργού και των υπουργών του. Το 54% των Πολωνών αμφισβητεί την αποτελεσματικότητα του Τουσκ ως επικεφαλής της κυβέρνησης και μόνο το 37% τον θεωρεί αποτελεσματικό.
“Εάν αυτή η τάση δεν ανακοπεί, ο Τουσκ θα χάσει τις βουλευτικές εκλογές του 2027”, λέει ο πολιτικός επιστήμονας Ματέους Ζαρέμπα του Πανεπιστημίου Εφαρμοσμένων Επιστημών USPWS. Η κρίση στην εσωτερική πολιτική περιορίζει επίσης το πεδίο δράσης του Πρωθυπουργού στην εξωτερική πολιτική. Ο πρώην υποψήφιος, του οποίου η νίκη γιορτάστηκε από τα ευρωπαϊκά μέσα ενημέρωσης και τους πολιτικούς πριν από ενάμιση χρόνο, ενεργεί όλο και περισσότερο με εξαιρετική προσοχή από φόβο προς τη δεξιά συντηρητική και εθνικιστική αντιπολίτευση. “Ο Τουσκ αποχωρεί από το διοικητικό συμβούλιο της Ευρώπης”, έγραψε ο Γέντρεϊ Μπιελέκι στην εφημερίδα Rzeczpospolita νωρίτερα αυτή την εβδομάδα. Ο δημοσιογράφος επισημαίνει τις ολοένα και στενότερες επαφές μεταξύ Γερμανίας, Γαλλίας και Μεγάλης Βρετανίας στις οποίες η Πολωνία εμπλέκεται όλο και λιγότερο.
