Τη σημαντική θέση της Ελλάδας στην ευρωπαϊκή και διεθνή κατάταξη των Ορυκτών Πρώτων Υλών επιβεβαιώνει ο επικαιροποιημένος σχετικός πίνακας της Ετήσιας Έκθεσης του ΥΠΕΝ για τη Μεταλλευτική-Λατομική Δραστηριότητα και τη Γεωθερμία στην Ελλάδα το 2023 (έκδοση Ιανουάριος 2025).
Σύμφωνα με τους γνώστες του κλάδου, οι εκτιμήσεις για τις οικονομικές χρήσεις που ακολουθούν είναι εξίσου ενθαρρυντικές για την ενεργό συμμετοχή του ελληνικού μεταλλευτικού – εξορυκτικού κλάδου στην ευρωπαϊκή και διεθνή αγορά των Ορυκτών Πρώτων Υλών και των Κρίσιμων Ορυκτών Πρώτων Υλών. Σημαντική ώθηση προς αυτή την κατεύθυνση αναμένεται να δώσουν οι επενδύσεις που έχουν δρομολογηθεί στον κλάδο για τους επόμενους μήνες.
Σύμφωνα με την Έκθεση η παραγωγική θέση της Ελλάδας σε παγκόσμια και ευρωπαϊκή κλίμακα κατά το έτος 2022 διατηρήθηκε στην κορυφαία θέση στην κατηγορία των βιομηχανικών ορυκτών Περλίτη και Μπεντονίτη 1η στην Ευρώπη και 1η παγκοσμίως και στα μεταλλεύματα και προϊόντα των Βωξίτη 1η στην Ευρώπη και 12η παγκοσμίως, στο Νικέλιο 2η στην Ευρώπη 23η παγκοσμίως, στην παραγωγή Μαγνησίτη 4η στην Ευρώπη και 9η παγκοσμίως, στην παραγωγή Λιγνίτη 6η στην Ευρώπη και 13η παγκοσμίως, Η παραγωγή της Ελλάδας παραμένει επίσης ανθεκτική στην παγκόσμια κατάταξη στις ροές μεταλλευμάτων Λατερίτη, Σφαλερίτη, Γαληνίτη και Αρσενοπυρίτη.
Η χώρα μας είναι 6η στην Ευρώπη στα ορυκτά μολύβδου και 31η παγκοσμίως, 7η στην Ευρώπη στα ορυκτά ψευδαργύρου και 41η παγκοσμίως, 4η στην Ευρώπη στα ορυκτά χρυσού και 68η παγκοσμίως. Επίσης η ποιότητα του ελληνικού μαρμάρου και των παραγόμενων προϊόντων αλλά και ο εξωστρεφής προσανατολισμός των σχετικών επιχειρήσεων διατηρούν το ύψος της ελληνικής παραγωγής στην 2η θέση εντός Ε.Ε. μετά την Ιταλία, στα εμπορικά προϊόντα ογκομαρμάρων και τις πλάκες μαρμάρου, σε ακατέργαστη μορφή.
Ο ετήσιος κύκλος εργασιών του τομέα «Ορυχεία και Λατομεία» το 2023 ανήλθε σε 1.073.298 χιλ.€ σημειώνοντας αυξητική μεταβολή +6,6% από τo 2022. Η συμμετοχή του υπόψη τομέα στον κύκλο εργασιών του συνόλου των επιχειρήσεων της ελληνικής οικονομίας για το 2023 ανήλθε σε +0,2%. Το 2023 η συνολική αξία των εξαγωγών των μεταλλευμάτων της χώρας ανήλθε σε 681 εκατ. ευρώ. Με βάση τα στοιχεία της έκθεσης το 2023 οι φορείς που δραστηριοποιούνταν στον τομέα της εκμετάλλευσης Ορυκτών Πρώτων Υλών υπέβαλαν 1.139 δελτία και δηλώσεις. Από αυτά τα 601 ήταν δελτία δραστηριότητας όπου σημειώνεται εξορυκτική δραστηριότητα και τα 338 δηλώσεις απραξίας.
Από τα στοιχεία προκύπτει ότι η εξορυκτική δραστηριότητα στη χώρα υλοποιείται κατά 93,3% εντός λατομείων (μαρμάρων, σχιστολιθικών πλακών, αδρανών υλικών, και βιομηχανικών ορυκτών) και κατά 6,6% εντός μεταλλείων. Αναφορικά με το ιδιοκτησιακό καθεστώς των ενεργών λατομείων σημειώνεται ότι στο Δημόσιο ανήκει το 77% των λατομείων μαρμάρων, το 50% των λατομείων αδρανών υλικών, το 47% των λατομείων σχιστολιθικών πλακών και το 32% των λατομείων βιομηχανικών ορυκτών.
Το 2023 ο αριθμός των παραγωγικών λατομείων μαρμάρου σημείωσε αύξηση κατά 4%, ενώ από το 2020 μέχρι και το 2023 τα λατομεία μαρμάρου στην επικράτεια έχουν αυξηθεί συνολικά κατά 20%. Ο αριθμός των λατομείων βιομηχανικών ορυκτών το 2023 αυξήθηκε κατά 13%. Τα λατομεία αδρανών υλικών παρουσίασαν επίσης αύξηση κατά 3%, ενώ ο αριθμός των ορυχείων λιγνίτη μειώθηκε κατά 37%.
Στοιχεία παραγωγής 2023
Σύμφωνα με τα στοιχεία παραγωγής του 2023 και σε σύγκριση με τα σχετικά δεδομένα του προηγούμενου έτους, σημειώθηκε η διακοπή λειτουργίας της καθετοποιημένης επιχείρησης εξόρυξης λατερίτη και παραγωγής FeNi (LARCO), καθώς και πτώση της λιγνιτικής παραγωγής κατά -26% (ενεργειακά ορυκτά).
Στα μη ενεργειακά ορυκτά το 2023 καταγράφηκε μείωση -36% της δραστηριότητας των μεταλλευτικών χώρων η οποία επηρέασε τον παραγωγικό ρυθμό εξόρυξης των μεταλλευμάτων βωξίτη, μαγνησίτη και μεικτών θειούχων, παρατηρήθηκε μείωση της εξόρυξης βωξίτη κατά -17% η οποία ωστόσο δεν επηρέασε ανάλογα τις ροές προϊόντων αλουμίνας και αλουμινίου, που παρέμειναν στα επίπεδα του προηγούμενου έτους. Ανθεκτικές παρέμειναν και οι παραγωγικές ροές των σχετικών προϊόντων εμπλουτισμού. Ο ρυθμός εξόρυξης μαγνησίτη και των σχετικών εμπορικών προϊόντων σημείωσαν επίσης μείωση. Ειδικότερα, η παραγωγή ωμού λευκολίθου μειώθηκε κατά -65%, η παραγωγή δίπυρης μαγνησίας κατά -16% και πυρίμαχων μαζών κατά -10%.
Αν και η εξόρυξη μεικτών θειούχων ορυκτών μειώθηκαν περαιτέρω, αύξηση παρουσίασαν τα σχετικά προϊόντα εμπλουτισμού γαληνίτη (+28%), σφαλερίτη (+29%) και χρυσοφόρου αρσενοπυρίτη (+18%).
Αύξηση παρουσίασε κατά +12% η παραγωγή χουντίτη/υδρομαγνησίτη. Στην κατηγορία των βιομηχανικών ορυκτών, η παραγωγή μπεντονίτη, γύψου, και ζεολίθου κατέγραψαν άνοδο. Ενδεικτικά αναφέρεται η αύξηση παραγωγής ζεολίθου κατά +83%. Αντίθετα, σημειώθηκε μείωση στην παραγωγή κίσσηρης (-20%), ποζολάνης (-17%) και αργιλοπυριτικών υλών για τροφοδοσία της βιομηχανίας τσιμέντου (-30%).
Η παραγωγή ογκομαρμάρων παρουσίασε σταθερότητα.
Αύξηση κατά +30% σημείωσε η δραστηριότητα εξόρυξης των σχιστολιθικών πλακών.
Στην κατηγορία των αδρανών υλικών εμφανίστηκε ενισχυμένη η ροή των υλών για ειδικές χρήσεις (τροφοδοσία τσιμεντοβιομηχανίας, ασβεστοποιίας, μονάδες σκυροδέματος) κατά +60% και της άμμου κατά +13%.
Αναφορικά με τη γεωθερμία η συμβολή του γεωθερμικού δυναμικού στην ενεργειακή επάρκεια της χώρας προέρχεται από τα γεωθερμικά πεδία τοπικού ενδιαφέροντος που έχουν εντοπιστεί στην Αποκεντρωμένη Διοίκηση Μακεδονίας-Θράκης μέρος των οποίων έχει συμβασιοποιηθεί με ιδιώτες και Δήμους.
Περιφέρειες
Η περιφέρεια Ανατολικής Μακεδονίας και Θράκης διατηρείται ως το επίκεντρο των λατομείων μαρμάρων, καθώς συγκεντρώνει το 71% της δραστηριότητας.
Τα λατομεία βιομηχανικών ορυκτών χωροθετούνται σε όλη την επικράτεια, με το 22% να εντοπίζεται στην Περιφέρεια Νοτίου Αιγαίου. Η Περιφέρεια Κεντρικής Μακεδονίας συγκεντρώνει το 50% της εξορυκτικής δραστηριότητας μη ενεργειακών μεταλλευμάτων.
Λατομεία αδρανών υλικών λειτουργούν στο σύνολο της χώρας. Ο μεγαλύτερος αριθμός των σχετικών μονάδων εντοπίζεται στις Περιφέρειες Στερεάς Ελλάδας και Πελοποννήσου.
Οι Περιφέρειες Δυτικής Μακεδονίας, Δυτικής Ελλάδας και Στερεάς Ελλάδας κατέχουν ισοδύναμα το 90% των μεταλλείων ενεργειακών ορυκτών.
Στις Περιφέρειες Ανατολικής Μακεδονίας Θράκης και Στερεάς Ελλάδας αναπτύσσεται η πλειοψηφία μεταλλευτικών και λατομικών χώρων για την εξόρυξη και επεξεργασία ορυκτών πρώτων υλών.
Αξίζει να σημειωθεί πως το σύνολο των κατατεθειμένων σε χρηματοπιστωτικά ιδρύματα εγγυήσεων για την περιβαλλοντική αποκατάσταση λατομείων και μεταλλείων ανήλθε το 2023 στα 102,4 εκατ. ευρώ. Οι δαπάνες προστασίας και αποκατάστασης λατομικών και μεταλλευτικών χώρων το 2023 έφτασαν τα 42,3 εκατ. ευρώ.
Χρήση μετάλλων
Περλίτης: οικοδομικές δραστηριότητες, αγροτικός τομέας, υδροπονική καλλιέργεια
Μπετονίτης: βιομηχανική χρήση, βελτιωτικό εδάφους, κοσμητολογία, έχει μοναδικές καθαριστικές και αποτοξινωτικές ιδιότητες.
Βωξίτης: Είναι Κρίσιμη Πρώτη ‘Υλη, για βιομηχανία, τεχνολογία, ενεργειακή μετάβαση, η αρχή της αλυσίδας βωξίτης -αλουμίνα -γάλλιο -αλουμίνιο
Μαγνησίτης: βιομηχανική χρήση, αεροδιαστημική, κομσητολογία
