Το Συμβούλιο Ασφαλείας των Ηνωμένων Εθνών θα συνεδριάσει αύριο το απόγευμα, 24 Ιουνίου, για την τελευταία προγραμματισμένη Eνημέρωση σχετικά με την εφαρμογή τoυ Ψηφίσματος 2231 (2015), το οποίο ενέκρινε το Κοινό Ολοκληρωμένο Σχέδιο Δράσης (JCPOA) για το πυρηνικό πρόγραμμα του Ιράν.
Σύμφωνα με πηγές από τον ΟΗΕ “η συνεδρίαση πραγματοποιείται σε μια ιδιαίτερα κρίσιμη συγκυρία, μετά από πρωτοφανείς στρατιωτικές επιχειρήσεις μεταξύ Ισραήλ, Ιράν και Ηνωμένων Πολιτειών, οι οποίες απειλούν να τινάξουν στον αέρα πολυετή διπλωματική προσπάθεια”.
Η Αναπλ. Γενική Γραμματέας για Πολιτικές και Ειρηνευτικές Υποθέσεις, Ρόζμαρι ΝτιΚάρλο, θα ενημερώσει για την τελευταία έκθεση του Γενικού Γραμματέα σχετικά με την εφαρμογή του Ψηφίσματος 2231, το οποία διανεμήθηκε στα μέλη του Συμβουλίου στις 19 Ιουνίου (S/2025/397), καθώς και για τις εξελίξεις που σημειώθηκαν έκτοτε.
Ο Μόνιμος Αντιπρόσωπος της Σλοβενίας, πρέσβης Σάμιουελ Ζμπόγκαρ, υπό την ιδιότητά του ως συντονιστής του Συμβουλίου για την εφαρμογή του Ψηφίσματος 2231, θα παρουσιάσει έκθεση για τις εργασίες του Συμβουλίου.
Ο Επικεφαλής της Αντιπροσωπείας της ΕΕ στα Ηνωμένα Έθνη, πρέσβης Σταύρος Λαμπρινίδης, θα ενημερώσει για τις εργασίες της Κοινής Επιτροπής του JCPOA, στην οποία συμμετέχουν επί του παρόντος η Κίνα, η Γαλλία, η Γερμανία, το Ιράν, η Ρωσία, το Ηνωμένο Βασίλειο και η ΕΕ. Οι Ηνωμένες Πολιτείες, αν και αρχικά συμμετείχαν, αποχώρησαν από τη συμφωνία.
Η αυριανή συνεδρίαση αποτελεί την τελευταία υποχρεωτική ενημέρωση πριν από τη λήξη ισχύος του Ψηφίσματος 2231 στις 18 Οκτωβρίου 2025. Όπως σημειώνεται στην έκθεση του Γενικού Γραμματέα, “οι στόχοι του Ψηφίσματος 2231 δεν έχουν ακόμη επιτευχθεί πλήρως”.
Από την έκδοση της έκθεσης και έπειτα, η κατάσταση έχει επιδεινωθεί μετά την επίθεση του Ισραήλ στις 13 Ιουνίου στις πυρηνικές και βαλλιστικές εγκαταστάσεις του Ιράν, καθώς και σε κυβερνητικούς στόχους. Το Ιράν απάντησε με βαλλιστικούς πυραύλους και επιθέσεις drone εναντίον ισραηλινών πόλεων και στρατηγικών υποδομών.
Σύμφωνα με στοιχεία των Ηνωμένων Εθνών που βασίζονται σε κρατικές αναφορές, έως τις 21 Ιουνίου οι ισραηλινές επιθέσεις είχαν προκαλέσει τουλάχιστον 400 νεκρούς και πάνω από 3.000 τραυματίες στο Ιράν, ενώ τα ιρανικά αντίποινα είχαν κοστίσει τη ζωή σε 24 Ισραηλινούς και είχαν τραυματίσει περισσότερους από 1.200.
Η κρίση κλιμακώθηκε στις 21 Ιουνίου, όταν οι Ηνωμένες Πολιτείες εξαπέλυσαν επίθεση εναντίον κρίσιμων πυρηνικών εγκαταστάσεων του Ιράν. Οι αμερικανικοί στόχοι περιλάμβαναν τις εγκαταστάσεις του Φορντόου, της Νατάνζ και του Ισφαχάν, οι οποίες είχαν πληγεί από το Ισραήλ.
Μετά τις αμερικανικές επιθέσεις, το Ιράν εκτόξευσε πυραύλους κατά αμερικανικών στρατιωτικών εγκαταστάσεων στο Ιράκ και το Κατάρ, οι οποίοι αναχαιτίστηκαν, χωρίς να υπάρξουν θύματα.
Ο Διεθνής Οργανισμός Ατομικής Ενέργειας (IAEA), που παρακολουθεί το πυρηνικό πρόγραμμα του Ιράν, επιβεβαίωσε ότι οι εγκαταστάσεις επλήγησαν, σημειώνοντας όμως ότι δεν μπορεί ακόμη να εκτιμήσει το πλήρες μέγεθος της ζημιάς στο Φορντό “λόγω της υπόγειας τοποθέτησής του και της φύσης των διατρητικών βομβών που χρησιμοποιήθηκαν”.
Ο ΔΟΑΕ επιβεβαίωσε επίσης ότι τα επίπεδα ραδιενέργειας εκτός των εγκαταστάσεων παραμένουν εντός φυσιολογικών ορίων, ενώ η τύχη του αποθέματος υψηλά εμπλουτισμένου ουρανίου του Ιράν παραμένει ασαφής.
Σε έκτακτη συνεδρίαση του Συμβουλίου Ασφαλείας στις 22 Ιουνίου, ο Γενικός Γραμματέας Αντόνιο Γκουτέρες χαρακτήρισε την αμερικανική επιχείρηση “επικίνδυνη καμπή”, καταδικάζοντας “κάθε στρατιωτική κλιμάκωση στη Μέση Ανατολή”. Προειδοποίησε ότι η περιοχή κινδυνεύει να εισέλθει σε “κύκλο αντιποίνων εξαιρετικά δύσκολα ελέγξιμο” και κάλεσε σε άμεση παύση των εχθροπραξιών και επιστροφή σε διαπραγματεύσεις για μια “αξιόπιστη, συνολική και επαληθεύσιμη” λύση.
Τα μέλη του Συμβουλίου Ασφαλείας αναμένεται να επαναλάβουν τις γνωστές τους θέσεις. Η Γαλλία, η Γερμανία και το Ηνωμένο Βασίλειο (E3) πιθανότατα θα τονίσουν ότι “το Ιράν δεν πρέπει ποτέ να αποκτήσει πυρηνικά όπλα” και θα παραπέμψουν στις πρόσφατες εκθέσεις της IAEA και στην απόφαση του Διοικητικού Συμβουλίου περί παραβίασης των υποχρεώσεων μη διάδοσης από το Ιράν. Ενδέχεται να επαναλάβουν την ετοιμότητά τους να ενεργοποιήσουν τον μηχανισμό “snapback” για την επαναφορά των κυρώσεων του ΟΗΕ.
Αντιθέτως, η Ρωσία, η Κίνα, η Αλγερία και το Πακιστάν αναμένεται να καταδικάσουν τις ισραηλινές και αμερικανικές επιθέσεις ως παραβιάσεις του διεθνούς δικαίου και επικίνδυνες κλιμακώσεις.
Με τη λήξη του Ψηφίσματος 2231 να πλησιάζει πηγές από τον ΟΗΕ προειδοποιούν ότι “ο κίνδυνος πλέον δεν είναι μόνο μια ανεξέλεγκτη στρατιωτική σύγκρουση, αλλά και η πλήρης κατάρρευση του καθεστώτος μη διάδοσης στο ιρανικό ζήτημα”.
