Του Τάσου Δασόπουλου
Οι άμεσες κυρώσεις που θα επιβάλλονται σε περίπτωση αποκλίσεων θα είναι ένας ακόμη μοχλός πίεσης που θα αντιμετωπίζουν περισσότερο τα κράτη με υψηλό χρέος όπως η Ελλάδα, με την εφαρμογή των νέων δημοσιονομικών κανόνων, οι οποίοι αναμένεται να εφαρμοστούν από το 2024 . ‘
Στην περίφημη πια πρόταση της Koμισιόν, για την μορφή που θα πρέπει να έχουν οι δημοσιονομικοί έλεγχοι, εκτός από την ευελιξία και την εξειδικευμένη διαπραγμάτευση με κάθε χώρα, υπάρχει και ένα αρκετά εκτεταμένο τμήμα που αφορά τις κυρώσεις, όσων κατά την διάρκεια της εφαρμογής των ειδικών τετραετών δημοσιονομικών σχεδίων, παρουσιάζουν αποκλίσεις. Για τη ακρίβεια, προτείνεται οι μάλλον … ” χαλαρές” διαδικασίες οι οποίες τηρούνταν έως τώρα και οι οποίες τελικά οδηγούν σε μη εφαρμογή οποιαδήποτε κύρωσης να γίνουν σημαντικά πιο αυστηρές.
Η αξιολόγηση του προγράμματος κάθε κράτουςθα επικυρώνεται σε ετήσια βάση με μια έκθεση της Ευρωπαϊκής Επιτροπής. Αν εκεί, η Επιτροπή διαπιστώνει αποκλίσεις, κυρίως από τις συμφωνημένες οροφές δαπανών, θα πρέπει να επιβάλλονται άμεσα κυρώσεις, με την μορφή της καθυστέρησης καταβολής κοινοτικών πόρων στο κράτος μέλος που παρουσιάζει την αστοχία. Αν το κράτος μέλος δεν προχωρήσει σε διορθώσεις τον αμέσως επόμενο χρόνο, οι κυρώσεις θα κλιμακώνονται ώστε η καθυστέρηση κοινοτικών πόρων να μετατρέπεται σε οριστική περικοπή. Μάλιστα, η περικοπή αυτή θα είναι ανάλογη με το μέγεθος της απόκλισης , από τους συμφωνημένους στόχους.
Οι άμεσες κυρώσεις θα αποτελέσουν ένα ακόμη μοχλό πίεσης ειδικά για τα κράτη μέλη όπως η Ελλάδα, τα οποία θα πρέπει να διανύσουν μεγάλη απόσταση πριν δούν το χρέος τους, να αποκλιμακώνεται κάτω από το 60% του ΑΕΠ τους.
Διπλή πίεση
Η συνθήκη αυτή αναμένεται να περιορίσει τις δημοσιονομικές επιλογές για την Ελλάδα, καθώς θα έχει μια από τις μακρύτερες περιόδους προσαρμογής, λόγω του που μεγάλου ύψους του χρέους της, αλλά αντιμετωπίζει και ειδικές συνθήκες κια με τις δαπάνες της. Συγκεκριμένα είναι από τις χώρες της ΕΕ με τις αναλογικά υψηλότερες αμυντικές δαπάνες, ενώ παράλληλα θέλει να “γεμίσει” το επενδυτικό κενό των 100 δις ευρώ που άνοιξε η πολυετής οικονομική κρίση , κυρίως με δημόσιες επενδύσεις.
Παράλληλα, είναι και στην τριάδα των χωρών, οι οποίες το 2020 ευνοήθηκαν με την κατανομή των κονδυλίων τόσο του Ταμείου Ανάκαμψης από όπου εξασφάλισε κονδύλια ύψους 30,4 δις ευρώ, όσο και των πόρων της νέας προγραμματικής περιόδου 2021-2027 (δηλαδή του νέου ΕΣΠΑ) από όπου εξασφάλισε κονδύλια ύψους 20,7 δις ευρώ. Τα κονδύλια αυτά έχουν συνδεθεί με τις αναπτυξιακές προοπτικές της οικονομίας μέχρι και το 2030. Συνεπώς, η περικοπή τους, θα έχει μεγαλύτερες συνέπειες από ότι σε άλλα κράτη – μέλη.
Όχι σε εξαίρεση αμυντικών επενδυτικών δαπανών
Η πίεση θα μεγαλύτερη για την Ελλάδα σε κάποιες χρονιές στις οποίες η ανάπτυξη θα υποχωρήσει λίγο πάνω από το 1%, όπως αναμένεται από το 2026. Τότε, η Αθήνα θα αναγκαστεί να ανακατανείμει τις επιμέρους δαπάνες, ώστε να μην παρουσιάσει υπερβάσεις στο ανώτατο όριο που θα έχει συμφωνηθεί με την Επιτροπή και υποστεί τις κυρώσεις.
Τούτο με δεδομένο ότι στην πρόταση της, η Κομισιόν απορρίπτει κάθε συζήτηση για ειδική μεταχείριση και πολύ περισσότερο εξαίρεση , δαπανών άμυνας ή επενδυτικών δαπανών από το έλλειμμα, κάτι που ζητούσε στην πρόταση που έχει υποβάλλει η Ελλάδα (αλλά και άλλα κράτη μέλη ) στις Βρυξέλλες για την αλλαγή των δημοσιονομικών κανόνων.
Συνεπώς, αν δεν υπάρξει προσαρμογή της αρχικής πρότασης της Κομισιόν, η Ελλάδα αν πηγαίνει καλύτερα από ότι έχει συμφωνηθεί, θα διαθέτει τα υπερ-πλεονάσματα της απευθείας για την μείωση του χρέους της, ενώ αν πηγαίνει λιγότερο καλά από ότι αναμένονταν , θα πρέπει να συμπιέζει τις δαπάνες της.