Σε ακριβώς μία εβδομάδα θα τεθούν σε ισχύ οι περιβόητοι ανταποδοτικοί δασμοί της κυβέρνησης Τραμπ. Κανείς δεν γνωρίζει τι ακριβώς έχει σχεδιάσει ο Αμερικανός πρόεδρος για να «χτυπήσει» τους εμπορικούς εταίρους, που θεωρεί ότι εξαπατούν επί χρόνια τις ΗΠΑ.
Οι τελευταίες πληροφορίες τον θέλουν να επιλέγει πιο ήπια μέτρα από ο,τι αρχικά υπολογιζόταν, αλλά και πάλι η κατάσταση που θα διαμορφωθεί θα είναι εξαιρετικά περίπλοκη. Η Capital Economics δημοσίευσε έναν οδηγό για τα όσα πρέπει να περιμένουμε.
1. Τι πρόκειται να συμβεί στις 2 Απριλίου;
Οι ΗΠΑ έχουν απειλήσει να επιβάλουν εκτεταμένους δασμούς. Αρχικά εξέτασαν το ενδεχόμενο «παγκόσμιου συμπληρωματικού δασμού» – ενός οικουμενικού δασμού, οριζόντιου για όλες τις χώρες. Αντ’αυτού επελέγη η λύση των «ανταποδοτικών δασμών», που θα τεθούν σε ισχύ από τις 2 Απριλίου και θα πονέσουν σε διαφορετικό βαθμό την κάθε χώρα.
2. Τι είναι οι «ανταποδοτικοί δασμοί»;
Από την υπογραφή της GATT μετά τον Β’ Παγκόσμιο Πόλεμο, η αμοιβαιότητα στους δασμούς αναφερόταν στη μείωση των δασμών από τις χώρες με αντάλλαγμα αντίστοιχες μειώσεις από τους εμπορικούς εταίρους. Ωστόσο, οι ΗΠΑ πλέον απομακρύνονται από αυτήν την αρχή, σχεδιάζοντας να αυξήσουν τους δασμούς. Θα λάβουν υπόψη το εμπορικό ισοζύγιο, τους κανονισμούς για τις ξένες επενδύσεις, τους συντελεστές ΦΠΑ και τη φορολόγηση των ψηφιακών υπηρεσιών.
Ουσιαστικά, οι ανταποδοτικοί δασμοί είναι «ένα πρόσχημα για να εφαρμόσει η κυβέρνηση Τραμπ μια αυθαίρετη δασμολογική πολιτική σε απάντηση σε οποιοδήποτε μέτρο θεωρεί δυσμενές για τις ΗΠΑ», σημειώνει η Capital Economics.
3. Γιατί οι ΗΠΑ εξετάζουν την επιβολή ανταποδοτικών δασμών;
Αν και είναι δύσκολο να προσδιοριστούν με βεβαιότητα τα πραγματικά κίνητρα, η λογική φαίνεται να είναι πως οι ΗΠΑ χρησιμοποιούν τους ανταποδοτικούς δασμούς για να πιέσουν τους εμπορικούς εταίρους να αλλάξουν πολιτικές που θεωρούν άδικες και που συνέβαλαν στο εμπορικό έλλειμμα των ΗΠΑ.
Αν αυτό ισχύει, τότε ο βασικός στόχος θα μπορούσε να είναι η διαπραγμάτευση συμφωνιών παρά η δημιουργία μόνιμων εσόδων ή η προώθηση της εγχώριας παραγωγής, στόχοι που θα εξυπηρετούνταν καλύτερα με καθολικούς δασμούς μακράς διάρκειας.
4. Πόσο ψηλά μπορούν να φτάσουν οι δασμοί των ΗΠΑ;
Sky is the limit. Κάποιοι υποστηρίζουν ότι οι ανταποδοτικοί δασμοί δεν θα αυξηθούν πολύ, καθώς ο μέσος συντελεστής δασμών που επιβάλλεται στις εισαγωγές από τις ΗΠΑ (7,5% το 2023) δεν διαφέρει πολύ από αυτόν που επιβάλλουν οι ΗΠΑ (3,8%), παρά τις μεγάλες αποκλίσεις σε ορισμένα προϊόντα.
Όμως αυτή η σύγκριση είναι παραπλανητική. Αν ο Λευκός Οίκος θεωρήσει τον ΦΠΑ ως δασμό, τότε οι συντελεστές ΦΠΑ έως και 20% σε εμπορικούς εταίρους θα μπορούσαν να οδηγήσουν σε αυξήσεις δασμών άνω του 20%. Επιπλέον, αν ληφθούν υπόψη και άλλες πολιτικές που οι ΗΠΑ θεωρούν άδικες, οι δασμοί θα μπορούσαν να αυξηθούν ακόμα περισσότερο.
5. Πόσο θα διαρκέσουν οι δασμοί;
Όπως και με το ύψος τους, αυτό είναι αβέβαιο. Οι συνεχείς αλλαγές στους δασμούς για τον Καναδά και το Μεξικό δείχνουν ότι οι γενικευμένοι δασμοί θα μπορούσαν να επιβληθούν στις 2 Απριλίου και να τροποποιηθούν ή να αποσυρθούν γρήγορα. Τα πάντα θα κριθούν από τη διάθεση για διαπραγμάτευση.
6. Ποιες οικονομίες κινδυνεύουν περισσότερο;
Σύμφωνα με αξιωματούχους του Λευκού Οίκου, οι ανταποδοτικοί δασμοί δεν θα επιβληθούν σε όλους τους εμπορικούς εταίρους των ΗΠΑ. Ο υπουργός Οικονομικών, Σκοτ Μπέσεντ, ανέφερε ότι οι δασμοί θα στοχεύσουν τις εισαγωγές από τις λεγόμενες «Βρώμικες 15» χώρες, οι οποίες αντιπροσωπεύουν μεγάλο μέρος των αμερικανικών εισαγωγών.
Παρόλο που η λίστα δεν έχει αποκαλυφθεί, πιθανότατα περιλαμβάνει την Κίνα, την ΕΕ και το Βιετνάμ.
7. Πώς θα αντιδράσει ο υπόλοιπος κόσμος;
Η υπόθεση είναι ότι οι περισσότερες χώρες θα επιλέξουν τη διαπραγμάτευση αντί για αντίποινα. Ορισμένες μπορεί να επιβάλουν δασμούς στις αμερικανικές εισαγωγές, αλλά οι αντιδράσεις θα είναι πιθανότατα μικρής κλίμακας.
8. Τι σημαίνουν οι ανταποδοτικοί δασμοί για το παγκόσμιο εμπόριο;
Για μια δεδομένη αύξηση του δασμολογικού συντελεστή των ΗΠΑ, το πλήγμα στο παγκόσμιο εμπόριο θα είναι μικρότερο από έναν ανταποδοτικό δασμό παρά από έναν καθολικό. Επιβάλλοντας διαφορετικούς δασμούς σε διαφορετικές χώρες (και πιθανώς σε διαφορετικά προϊόντα), οι ανταποδοτικοί δασμοί θα είναι ευκολότερο να παρακαμφθούν μέσω της επαναδρομολόγησης του εμπορίου.
Μακροπρόθεσμα, οι ανταποδοτικοί και άλλοι δασμοί θα ενισχύσουν την εντύπωση ότι ο Λευκός Οίκος βλέπει μόνο αντιπάλους στο εμπόριο, γεγονός που θα υπονομεύσει τη διαδικασία του friend-shoring, από την οποία έχουν ωφεληθεί πολλές αναδυόμενες αγορές όλα αυτά τα χρόνια.
9. Θα μπορούσε η «αμοιβαιότητα» να μειώσει τους δασμούς;
Αν οι ΗΠΑ ήταν πραγματικά δεσμευμένες στο να «χρεώνουν άλλες χώρες όσο μας χρεώνουν», τότε θα έπρεπε να καθρεφτίζουν τους δασμολογικούς συντελεστές των εμπορικών τους εταίρων, ακόμη και αν αυτοί ήταν χαμηλότεροι από τους δικούς τους. Όμως, για μια κυβέρνηση που στοχεύει στη μείωση του εμπορικού της ελλείμματος, είναι απίθανο να θέλει πραγματικά να εγκαταλείψει την προστατευτική πολιτική της και να υιοθετήσει την αμοιβαιότητα σε πλήρη κλίμακα.
10. Ποιες είναι οι εκτιμήσεις της CE για τους δασμούς των ΗΠΑ;
Οι προβλέψεις βασίζονται στην αύξηση του μέσου δασμολογικού συντελεστή των ΗΠΑ κατά 10 ποσοστιαίες μονάδες το δεύτερο τρίμηνο για τις εισαγωγές από το μεγαλύτερο μέρος του κόσμου και στην αύξηση στο 60% για τις εισαγωγές από την Κίνα. Μέχρι πριν από έναν μήνα, αυτές οι εκτιμήσεις θεωρούνταν επιθετικές. Ωστόσο, τώρα φαίνεται ότι αντιπροσωπεύουν ένα σχετικά ήπιο σενάριο, τουλάχιστον βραχυπρόθεσμα.
Αν οι συντελεστές ΦΠΑ αντιμετωπίζονταν ως έμμεσοι δασμοί επιπρόσθετα των υφιστάμενων δασμών, τότε οι ανταποδοτικοί δασμοί θα μπορούσαν να συνεπάγονται ότι ο μέσος συντελεστής των ΗΠΑ θα αυξανόταν κατά 20 ποσοστιαίες μονάδες αντί για τις 10 που έχουμε υποθέσει.
