Η Αυστραλία προστέθηκε μόλις χθες στο κλαμπ των χωρών, που επιτρέπουν στους εργαζόμενους το «δικαίωμα να αποσυνδεθούν» από την εργασία, ένα μέτρο που μέχρι στιγμής έχει εφαρμοστεί κυρίως σε ευρωπαϊκές χώρες, με διάφορες παραλλαγές.
Σύμφωνα με τη νέα νομοθεσία, που τέθηκε σε ισχύ τη Δευτέρα, οι επιχειρήσεις δεν μπορούν να τιμωρούν τους υπαλλήλους επειδή δεν σηκώνουν το τηλέφωνό τους ή δεν απαντούν σε email εκτός των ωρών εργασίας. Αυτό σημαίνει ότι ενώ οι εργοδότες και οι τρίτοι πελάτες μπορούν να έρθουν σε επαφή με το προσωπικό τους πέραν του ωραρίου εργασίας, οι εργαζόμενοι έχουν πλέον το νόμιμο δικαίωμα να αρνηθούν να απαντήσουν — εκτός εάν κάτι τέτοιο είναι «παράλογο».
Το τι είναι «παράλογο» θα αξιολογείται από την Επιτροπή Δίκαιης Εργασίας της Αυστραλίας, η οποία θα λάβει υπόψη κριτήρια, όπως είναι η φύση του ρόλου και το επίπεδο ευθύνης του εργαζομένου, ο τρόπος με τον οποίο έγινε η επαφή και πόσο ενοχλητική ήταν.
«Οι νέοι νόμοι θα παρέχουν στους εργαζόμενους μεγαλύτερη προστασία σχετικά με τις συνθήκες εργασίας, την ασφάλεια της εργασίας και την ικανότητά τους να εξισορροπούν την εργασία και τη ζωή, καθώς και να σταματήσουν την υποαμοιβή και την υποτίμηση των συνθηκών των Αυστραλών εργαζομένων», δήλωσε ο υπουργός Απασχόλησης και Σχέσεων στο Χώρο Εργασίας, Μόρεϊ Γουάτ.
Τι ισχύει στην Ελλάδα
Στη χώρα μας το δικαίωμα στην αποσύνδεση έχει καθιερωθεί από το 2022 για την τηλεργασία.
Σύμφωνα με το ΚΕΠΕΑ της ΓΣΕΕ, ο τηλεργαζόμενος έχει νομοθετικά ρυθμισμένο πλέον δικαίωμα αποσύνδεσης, το οποίο συνίσταται στο δικαίωμά του να απέχει πλήρως από την παροχή της εργασίας του και ιδίως, να μην επικοινωνεί ψηφιακώς και να μην απαντά σε τηλεφωνήματα, μηνύματα ηλεκτρονικού ταχυδρομείου ή σε οποιασδήποτε μορφής επικοινωνία εκτός ωραρίου εργασίας και κατά τη διάρκεια των νόμιμων αδειών του.
Απαγορεύεται κάθε δυσμενής διάκριση σε βάρος τηλεργαζομένου, επειδή άσκησε το δικαίωμα αποσύνδεσης. Τα τεχνικά και οργανωτικά μέσα, που απαιτούνται για να εξασφαλίσουν την αποσύνδεση του τηλεργαζομένου από τα ψηφιακά εργαλεία επικοινωνίας και εργασίας αποτελούν υποχρεωτικούς όρους της σύμβασης τηλεργασίας και συμφωνούνται μεταξύ του εργοδότη και των εκπροσώπων των εργαζομένων στην επιχείρηση ή εκμετάλλευση.
Σε περίπτωση έλλειψης συμφωνίας, τα παραπάνω καθορίζονται από τον εργοδότη και γνωστοποιούνται από αυτόν σε όλους τους εργαζόμενους.
Σε κάθε περίπτωση, θα πρέπει, μετά τη λήξη του ωραρίου, να υπάρχει αποχή από κάθε εργασιακή δραστηριότητα για 11 συνεχόμενες ώρες, όπως επιτάσσει το άρθρο 3 της Οδηγίας 2003/88/ΕΕ. Οποιαδήποτε όχληση του εργοδότη προς τον εργαζόμενο κατά το χρόνο αυτό θα πρέπει να θεωρηθεί ότι διακόπτει την ανάπαυση με αποτέλεσμα το 11ωρο υποχρεωτικής ανάπαυσης να ξεκινά εκ νέου μετά τη διακοπή.
Προκειμένου να διασφαλιστεί πραγματικά το δικαίωμα αποσύνδεσης, απαγορεύεται ρητώς οποιαδήποτε δυσμενής μεταχείριση του εργαζόμενου εξαιτίας της άσκησης του ως άνω δικαιώματος και συγκεκριμένα απαγορεύεται η καταγγελία με την ειδική διάταξη του άρθρου 66 παρ. 1 του Ν. 4808/2021. Πέραν αυτού ο εργαζόμενος προστατεύεται από τυχόν αδιάκριτες ή παραβιαστικές μεθόδους ελέγχου της απόδοσής του. Ο εργοδοτικός έλεγχος πρέπει να γίνεται με τρόπο συμβατό με την προστασία των προσωπικών του δεδομένων. Ρητά απαγορεύεται η χρήση βιντεοκάμερας, ως κατεξοχήν παραβιαστικό της ιδιωτικότητας, μέσο ελέγχου.
Ποιοι άλλοι εφαρμόζουν το δικαίωμα στην αποσύνδεση
Το CNBC συγκέντρωσε και ορισμένες άλλες χώρες που έχουν εισαγάγει το δικαίωμα αποσύνδεσης από την εργασία.
Γαλλία
Το 2017, η Γαλλία εφάρμοσε το «δικαίωμά της για αποσύνδεση» από τα email εργασίας κατά τις ώρες εκτός εργασίας.
Οι εταιρείες με 50 ή περισσότερους υπαλλήλους καλούνται να διαπραγματευτούν με εκπροσώπους των εργαζομένων για να αποφασίσουν πότε μπορεί να υπάρξει επικοινωνία με τους εργαζόμενους μέσω μεθόδων ηλεκτρονικής επικοινωνίας. Η μη συμμόρφωση με τους κανόνες επιβάλλει πρόστιμο έως και 1% της συνολικής αποζημίωσης ενός εργαζομένου.
Η Γαλλία είναι γνωστή για την ύπαρξη μιας από τις πιο ρυθμιζόμενες αγορές εργασίας στον ανεπτυγμένο κόσμο.
Βέλγιο
Ομοίως, το Βέλγιο έχει χορηγήσει από το 2022 στους εργαζόμενους το δικαίωμα να αγνοούν τα μηνύματα που σχετίζονται με την εργασία μετά τις ώρες εργασίας.
Ενώ αρχικά η ρύθμιση ίσχυε μόνο για δημόσιους υπαλλήλους, η νομοθεσία επεκτάθηκε και στο προσωπικό του ιδιωτικού τομέα που εργάζεται σε εταιρείες με 20 ή περισσότερους υπαλλήλους. Οι υπάλληλοι του Βελγίου έχουν επίσης τετραήμερη εργασία την εβδομάδα.
Πορτογαλία
Στην Πορτογαλία, απαγορεύεται στους εργοδότες να έρχονται σε επαφή με τους εργαζομένους μετά τις ώρες εργασίας. Είναι το λεγόμενο «δικαίωμα στην ανάπαυση».
Οι εργαζόμενοι έχουν επίσης το δικαίωμα σε τουλάχιστον 11 συνεχόμενες ώρες «νυχτερινής ανάπαυσης», κατά τη διάρκεια των οποίων δεν θα πρέπει να ενοχλούνται εκτός εάν πρόκειται για έκτακτη ανάγκη.
Ισπανία
Οι εργαζόμενοι στην Ισπανία έχουν το δικαίωμα να αποσυνδεθούν από τις ψηφιακές επικοινωνίες που σχετίζονται με την εργασία εκτός καθορισμένων ωρών εργασίας, με στόχο την προώθηση της καλής ισορροπίας μεταξύ επαγγελματικής και προσωπικής ζωής.
Μια πανεθνική εκστρατεία που ξεκίνησε το Εθνικό Ινστιτούτο για την Ασφάλεια και την Υγεία στην Εργασία της χώρας ευαισθητοποιεί σχετικά με την πρωτοβουλία, τονίζοντας τις υποχρεώσεις των εργοδοτών να διευκολύνουν έναν πιο υγιή ψηφιοποιημένο χώρο εργασίας.
Ιρλανδία
Η Ιρλανδία έχει υιοθετήσει έναν Κώδικα Πρακτικής σχετικά με το δικαίωμα αποσύνδεσης από το γραφείο εκτός των ωρών εργασίας. Ο κώδικας παρέχει στους εργαζόμενους το δικαίωμα να μην ασχολούνται με θέματα εργασίας εκτός των κανονικών ωρών εργασίας, ενώ επιβάλλει στους εργοδότες το καθήκον να σέβονται τα δικαιώματα των εργαζομένων τους μη επικοινωνώντας μαζί τους πέρα από τις καθορισμένες ώρες.
Ο κώδικας επεκτείνεται σε όλους τους τρόπους απασχόλησης, από την εξ αποστάσεως εργασία έως την εργασία με φυσική παρουσία ή το υβριδικό μοντέλο.
Ιταλία
Για την Ιταλία, η νομοθεσία ισχύει πιο συγκεκριμένα για την εξ αποστάσεως εργασία. Ορίζει ότι κάθε συμφωνία τηλεργασίας πρέπει να προσδιορίζει καθορισμένες περιόδους ανάπαυσης και να περιγράφει τα μέτρα που είναι απαραίτητα ώστε ο εργαζόμενος να αποδεσμευτεί πλήρως από τις συσκευές που σχετίζονται με την εργασία.
Επόμενο το Ηνωμένο Βασίλειο;
Το Ηνωμένο Βασίλειο φαίνεται επίσης να βρίσκεται στο δρόμο για να υιοθετήσει παρόμοια νομοθεσία.
Ένα σωματείο επαγγελματιών, η Prospect, διαπίστωσε ότι σχεδόν το 60% των εργαζομένων υποστηρίζει το δικαίωμα αποσύνδεσης, σύμφωνα με μια εκστρατεία που πραγματοποίησαν τον περασμένο Σεπτέμβριο.
Αν και δεν υπάρχει επί του παρόντος επίσημο δικαίωμα αποσύνδεσης από την εργασία στο Ηνωμένο Βασίλειο, απαιτείται η εργάσιμη εβδομάδα να μην υπερβαίνει τις 48 ώρες κατά μέσο όρο, σε μια περίοδο 17 εβδομάδων.
