«Γκάζι» στην απορρόφηση των κονδυλίων του Ταμείου Ανάκαμψης θα πρέπει να πατήσει η χώρα, καθώς – παρά την ικανοποιητική πρόοδο έναντι των υπόλοιπων χωρών της Ε.Ε. ως προς την εκπλήρωση των στόχων – καταγράφονται καθυστερήσεις τόσο στις επιχορηγήσεις όσο και στα δάνεια.
Αυτό προκύπτει από την έκθεση της Τράπεζας της Ελλάδος, η οποία επισημαίνει ότι «δεδομένης της περιορισμένης διάρκειας ζωής του Ταμείου (λήγει στο τέλος Αυγούστου 2026), χρειάζεται εντατικότερη προσπάθεια για την υλοποίηση των επενδυτικών σχεδίων ώστε να καταστεί δυνατή η πλήρης αξιοποίηση των θετικών επιδράσεων του μέσου αυτού στον ρυθμό ανάπτυξης και στην παραγωγικότητα της οικονομίας τα επόμενα χρόνια».
Σύμφωνα με την ΤτΕ, ως προς το σκέλος των επιχορηγήσεων του Ταμείου, οι εκταμιεύσεις προς τους τελικούς δικαιούχους παρουσιάζουν καθυστερήσεις, αν και επιταχύνθηκαν έναντι του 2024. Ειδικότερα, μέχρι τον Ιούνιο του 2025 είχε καταβληθεί ποσό ύψους 6,6 δισ. ευρώ (ή 66% των εισπράξεων επιχορηγήσεων) στους τελικούς δικαιούχους, ενώ μέχρι τον Νοέμβριο του 2025 επιπλέον 5,4 δισ. ευρώ μεταβιβάστηκαν από τον κρατικό προϋπολογισμό προς τους φορείς της γενικής κυβέρνησης.
Το δανειακό σκέλος
Σχετικά με το δανειακό σκέλος του Ταμείου, παρατηρείται επιβράδυνση στον ρυθμό αύξησης των συμβασιοποιήσεων των δανείων. Αξίζει να σημειωθεί ότι ο προϋπολογισμός των συμβασιοποιημένων δανείων παρακολουθείται ως προαπαιτούμενος στόχος κατά την υποβολή αιτημάτων είσπραξης.
Συγκεκριμένα, έως το τέλος του Νοεμβρίου είχαν συμβασιοποιηθεί 547 αιτήσεις για χρηματοδότηση μέσω δανείων του Ταμείου, για έργα προϋπολογισμού 7,8 δισ. ευρώ (ή 68% των συνολικών εισπράξεων δανείων). Σύμφωνα με την επιχειρησιακή συμφωνία της Ελλάδος με την Ευρωπαϊκή Επιτροπή, δάνεια ύψους 16,7 δισ. ευρώ πρέπει να έχουν συμβασιοποιηθεί έως το τέλος του 2026.
Όσον αφορά τις εκταμιεύσεις προς τις επιχειρήσεις, αυτές αναμένεται να πραγματοποιούνται έως το 2029, καθώς τα δάνεια εκταμιεύονται τμηματικά με βάση την πορεία υλοποίησης των έργων. Σημειώνεται ότι έως το τέλος του Νοεμβρίου 2025 οι εκταμιεύσεις προς τις επιχειρήσεις ανέρχονταν σε 4,8 δισ. ευρώ.
Οι επισημάνσεις της ΤτΕ ήρθαν την ίδια ημέρα κατά την οποία ο αναπληρωτής υπουργός Εθνικής Οικονομίας και Οικονομικών Νίκος Παπαθανάσης προχώρησε στην υποβολή ενός διπλού, αλλά μικρού σε ύψος αιτήματος εκταμίευσης 1,17 δισ. ευρώ από το Ταμείο Ανάκαμψης.
Συγκεκριμένα, πρόκειται για το έβδομο αίτημα για τις επιχορηγήσεις και το έκτο αίτημα για τα δάνεια του Ταμείου Ανάκαμψης και Ανθεκτικότητας (ΤΑΑ), το οποίο αφορά συνολικά 26 ορόσημα και στόχους. Η χώρα μας αιτήθηκε την εκταμίευση 883,9 εκατ. ευρώ επιχορηγήσεων για την εκπλήρωση 22 οροσήμων και 293,8 εκατ. ευρώ δανείων μέσω τεσσάρων οροσήμων.
Μέχρι σήμερα, η χώρα μας έχει εισπράξει πόρους από το Ταμείο Ανάκαμψης και Ανθεκτικότητας ύψους 23,4 δισ. ευρώ. Στο επόμενο διάστημα, όταν ολοκληρωθεί η αξιολόγηση του έβδομου αιτήματος επιχορηγήσεων και του έκτου δανείων, οι συνολικές εκταμιεύσεις προς την Ελλάδα θα ανέρχονται πλέον σε 24,57 δισ. ευρώ, ποσό που αντιστοιχεί σε ποσοστό 68,3% των συνολικών πόρων που της αναλογούν.
Ωστόσο, έως το τέλος του προγράμματος, τον Αύγουστο του 2026, η Ελλάδα θα πρέπει να εισπράξει άλλα περίπου 11,4 δισ. ευρώ, εκ των οποίων τα 5,4 δισ. ευρώ από το σκέλος των επιχορηγήσεων και τα 6 δισ. ευρώ από το σκέλος των δανείων. Ο στόχος είναι εξαιρετικά δύσκολος, καθώς σε λίγους μήνες θα πρέπει να απορροφήσει 11,4 δισ. ευρώ, ήτοι το 31,7% των συνολικών πόρων, όταν από την αρχή του προγράμματος κατάφερε να απορροφήσει το 68,3%.
Ορόσημα και στόχοι
Πέραν αυτού, για την υποβολή των επόμενων αιτημάτων εκταμίευσης θα πρέπει να υλοποιηθούν περίπου 190 ορόσημα και στόχοι, δηλαδή το 50% του συνόλου των προαπαιτούμενων που ανέλαβε η Ελλάδα για να λάβει 36 δισ. ευρώ στο πλαίσιο του Ταμείου Ανάκαμψης, εκ των οποίων τα 18,3 δισ. ευρώ αφορούν επιχορηγήσεις και τα 17,7 δισ. ευρώ δάνεια.
Έως το τέλος του προγράμματος, η χώρα μας θα πρέπει να υποβάλει δύο αιτήματα πληρωμής για το σκέλος των επιχορηγήσεων και δύο για το σκέλος των δανείων. Για την όγδοη δόση των επιχορηγήσεων το πρόσφατα αναθεωρημένο εθνικό σχέδιο προβλέπει την υποβολή αιτήματος για 1,8 δισ. ευρώ, ενώ για την ένατη και τελευταία δόση το αίτημα αφορά την εκταμίευση σχεδόν 3,5 δισ. ευρώ.
Για το σκέλος των δανείων, το αρμόδιο υπουργείο προγραμματίζει την υποβολή δύο αιτημάτων εκταμίευσης. Σημαντικό ρόλο στην προσπάθεια για την απορρόφηση των δανείων αναμένεται να διαδραματίσει η Ελληνική Αναπτυξιακή Τράπεζα, η οποία επιδιώκεται να απορροφήσει 2 δισ. ευρώ από το δανειακό σκέλος για τη χρηματοδότηση των μικρομεσαίων επιχειρήσεων.
Ωστόσο, για να καταστεί αυτό εφικτό, η Ελληνική Αναπτυξιακή Τράπεζα θα πρέπει να αποκτήσει τις απαραίτητες πιστοποιήσεις μέσω αξιολόγησης (pillar assessment) που απαιτούνται από την Κομισιόν για οργανισμούς που διαχειρίζονται κονδύλια απευθείας από τον προϋπολογισμό της Ευρωπαϊκής Ένωσης.
Σύμφωνα με το υπουργείο Εθνικής Οικονομίας και Οικονομικών, τα 22 ορόσημα που εκπληρώθηκαν για την υποβολή του έβδομου αιτήματος επιχορηγήσεων αφορούν ολοκλήρωση έργων και δράσεων καθώς και υλοποίηση μεταρρυθμίσεων.
Το έκτο αίτημα πληρωμής δανείων αφορά τέσσερα ορόσημα και συγκεκριμένα τη συμβασιοποίηση επιχειρηματικών δανείων με δανειακούς πόρους ΤΑΑ 9,8 δισ. ευρώ, τη συμβασιοποίηση 500 εκατ. ευρώ στεγαστικών δανείων του προγράμματος «Σπίτι μου ΙΙ», την έγκριση επενδυτικών πράξεων ύψους 500 εκατ. ευρώ από το InvestEU και την υπογραφή συμφωνιών χρηματοδότησης ύψους 500 εκατ. ευρώ από την Ελληνική Αναπτυξιακή Τράπεζα Επενδύσεων στο πλαίσιο προγράμματος συνεπένδυσης σε κεφάλαια επιχειρηματικών συμμετοχών.
