Περί τα μέσα Μαρτίου εκτιμάται ότι θα υπάρξει μία πρώτη εικόνα για το πώς η Ευρωπαϊκή Ένωση θα κινηθεί στο σκέλος ενίσχυσης των αμυντικών δαπανών.
Το ζήτημα αναμένεται να αποτελέσει ένα από τα βασικά θέματα συζήτησης των Eυρωπαίων ηγετών στην έκτακτη συνεδρίαση της Συνόδου Κορυφής στις 6 Μαρτίου στις Βρυξέλλες.
Σύμφωνα με το πρακτορείο Βloomberg, στο προσχέδιο συμπερασμάτων αναφέρεται ότι οι ευρωπαίοι ηγέτες θα ζητήσουν αυξημένη ευελιξία στους κανόνες χρηματοδότησής για να ενισχύσουν τις αμυντικές δαπάνες βραχυπρόθεσμα και θα καλέσουν την Ευρωπαϊκή Επιτροπή «να προτείνει πρόσθετες πηγές χρηματοδότησης για την άμυνα σε επίπεδο Ε.Ε., μεταξύ άλλων μέσω πρόσθετης ευελιξίας στη χρήση των διαρθρωτικών ταμείων, και να υποβάλει γρήγορα σχετικές προτάσεις».
Βασική επιδίωξη της Ε.Ε. είναι η απελευθέρωση δισεκατομμυρίων ευρώ μέσω πρόσθετης χρηματοδότησης για την άμυνα καθώς όπως δήλωσε πρόσφατα και η πρόεδρος της Κομισιόν Ούρσουλα Φον Ντερ Λάιεν «αυτό που χρειαζόμαστε αυτή τη στιγμή που συμβαίνει μια φορά ανά γενεά είναι μια «νοοτροπία επείγουσας ανάγκης» και ένα στρατηγικό σχέδιο για τον επανεξοπλισμό της Ευρώπης».
Τα βλέμματα στρέφονται στις 19 Μαρτίου οπότε η Ευρωπαϊκή Επιτροπή θα δημοσιεύσει μια Λευκή Βίβλο η οποία θα περιγράφει σχέδια για στρατιωτικές επενδύσεις και χρηματοδότηση.
326 δισ. ευρώ για την άμυνα το 2024
Σύμφωνα με τον Ευρωπαϊκό Οργανισμό Άμυνας, το 2024 η Ε.Ε. δαπάνησε 326 δισ. ευρώ για την άμυνα, ποσό που ισοδυναμεί με 1,9% του ΑΕΠ καταγράφοντας αύξηση πάνω από 30% σε σχέση με το 2021. Επίσης, έχει δεσμεύσει άλλα 100 δις. ευρώ έως το 2027, που αντιστοιχεί σε αύξηση 30% σε διάστημα 3 ετών.
Παρά την ταχεία αύξηση των αμυντικών δαπανών, αυτό φαίνεται ότι δεν επαρκεί. Όπως τονίζεται σε έρευνα του The Conference Board, πρόσφατη μελέτη δείχνει ότι για να έχει επαρκή στρατιωτική ικανότητα, η Ε.Ε. θα χρειαζόταν επιπλέον 300.000 στρατιώτες και αύξηση των ετήσιων αμυντικών δαπανών τουλάχιστον 250 δις. ευρώ. Αυτό ισοδυναμεί με επιπλέον αύξηση 1,4% του ΑΕΠ ετησίως πάνω από το 1,9% που δαπανάται σήμερα, το οποίο είναι άμεσα συγκρίσιμο με αυτό που δαπανούν οι ΗΠΑ (3,4% του ΑΕΠ σύμφωνα με την Παγκόσμια Τράπεζα).
Σε προηγούμενες κρίσεις, η «οικονομική δύναμη» της Ε.Ε. ήταν πολύ μεγαλύτερη:
* Κατά τη διάρκεια της ενεργειακής κρίσης το 2022, τα κράτη μέλη της Ε.Ε. διέθεσαν μεταξύ 0,5% και 7% του ΑΕΠ για να προστατεύσουν τα νοικοκυριά και τις επιχειρήσεις από τις οικονομικές επιπτώσεις.
* Στην πανδημία, το 2020, η άμεση εθνική δημοσιονομική στήριξη κυμάνθηκε από 0,4% έως 8,3% του ΑΕΠ. Επιπλέον η Ευρώπη προχώρησε στη δημιουργία του Ταμείου Ανάκαμψης και Ανθεκτικότητας (RRF) που ανέρχονταν σε σχεδόν 5% του ΑΕΠ για μια περίοδο επτά ετών, το οποίο χρηματοδοτείται μέσω έκδοσης κοινού χρέους, για πρώτη φορά σε τέτοια κλίμακα.
Ο Έλληνας πρωθυπουργός σε πρόσφατο άρθρο του στους Financial Times είχε επισημάνει ότι η αύξηση των αμυντικών δαπανών μπορεί να επιτευχθεί με τρεις τρόπους:
- εξαίρεση των αμυντικών δαπανών από τους δημοσιονομικούς κανόνες ώστε να επιτραπεί η αύξηση των ελλειμμάτων στους εθνικούς προϋπολογισμούς χωρίς να ενεργοποιηθεί η διαδικασία υπερβολικού ελλείμματος. Αυτό θα επιτρέψει στα κράτη μέλη να ξοδεύουν περισσότερα για την άμυνα, διατηρώντας παράλληλα τη δημοσιονομική αξιοπιστία και ευνοϊκές συνθήκες στις αγορές.
- η ασφάλεια και η άμυνα να περιληφθεί στον κατάλογο των στρατηγικών προτεραιοτήτων της Ευρωπαϊκής Τράπεζας Επενδύσεων (ΕΤΕπ). Υπήρξαν πολλές εκκλήσεις προς την ΕΤΕπ να διαδραματίσει πιο ενεργό ρόλο στη χρηματοδότηση της ανάπτυξης, κυρίως στην έκθεση για την ευρωπαϊκή ανταγωνιστικότητα, την οποία συνέταξε ο πρώην πρόεδρος της Ευρωπαϊκής Κεντρικής Τράπεζας, Μάριο Ντράγκι. Κάτι τέτοιο θα προσελκύσει ιδιωτικά χρήματα, τα οποία είναι απαραίτητα για την κατανομή του βάρους της χρηματοδότησης μιας τέτοιας επιχείρησης.
- δημιουργία ενός νέου ευρωπαϊκού εργαλείου 100 δισ. ευρώ για τη χρηματοδότηση των συλλογικών αμυντικών δαπανών, που θα χρηματοδοτηθεί από έκδοση κοινού χρέους, παρόμοιο με το Ταμείο Ανάκαμψης.
