Στην πολιτική αντιπαράθεση λίγοι όροι έχουν υποφέρει τόσο ανεπανόρθωτα, όσο ο “Φιλελευθερισμός”. Στην Αμερική “φιλελεύθερος” σημαίνει “κρυφο-κομμουνιστής”. Στην Ελλάδα ο “φιλελεύθερος” ελέγχεται ως “περίπου ακροδεξιός”, στην καλύτερη περίπτωση είναι ένας σαχλός “φιλελές”.
Στην κεντρική Ευρώπη “φιλελεύθερος” μπορεί να σημαίνει πολλά. Από τον συγκεκριμένο πολιτικό χώρο προήλθαν μερικά λαμπρά μυαλά της σοσιαλδημοκρατίας, όπως ο Γερμανός Γκίντερ Φερχόιγκεν, γνωστός στα καθ’ ημάς λόγω της ταπεινής συμβολής του στην ένταξη της Κύπρου στην ΕΕ. Από τον ίδιο χώρο εκκίνησαν όμως και ηγετικά στελέχη ακροδεξιών σχηματισμών, ιδιαίτερα στη μεταπολεμική Αυστρία.
Λίγες ημέρες πριν από την κάλπη στη Γερμανία, νοσταλγώ τον αυθεντικό Κοινωνικό Φιλελευθερισμό, συνεκτιμώντας κάποιες επίκαιρες αφορμές που προκαλούν μελαγχολικές σκέψεις: Από τη μία, ο θάνατος του Γκέρχαρτ Μπάουμ, πρώην υπουργού των Γερμανών Φιλελευθέρων (FDP) και αγωνιστή για την προστασία των ανθρωπίνων και κοινωνικών δικαιωμάτων. Από την άλλη, το προεκλογικό μήνυμα του σημερινού προέδρου του FDP, Κρίστιαν Λίντνερ, που μας καλεί να τον ψηφίσουμε “για να μην μπουν οι Πράσινοι στην κυβέρνηση”. Δεν περιποιεί τιμή σε πολιτικούς απογόνους του Ραλφ Ντάρεντορφ και του Χανς-Ντίτριχ Γκένσερ να ζητούν την ψήφο μας όχι για να κυβερνήσουν οι ίδιοι, αλλά για να μην κυβερνήσουν οι άλλοι…
Υποχώρηση της φιλελεύθερης σκέψης
Η αλήθεια είναι βέβαια ότι η φιλελεύθερη σκέψη υποχωρεί σε όλα τα μέτωπα, όπως διαπιστώνει ο Φράνσις Φουκουγιάμα στο τελευταίο βιβλίο του με τίτλο “Ο Φιλελευθερισμός και οι εχθροί του”. Ωστόσο, ακόμα κι αυτός ο απαισιόδοξος διανοητής εμφανίζεται αισιόδοξος ότι ο Φιλελευθερισμός θα ανακάμψει και θα επιστρέψει. Διότι έχει να επιδείξει πολιτικά, οικονομικά και ηθικά επιχειρήματα. Αρκεί να αναλογιστεί και να τιμήσει τις ρίζες του. Ακόμα και ένας Φιλελευθερισμός με ατέλειες όμως, είναι προτιμότερος από έναν τέλειο αυταρχισμό.
Οι πρωτεργάτες του Φιλελευθερισμού υπήρξαν οραματιστές της ατομικής χειραφέτησης, της οικονομικής και κοινωνικής απελευθέρωσης. Μακριά από τον σκοταδισμό της φεουδαρχίας, της θρησκοληψίας, της δήθεν αριστοκρατίας. Χωρίς τον Φιλελευθερισμό μάλλον δεν θα υπήρχε Ειρήνη της Βεστφαλίας, ούτε Γαλλική Επανάσταση, ούτε Ναπολεόντειος Κώδικας. Αυτά όσον αφορά το μακρινό παρελθόν.
Όμως, η “αίρεση” του οικονομικού Νεοφιλελευθερισμού, που έγινε “θρησκεία” στη δεκαετία του ’80, παρέσυρε πολλούς στην στερεότυπη πεποίθηση πως η φιλελεύθερη σκέψη ευθύνεται για τη φτώχεια, τον αποκλεισμό, τις κοινωνικές ανισότητες. Ουδέν αναληθέστερο. Από το 1800 μέχρι σήμερα, εκτιμά η διακεκριμένη Αμερικανίδα οικονομολόγος Ντέιρντρε Μακ Κλόσκι, το κατά κεφαλήν ΑΕΠ έχει αυξηθεί κατά 3.000% στις χώρες με φιλελεύθερο πολιτικό σύστημα.
Αγορά: Αποτελεσματική, αλλά όχι πάντα δίκαιη…
Είναι βέβαια αλήθεια ότι ο Φιλελευθερισμός στηρίζει την οικονομία της αγοράς. Όχι γιατί είναι απόλυτα δίκαιη (παρότι σίγουρα είναι πιο δίκαιη από κάθε καρτέλ ή πελατειακό σύστημα). Αλλά γιατί είναι εξαιρετικά αποτελεσματική. Μόνο έτσι δημιουργείται νέος πλούτος, χωρίς όμως να διανέμεται με δίκαια κριτήρια.
Ένας Φιλελεύθερος δεν μπορεί να αδιαφορεί γι’ αυτό, ούτε να εμπιστεύεται τυφλά το “αόρατο χέρι” της αγοράς. Στη Γερμανία από το 2004 ο Γκέρχαρτ Μπάουμ επέκρινε το ίδιο του το κόμμα, το FDP, γιατί εξελισσόταν σε “λόμπι οικονομικών παραγόντων”. “Έχουν ακρωτηριάσει τον Φιλελευθερισμό”, έλεγε χαρακτηριστικά… 
Πηγή: Deutsche Welle
