Του Κώστα Ράπτη
Από τις εκμυστηρεύσεις στους διαδρόμους της Διάσκεψης Ασφαλείας του Μονάχου, όπως τις μετέφεραν τα ρεπορτάζ των διεθνών μέσων, μετά την προβοκατόρικη ομιλία του Αμερικανού αντιπροέδρου Τζ. Ντ. Βανς την προηγούμενη εβδομάδα, η πιο γλαφυρή ήταν ενός συγκλονισμένου Ευρωπαίου αξιωματούχου: “Μακάρι να είχαμε να κάνουμε με τον Τραμπ της πρώτης τετραετίας!”…
Όμως ο Τραμπ της δεύτερης τετραετίας έχει πλέον καθαρή εντολή (και δεν μπορεί να αντιμετωπίζεται ως εκλογικό ατύχημα), έχει ισχυρότερους συμμάχους, συμπεριλαμβανομένου και ενός “μικρού στρατού” δισεκατομμυριούχων, έχει σαφέστερη εικόνα για το πώς θέλει να προχωρήσει (οδηγώντας τους συνομιλητές του από έκπληξη σε έκπληξη) και βεβαίως τρέφει άφθονη μνησικακία για όσους εντός και εκτός συνόρων θεωρεί ότι τον υπονόμευσαν.
Τίποτε από όλα αυτά δεν είχαν προετοιμαστεί, ως φαίνεται, να αντιμετωπίσουν οι Ευρωπαίοι σύμμαχοι των ΗΠΑ, με αποτέλεσμα, ιδίως αφότου εγκαταλείφθηκαν τα προσχήματα στην Διάσκεψη του Μονάχου να βιώνουν πραγματικό συγκλονισμό. Και την έντασή του φανερώνει ακριβώς η σπασμωδική αντίδραση των κυριότερων εξ αυτών, που συμμετείχαν, ως φιλοξενούμενοι του Εμανουέλ Μακρόν στην αυτοσχέδια μίνι σύνοδο της Δευτέρας στο Παρίσι.
Αλλά οι σπασμωδικές αντιδράσεις δύσκολα μπορούν να αποδειχθούν αποτελεσματικές. Το φανερώνουν αυτό οι αντιδράσεις, επί τις ουσίας και επί της διαδικασίας, όχι μόνο όσων δεν εκλήθησαν στην σύνοδο, αλλά και κάποιοι από όσους συμμετείχαν.
Λόγου χάρη, η πρωθυπουργός της Ιταλίας Τζιόρτζια Μελόνι (με τον αέρα που της δίνει άλλωστε η πεποίθηση ότι αποτελεί την εκλεκτή του συστήματος Τραμπ για την Γηραιά Ήπειρο) φρόντισε, προτού καν προσέλθει στην διοργάνωση που εμπνεύσθηκε ο Μακρόν, να τονίσει ότι συμφωνεί με τον Βανς “παρά το ύφος του”, σε ό,τι αφορά την ελευθερία του λόγου και τους κινδύνους χειραγώγησης της δημοκρατίας, αλλά και ότι θεωρεί τη σύνοδο των Παρισίων βιαστική και λανθασμένη κίνηση.
“Μια απάντηση στους Αμερικανούς θα ήταν πιο σωστή από την πλευρά των Βρυξελλών, με μια έκτακτη σύνοδο κορυφής της Ευρωπαϊκής Ένωσης, και όχι δίνοντας για άλλη μια φορά την αίσθηση ότι είμαστε μια ήπειρος με πολλά κέντρα εξουσίας, κάτι που ισοδυναμεί με κανένα πραγματικό κέντρο εξουσίας”, είναι η εκτίμησή της, σύμφωνα με την ιταλική εφημερίδα Corriere della Sera.
Πράγματι, η εσπευσμένη σύγκληση μιας ad hoc συνάντησης στην οποία δεν έχουν προσκληθεί όλοι οι Ευρωπαίοι εταίροι, αντί της αναγκαίας ψυχραιμίας και συσπείρωσης, δίνει την εικόνα μιας Ευρώπης ανισότιμων μελών γύρω από ομόκεντρους κύκλους.
Στην πραγματικότητα, η προσπάθεια του Μακρόν να συνδιαλλαγεί σε εθνικό επίπεδο με την Ουάσιγκτον, παρά να οργανώσει μια συλλογική ευρωπαϊκή “χειραφέτηση”, αποτελεί ισχυρή πιθανότητα.
Τα “πρακτικά προβλήματα” τα οποία επικαλέσθηκε η γαλλική προεδρία, μάλλον έχουν να κάνουν με τη διάθεση να αποφευχθεί η παρουσία “ενοχλητικών”, όπως οι ηγέτες της Ουγγαρίας και της Σλοβακίας, ύποπτοι για φιλο-ρωσισμό και φιλοτραμπισμό, ή από εντελώς αντίθετη σκοπιά, οι πλειοδοτούντες σε αντιρωσισμό ιθύνοντες των Βαλτικών Δημοκρατιών.
Το αποτέλεσμα, όμως, ήταν να απουσιάζει ηχηρά η υποτίθεται κατεξοχήν ενδιαφερόμενη για την “ρωσική απειλή” Ανατολική Ευρώπη, εξαιρουμένης, προφανώς λόγω του μεγέθους της και της ραγδαίας επαναστρατιωτικοποίησής της, Πολωνίας.
Όμως η Πολωνία επιφύλαξε την μεγαλύτερη έκπληξη της ημέρας, δηλώνοντας ότι δεν ενδιαφέρεται να αποστείλει στρατιωτικές δυνάμεις της στην Ουκρανία για την “επόμενη μέρα” (ίσως γιατί η αποκαλούμενη κατά τον μεσοπόλεμο “ύαινα της Ευρώπης” λιγότερο ενδιαφέρεται για την σταθεροποίηση της γείτονος της και περισσότερο για το ξεκαθάρισμα ιστορικών λογαριασμών δια της απόσπασης εδαφών, τώρα που τέτοιου τύπου βλέψεις γίνεται του συρμού να προβάλλονται ακομπλεξάριστα).
Παρέστη, αντίθετα, η αποχωρήσασα από την Ε.Ε. (και βαθύτατα διαπλεκόμενη με την κυβέρνηση του Κιέβου) Βρετανία, ο ηγέτης της οποίας Κιρ Στάρμερ, πρόκειται να συναντηθεί την ερχόμενη εβδομάδα με τον Ντόναλντ Τραμπ. Η απαξιωτική αποστροφή του Αμερικανού προέδρου για τον Στάρμερ “δεν ξέρω τι θα συζητήσουμε, αυτός το ζήτησε να βρεθούμε” είναι πάντως αποκαλυπτική.
Την αντιφατικότητα της ευρωπαϊκής θέσης αποτύπωσε καλύτερα όλων ο πρόεδρος του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου, Αντόνιο Κόστα. “Οι διαπραγματεύσεις για τη νέα αρχιτεκτονική ασφαλείας” είπε, χρησιμοποιώντας έναν όρο αρκούντως αρεστό στη Μόσχα, “πρέπει να πάρουν υπόψη ότι η Ρωσία είναι παγκόσμια απειλή, όχι μόνο απειλή για την Ουκρανία”. Συνεπώς, “αν ο Αμερικανός πρόεδρος Ντόναλντ Τραμπ θέλει οι Ευρωπαίοι να αναλάβουν μεγαλύτερο μερίδιο της ευθύνης για την ασφάλειά τους, τότε φυσικά οι Ευρωπαίοι πρέπει να είναι παράγοντας-κλειδί στον σχεδιασμό της νέας αρχιτεκτονικής ασφαλείας”.
Η Ευρωπαίοι σύμμαχοι των ΗΠΑ θέλουν να “έχουν θέση στο τραπέζι”. Όμως ταυτόχρονα στέλνουν στη Ουάσιγκτον το μήνυμα ότι δεν μπορούν να πορευθούν χωρίς ισχυρή αμερικανική στρατιωτική παρουσία.
Από αυτή την άποψη, χειρότερη και από την ομιλία Βανς υπήρξε η αποστολή από τις ΗΠΑ στις ευρωπαϊκές πρωτεύουσες ερωτηματολογίου με το οποίο ζητούνται οι προτάσεις των συμμάχων για το πώς φαντάζονται την επόμενη μέρα, και κυρίως τι δυνάμεις προτίθενται να διαθέσουν για αυτήν…
Ο Γερμανός καγκελάριος Όλαφ Σολτς, πάλι, αποχώρησε νωρίς, γιατί έχει και μια καμπάνια να διεξαγάγει για τις εκλογές της Κυριακής. Δήλωσε, ωστόσο, “κάπως εκνευρισμένος” από την “εντελώς ανάρμοστη” και “άκαιρη” συζήτηση σχετικά με μια ευρωπαϊκή δύναμη στην Ουκρανία και αντιτάχθηκε στην προοπτική ανάπτυξης μιας ειρηνευτικής δύναμης χωρίς την συμμετοχή των ΗΠΑ. Επίσης υποστήριξε τη χαλάρωση των ευρωπαϊκών δημοσιονομικών κανόνων όταν πρόκειται για αμυντικές δαπάνες των κρατών-μελών. Το ποια χώρα είχε πρωτοστατήσει τα προηγούμενα δεκαπέντε χρόνια στον καθαγιασμό των δημοσιονομικών περιορισμών (που πέραν της άμυνας έχουν πλήξει και τις υποδομές) παρέλειψε να το αναφέρει.
“Υπήρξε συμφωνία, ομόφωνα, για το γεγονός ότι μια σαφής αύξηση των αμυντικών δαπανών, είναι απολύτως απαραίτητη, και ότι δεν υπάρχει λόγος να θυμώνουμε όταν ένας Αμερικανός σύμμαχος λέει να ξοδέψουμε περισσότερα, να είμαστε πιο δυνατοί, να είμαστε πιο ανθεκτικοί. Οι δηλώσεις αυτές δικαιολογούνται απολύτως από τα γεγονότα”, τόνισε από την πλευρά του, σε ρόλο “γεφυροποιού” ο Πολωνός πρωθυπουργός Ντόναλντ Τουσκ.
Με άλλα λόγια, η κοινή ευρωπαϊκή θέση ακόμη αναζητείται. Τουλάχιστον σε ένα στρατηγικό επίπεδο που να πηγαίνει πέρα από την ομοφωνία στην αύξηση των στρατιωτικών δαπανών.
Διαβάστε ακόμη:
Σύνοδος στο Παρίσι: Αμερικανικό δίχτυ ασφαλείας, αμυντική ενίσχυση της Ε.Ε. όχι σε τετελεσμένα για Ουκρανία – Τι ζητά η Ευρώπη
Σκληρή γραμμή Ρωσίας: “Όσοι Ευρωπαίοι θέλουν συνέχιση του πολέμου δεν θα συμμετέχουν στις διαπραγματεύσεις” – Δεν παραχωρούμε κατακτημένα εδάφη
