Του Κώστα Ράπτη
Η πρόταση του Ντόναλντ Τραμπ για (”εθελοντική”, υποτίθεται, και ”προσωρινή”, όπως διευκρινίζεται εκ των υστέρων) εκκένωση της Λωρίδας της Γάζας από τους Παλαιστινίους κατοίκους της, σοκάρει – και δικαίως. Οι πιστότεροι σύμμαχοι των ΗΠΑ στον αραβικό κόσμο, η Κίνα, η Ρωσία, η Τουρκία, η Βραζιλία, η Αυστραλία, αλλά και οι σημαντικότερες χώρες της Ε.Ε. (πλην θλιβερών εξαιρέσεων του τύπου της Ουγγαρίας και της Ελλάδας) έσπευσαν να καταγγείλλουν την εξαγγελία Τραμπ, επιβεβαιώνοντας την υποστήριξή τους σε μία ”λύση δύο κρατών” στο Μεσανατολικό, ενώ ο Γ.Γ. του ΟΗΕ υπενθύμισε ότι η ”εθνοκάθαρση” αποτελεί έγκλημα κατά το διεθνές δίκαιο.
Μόνο που την πατρότητα της επίμαχης ιδέας δεν την έχει ο νυν ένοικος του Λευκού Οίκου. Η προκάτοχος κυβέρνηση των ΗΠΑ είχε κυκλοφορήσει από νωρίς παραπλήσιες προτάσεις, χωρίς να προκληθεί αντίστοιχος σάλος, γεγονός δηλωτικό του επικοινωνιακού πλεονεκτήματος που εξασφαλίζει πάντα στους Δημοκρατικούς η τήρηση των προσχημάτων που επιμένει να αγνοεί ο Τραμπ.
Σύμφωνα με δημοσίευμα του Reason, τις πρώτες μέρες του πολέμου που πυροδότησαν οι επιθέσεις της 7ης Οκτωβρίου 2023, η κυβέρνηση Μπάιντεν προσπάθησε να πιέσει την Αίγυπτο να δεχτεί μια μαζική έξοδο Παλαιστινίων. Εξ ού και η ανάδειξη αυτής της πιθανότητας ξανά, τώρα που οι βόμβες έχουν σταματήσει να πέφτουν, θεωρείται ως προσπάθεια επανέναρξης του πολέμου.
Για την ακρίβεια, η κυβέρνηση Μπάιντεν είχε ζητήσει το άνοιγμα ”ανθρωπιστικών διαδρόμων” για να καταφύγουν οι Παλαιστίνιοι της Γάζας στην έρημο του Σινά, στην γειτονική Αίγυπτο. Επέμενε βέβαια ότι κάτι τέτοιο νοείται ως ανθρωπιστική κίνηση και όχι ως μόνιμος εκτοπισμός.
”Πιστεύουμε ότι οι άνθρωποι θα πρέπει να μπορούν να μείνουν στη Γάζα, το σπίτι τους”, είπε ο τότε υπουργός Εξωτερικών Άντονι Μπλίνκεν στους δημοσιογράφους στις 15 Οκτωβρίου 2023, για να προσθέσει: ”Θέλουμε όμως επίσης να βεβαιωθούμε ότι είναι εκτός κινδύνου και ότι λαμβάνουν τη βοήθεια που χρειάζονται”.
Η πρόταση Μπλίνκεν πιθανότατα συνοδεύθηκε από μια σοβαρή οικονομική προσφορά κεκλεισμένων των θυρών. Στις 14 Οκτωβρίου 2023, ο Economist αναφέρθηκε σε διπλωματικές συζητήσεις για την αποπληρωμή του χρέους της Αιγύπτου με αντάλλαγμα την υποδοχή προσφύγων. Την επόμενη μέρα, το ανεξάρτητο αιγυπτιακό ειδησεογραφικό πρακτορείο Mada Masr ανέφερε ότι η Αίγυπτος ”δέχεται πίεση από δυτικές χώρες που προσφέρουν επίσης οικονομικά κίνητρα σε μια προσπάθεια να καταλήξουν σε συμφωνία” για τους Παλαιστίνιους πρόσφυγες.
Αν και περισσότεροι από 100.000 πρόσφυγες από τη Γάζα έχουν εισέλθει στην Αίγυπτο σε ατομική βάση, η αιγυπτιακή κυβέρνηση απέρριψε την ιδέα της μαζικής εκκένωσης εκατοντάδων χιλιάδων Παλαιστινίων, υποστηρίζοντας ότι ένα τέτοιο σχέδιο θα μεταφέρει τη σύγκρουση σε αιγυπτιακό έδαφος.
”Η μεταφορά των προσφύγων, των Παλαιστινίων πολιτών, θα μεταφέρει απλώς την αντίστασή τους, τη μάχη τους, από τη Λωρίδα της Γάζας στο Σινά, μετατρέποντας το Σινά σε εξέδρα εκτόξευσης επιχειρήσεων κατά του Ισραήλ και δίνοντας στο Ισραήλ το δικαίωμα να υπερασπιστεί τον εαυτό του και την εθνική του ασφάλεια με επιδρομές στην αιγυπτιακή γη ως αντίποινα”, τόνισε ο πρόεδρος της Αιγύπτου, Αμπντελφάταχ αλ Σίσι σε ομιλία του στις 18 Οκτωβρίου 2023.
Ο Σίσι αντιπρότεινε, εάν η εκκένωση ήταν πραγματικά απαραίτητη, να στεγασθούν οι Παλαιστίνιοι πρόσγυφες στην έρημο Νεγκέβ, εντός του ίδιου του Ισραήλ. Ο γαμπρός του Τραμπ, Τζάρεντ Κούσνερ, συμφώνησε σε ομιλία του τον Μάρτιο του 2024 ότι μια ”ασφαλής περιοχή” στη Νεγκέβ θα ήταν ”μια καλύτερη επιλογή” για τους Παλαιστίνιους πρόσφυγες από την Αίγυπτο.
Οι φόβοι των Αράβων για απώλεια γης λόγω εκκένωσης δεν ήταν αβάσιμοι. Το υπουργείο Πληροφοριών του Ισραήλ επεξεργαζόταν σχέδια για τη δημιουργία μιας ”αποστειρωμένης ζώνης πολλών χιλιομέτρων” σε αιγυπτιακό έδαφος και ”την κατασκευή πόλεων σε μια περιοχή επανεγκατάστασης στο βόρειο Σινά”, τα οποία διέρρευσαν στα ισραηλινά μέσα ενημέρωσης.
Η Ιορδανία είναι επίσης πολύ ευαίσθητη (ίσως ακόμη περισσότερο από ό,τι η Αίγυπτος) στην πιθανότητα μαζικής εξόδου. Περίπου ο μισός πληθυσμός του βασιλείου έχει παλαιστινιακές ρίζες, λόγω των προσφύγων που διέφυγαν από προηγούμενους πολέμους το 1948 και το 1967. Το τελευταίο κύμα οδήγησε στην κρίση του Μαύρου Σεπτέμβρη του 1970, έναν εμφύλιο πόλεμο μεταξύ των εξόριστων Παλαιστινίων ανταρτών και της ιορδανικής κυβέρνησης.
Η Ιορδανία υπέγραψε συνθήκη ειρήνης με το Ισραήλ το 1994 με στόχο μια επίλυση του παλαιστινιακού ζητήματος στα παλαιστινιακά εδάφη, σύμφωνα με τον πρώην υπουργό Εξωτερικών Μαρουάν Μουάσερ. Οποιαδήποτε μαζική απέλαση Παλαιστινίων από το Ισραήλ θα θεωρηθεί ”κήρυξη πολέμου και αποτελεί ουσιώδη παραβίαση της συνθήκης ειρήνης”, δήλωσε ο τότε πρωθυπουργός της Ιορδανίας Μπισέρ Χασάουνε τον Νοέμβριο του 2023.
Και οι ίδιοι οι Παλαιστίνιοι είναι επιφυλακτικοί αν τους ζητηθεί να φύγουν, δεδομένου ότι εκατοντάδες χιλιάδες που διέφυγαν από τους πολέμους του 1948 και του 1967 δεν επετράπη να επιστρέψουν στα σπίτια τους, σημειώνει το Reason.
”Η ιδέα ότι οι Παλαιστίνιοι είναι κάποιου είδους διάχυση από άλλες χώρες του λεγόμενου αραβικού κόσμου, ότι είναι απλώς εναλλάξιμοι με άλλους ‘Άραβες’, είναι ένα ψεύτικο αλλά συχνά χρησιμοποιούμενο ρητορικό εργαλείο για να διαγράψει την ιστορία τους στη γη”, έγραψε ο Αμερικανός βουλευτής Τζάστιν Άμας, του οποίου ο πατέρας ήταν πρόσφυγας του 1948. ”Οποιαδήποτε προσπάθεια να τους εξαναγκάσουν να φύγουν ή να τους πιέσουν να φύγουν υπό την απειλή βίας είναι απλώς εθνοκάθαρση” προσθέτει.
Ο Τζος Πολ, πρώην αξιωματούχος του Στέιτ Ντιπάρτμεντ, ο οποίος παραιτήθηκε σε ένδειξη διαμαρτυρίας για την προσέγγιση του Μπάιντεν στη Γάζα, λέει ότι η προσέγγιση του Τραμπ ”παραμένει μια εξωτερική ανάθεση της πολιτικής των ΗΠΑ στον Ισραηλινό πρωθυπουργό Βενιαμίν Νετανιάχου”. Ο στόχος του Νετανιάχου, προσθέτει ο Πολ, είναι να αδειάσει τη Γάζα, είτε ”μέσω δολοφονιών, αναγκαστικών απελάσεων, είτε απλώς με το να την καταστήσει αβίωτη και στη συνέχεια να δημιουργήσει μια οδό εξόδου για όσους έχουν επείγουσα ανάγκη”.
Η ανοικοδόμηση της Γάζας θα είναι μια δύσκολη και δαπανηρή υπόθεση. Οι πλούσιες σε πετρέλαιο αραβικές μοναρχίες, οι πιο πιθανοί επενδυτές στην ανοικοδόμηση, θέλουν να δουν ένα ανεξάρτητο κράτος της Παλαιστίνης που δεν θα διοικείται από τη Χαμάς. Και μόνο η διατήρηση της εκεχειρίας σε ισχύ, πόσο μάλλον η απομάκρυνση της Χαμάς από την εξουσία και η αποδοχή της παλαιστινιακής ανεξαρτησίας του Ισραήλ, θα είναι ένας δύσκολος πολιτικός στόχος.
Αλλά δεν υπάρχει καλός λόγος να επεκταθεί η σύγκρουση σε άλλες χώρες, απειλώντας ή δωροδοκώντας τις, εξόδοις των ΗΠΑ. Ο Μπάιντεν έχει ήδη αποδείξει πόσο ανόητη είναι αυτή η κατεύθυνση, καταλήγει το Reason.
Διαβάστε ακόμα:
