Εν μέσω γεωπολιτικής αστάθειας, πολέμων αλλά και κλιματικής κρίσης, φυσικών καταστροφών και τεχνολογικών εξελίξεων δοκιμάζεται η ανθεκτικότητα των τραπεζών, όπως άλλωστε επισημαίνει η Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα (ΕΚΤ) και ο Ενιαίος Εποπτικός Μηχανισμός (SSM), τα στατιστικά στοιχεία των οποίων ανέδειξαν πρωταθλήτριες τις ελληνικές τράπεζες.
Τα συγκριτικά στοιχεία καταγράφουν άλμα προόδου για τις ελληνικές τράπεζες από το 2019, με το πρόγραμμα κρατικών εγγυήσεων “Ηρακλής” να έχει συνεισφέρει δραστικά στη μείωση των «κόκκινων δανείων» και στην εξυγίανση των ισολογισμών τους.
Είναι ενδεικτικό ότι στο δ’ τρίμηνο του 2024 ο δείκτης μη εξυπηρετούμενων ανοιγμάτων (NPE) περιορίστηκε σε 3,35% πλησιάζοντας τον ευρωπαϊκό μ.ο. του 2,28% (ΕΕ), με το ποσοστό δανείων με σημαντική αύξηση πιστωτικού κινδύνου στο 7,45% έναντι 9,93% του ευρωπαϊκού μ.ο. και ποσοστό κάλυψης από προβλέψεις έναντι επισφαλειών 48,5% από 39,6% αντίστοιχα.
Ενδεικτικό είναι και το ρεκόρ κερδοφορίας, ήτοι 4,37 δισ. ευρώ μετά από φόρους το 2024. Τα ίδια κεφάλαια των τεσσάρων συστημικών τραπεζών υπεραποδίδουν έναντι του ευρωπαϊκού μ.ο., 12,94% από 9,54% αντίστοιχα, όπως και του ενεργητικού, 1,34% από 0,67%, αντίστοιχα.
Σύμφωνα με τα στοιχεία του SSM ο Δείκτης Βασικών Εποπτικών Κεφαλαίων CET1 διαμορφώνεται σε 16%, πάνω από το 15,86% των ευρωπαϊκών τραπεζών και ο Δείκτης Κάλυψης Ρευστότητας υπερέχει επίσης, σε 213,89% από 158,01% αντίστοιχα. Το κόστος κινδύνου (CoR), ο λόγος κόστους προς έσοδα (CIR), τα έσοδα από τόκους -με μερίδιο 77,3% των λειτουργικών εσόδων έναντι 58,9% για τις ευρωπαϊκές τράπεζες-, καθώς και μια σειρά άλλοι δείκτες φέρνουν τις ελληνικές τράπεζες σε πλεονεκτική θέση έναντι πολλών ευρωπαϊκών, μεταξύ 109 που εποπτεύει ο Μηχανισμός.
Διαπιστώνεται δε ότι έχουν οικοδομήσει ανθεκτικότητα μετά την χρηματοπιστωτική κρίση. Δοκιμάστηκαν επίσης στην πανδημία και στις πρόσφατες κρίσεις διατηρώντας ισχυρή κερδοφορία, κεφαλαιακή επάρκεια και ρευστότητα. Με ισχυρούς χρηματοοικονομικούς δείκτες στήριξαν αποτελεσματικά την οικονομία και είναι σε καλή θέση για να διαχειριστούν νέες προκλήσεις για τις οποίες προετοιμάζει την αγορά η πρόεδρος της ΕΚΤ, Christine Lagarde.
Σύμφωνα με την ίδια, το 2024 παρουσίασε συνεχιζόμενες προκλήσεις, καθώς το εξωτερικό περιβάλλον ήταν ευμετάβλητο και αναμένεται να παραμείνει έτσι. Το παγκόσμιο γεωπολιτικό τοπίο χαρακτηρίζεται από αστάθεια, με τον αδικαιολόγητο πόλεμο της Ρωσίας κατά της Ουκρανίας, τις συγκρούσεις στη Μέση Ανατολή και τις επίμονες εντάσεις στο διεθνές εμπόριο.
Οι παράγοντες αυτοί εξακολουθούν να δοκιμάζουν την ανθεκτικότητα των τραπεζών, υπογραμμίζοντας την ανάγκη για επαγρύπνηση των εποπτικών αρχών, για την ενισχυμένη θωράκιση απέναντι στις μακροχρηματοπιστωτικές απειλές και τις γεωπολιτικές διαταραχές. Επίσης, σύμφωνα με την Christine Lagarde, οι τράπεζες πρέπει να παραμείνουν ευπροσάρμοστες σε ένα περιβάλλον μετασχηματιστικών διαρθρωτικών προκλήσεων. Η κλιματική αλλαγή και ο ψηφιακός μετασχηματισμός αναδιαμορφώνουν το τραπεζικό τοπίο και η ικανότητα των τραπεζών να διαχειρίζονται και να περιορίζουν τους κλιματικούς και περιβαλλοντικούς κινδύνους θα συνεχίσει να αποτελεί υψηλή προτεραιότητα για το εποπτικό έργο. Παράλληλα, οι τεχνολογικές εξελίξεις προκαλούν ραγδαίες αλλαγές σε πολλούς κλάδους, συμπεριλαμβανομένου του τραπεζικού τομέα ενισχύοντας τον ανταγωνισμό.
Από την πλευρά της η Claudia Buch, Πρόεδρος του Εποπτικού Συμβουλίου, εκτιμά ότι ο ευρωπαϊκός τραπεζικός τομέας είναι πιο ανθεκτικός από ό,τι μία δεκαετία νωρίτερα. Ωστόσο, εν μέσω κλιμάκωσης των μακροοικονομικών και γεωπολιτικών κινδύνων, κινδύνων που σχετίζονται με το κλίμα και το φυσικό περιβάλλον αλλά και του ψηφιακού μετασχηματισμού, οι τράπεζες πρέπει να προσαρμόσουν τα πλαίσια διαχείρισης κινδύνου τους και να διασφαλίσουν την ετοιμότητά τους σε τυχόν δυσμενή σενάρια.
Ειδικότερα, οι τράπεζες πρέπει να είναι αρκετά ανθεκτικές ώστε να μπορούν να αντιμετωπίσουν πιθανώς δυσμενείς μακροχρηματοπιστωτικές απειλές και γεωπολιτικές διαταραχές. Πρέπει επίσης να αντιμετωπίσουν εγκαίρως τις αδυναμίες τους σε σχέση με την ανθεκτικότητα και τη διαχείριση κινδύνου, από τη διακυβέρνηση μέχρι τη διαχείριση κλιματικών και περιβαλλοντικών κινδύνων κι επιπλέον οι τράπεζες πρέπει να διαμορφώσουν και να εφαρμόσουν στρατηγικές σχετικά με τον ψηφιακό μετασχηματισμό των χρηματοπιστωτικών υπηρεσιών και να διαχειριστούν τους συναφείς κινδύνους.
