Αφού δεσμεύθηκε κατά τη διάρκεια της προεκλογικής του εκστρατείας να επαναφέρει τους φόρους εισαγωγών στο επίκεντρο της οικονομικής πολιτικής των ΗΠΑ, ο πρόεδρος Ντόναλντ Τραμπ έκανε ένα δραματικό βήμα προς αυτή την κατεύθυνση την 1η Φεβρουαρίου, επιβάλλοντας δασμούς 25% στις εισαγωγές από τον Καναδά και το Μεξικό και 10% από την Κίνα. Τίθενται σε ισχύ από αύριο με την εξαίρεση του Μεξικού που την τελευταία στιγμή συμφώνησε σε αναστολή ενός μήνα.
1. Πόσο ριζοσπαστική είναι η προσέγγιση του Τραμπ; Η επιβολή τους είναι μια σημαντική απόκλιση, όμως οι δασμοί αυτοί ισχύουν μόνο για επιλεγμένες κατηγορίες αγαθών. Επί του παρόντος, για τα εισαγόμενα βιομηχανικά αγαθά, τα οποία αποτελούν το 94% των εισαγωγών εμπορευμάτων των ΗΠΑ σε αξία, οι ΗΠΑ έχουν μέσο σταθμισμένο δασμολογικό συντελεστή 2%, σύμφωνα με το Γραφείο του Εμπορικού Αντιπροσώπου των ΗΠΑ. Τα μισά βιομηχανικά προϊόντα εισέρχονται στη χώρα αφορολόγητα.
2. Τι προσπαθεί να επιτύχει ο Τραμπ; Ο υπουργός Οικονομικών Σκοτ Μπέσετ είπε ότι ο Τραμπ θα χρησιμοποιήσει τους δασμούς με τρεις τρόπους: να διορθώσει τις αθέμιτες εμπορικές πρακτικές, να αυξήσει τα έσοδα για τον ομοσπονδιακό προϋπολογισμό και ως μοχλό πίεσης στις διαπραγματεύσεις με ξένες δυνάμεις.
3. Ενίσχυση της αμερικανικής μεταποίησης. Ο Τραμπ έχει μιλήσει για τη χρήση δασμών, για την αναζωογόνηση της μεταποίησης και για τον τερματισμό της υπονόμευσης των ΗΠΑ από άλλες χώρες λόγω εμπορικών ανισορροπιών. Υποστήριξε την ιδέα της χρήσης ενός μίγματος δασμών και κινήτρων, όπως η ταχεία έγκριση αδειών, ως ένας τρόπος για να δελεάσει τις εταιρείες να μεταφέρουν τις εγκαταστάσεις τους στις ΗΠΑ. Κατά την πρώτη του προεδρία επέβαλε αρκετούς γύρους δασμών σε κινεζικά προϊόντα, οι επιπτώσεις των οποίων ακόμη αξιολογούνται. Πολλοί οικονομολόγοι πιστεύουν ότι λειτούργησαν ως φόρος στους καταναλωτές των ΗΠΑ και εμπόδισαν την οικονομική ανάπτυξη.
4. Αύξηση εσόδων. Τα έσοδα από τους δασμούς θα μπορούσαν να βοηθήσουν στην πληρωμή των φορολογικών περικοπών που υποσχέθηκε ο Τραμπ. Αυτά τα μέτρα αναμένεται να οδηγήσουν σε απώλεια κρατικών εσόδων ύψους 4,6 τρισ. δολαρίων σε διάστημα 10 ετών. Οι δασμοί Τραμπ, εάν εφαρμοστούν πλήρως, θα μπορούσαν να αποφέρουν έως και 2,5 έως 3 τρισ. δολάρια την ίδια χρονική περίοδο, σύμφωνα με τον Μπέσετ.
5. «Όπλο» διπλωματίας Ο Τραμπ έχει γίνει δύσπιστος απέναντι στις κυρώσεις επειδή απομακρύνουν άλλες χώρες από το δολάριο και βλέπει τους δασμούς ως τρόπο για να επηρεάσει τις διαπραγματεύσεις. Οι δασμοί του Τραμπ σε Καναδά, Μεξικό και Κίνα έχουν σκοπό να αντιμετωπίσουν αυτό που αποκαλεί απειλή για την εθνική ασφάλεια και την ασφάλεια των Αμερικανών, συμπεριλαμβανομένης της κρίσης δημόσιας υγείας λόγω θανάτων από τη χρήση φαιντανύλης.
6. Είναι νέα η προσέγγιση του Τραμπ; Οι ΗΠΑ φορολογούσαν βαριά τις εισαγωγές για μεγάλο μέρος της ιστορίας τους προτού εγκαταλείψουν την πολιτική που ξεκίνησε τη δεκαετία του 1930, καθώς οι κυβερνήσεις «αγκάλιασαν» την ιδέα του ελεύθερου εμπορίου. Επέστρεψαν ωστόσο στην πρώτη θητεία Τραμπ το 2017-2021, σε μια προσπάθεια να αναζωογονήσει την αμερικανική βιομηχανία και να αντιμετωπίσει αυτό που οι ΗΠΑ θεωρούν ως αθέμιτες εμπορικές πρακτικές της Κίνας. Ο πρόεδρος Τζο Μπάιντεν διατήρησε την τάση αυτή.
7. Μπορεί ο Τραμπ να αυξήσει τους δασμούς χωρίς την έγκριση του Κογκρέσου; Ναι. Μέσω ορισμένων καταστατικών, το Κογκρέσο εξουσιοδότησε τον πρόεδρο των ΗΠΑ να τροποποιήσει τους δασμούς για να αντιμετωπίσει κάποιες ανησυχίες – για την εθνική ασφάλεια, πόλεμο ή έκτακτη ανάγκη, πιθανές ζημιές στη βιομηχανία και αθέμιτες εμπορικές πρακτικές από μια ξένη χώρα.
8. Ποιος πληρώνει τους δασμούς; Οι δασμοί καταβάλλονται από τον εισαγωγέα ή από έναν ενδιάμεσο που ενεργεί για λογαριασμό του, αν και το κόστος συνήθως μετακυλίεται. Ο Τραμπ υποστηρίζει ότι ο εξαγωγέας είναι αυτός που τελικά επωμίζεται το κόστος ενός δασμού. Μελέτες έχουν δείξει ότι το βάρος είναι πιο διάχυτο. Η ξένη εταιρεία που κατασκευάζει το προϊόν μπορεί να αποφασίσει να μειώσει τις τιμές ως παραχώρηση στον εισαγωγές ή μπορεί να ξοδέψει σημαντικά ποσά για να χτίσει ένα εργοστάσιο κάπου για να παρακάμψει τον δασμό. Διαφορετικά, ένας εισαγωγέας -η Walmart και η Target είναι από τους μεγαλύτερους στις ΗΠΑ- θα μπορούσε να αυξήσει τις τιμές του προϊόντος όταν πωλείται. Σε αυτή την περίπτωση, ο καταναλωτής είναι αυτός που επωμίζεται το κόστος των δασμών έμμεσα.
9. Πώς αντιλαμβάνεται η Κίνα όλα αυτά; Για δεκαετίες, η πίστη στο ελεύθερο εμπόριο υποστηρίχθηκε από μια δικομματική συναίνεση στις ΗΠΑ και από πολυεθνικές εταιρείες που ήθελαν πρόσβαση σε φθηνές και αποτελεσματικές αλυσίδες εφοδιασμού στο εξωτερικό. Η ανάδειξη της Κίνας ως παγκόσμιας οικονομικής δύναμης έσπασε τη συναίνεση. Δεκτή στον ΠΟΕ το 2001, η Κίνα απέκτησε μεγαλύτερη πρόσβαση στις παγκόσμιες αγορές, παρ’ όλο που οι επικριτές της λένε ότι παραβίασε το «γράμμα και το πνεύμα» των κανόνων ελεύθερων συναλλαγών, για παράδειγμα επιδοτώντας τις βιομηχανίες της και υποχρεώνοντας ξένες εταιρείες που δραστηριοποιούνται στην Κίνα να μοιραστούν την τεχνογνωσία τους. Ορισμένοι ερευνητές κατέληξαν στο συμπέρασμα ότι ο ανταγωνισμός από την Κίνα προκάλεσε μείωση της απασχόλησης στις ΗΠΑ μεταξύ των κατασκευαστών που αντιμετώπισαν αύξηση των εισαγωγών.
10. Πώς έχουν επηρεάσει τις ΗΠΑ μέχρι στιγμής οι αυξήσεις δασμών; Μπορούν να τονώσουν την απασχόληση προσελκύοντας επενδύσεις, καθώς οι εταιρείες προσπαθούν να παρακάμψουν τους δασμούς μεταφέροντας εργοστάσια στη χώρα φορολογίας. Ταυτόχρονα, μπορούν να προκαλέσουν αντίποινα που κοστίζουν θέσεις εργασίας σε άλλους κλάδους της οικονομίας. Ένα πιθανό πρόβλημα με τους δασμούς είναι ότι οι τοπικοί κατασκευαστές δεν θα κάνουν πάντα άλματα για να ικανοποιήσουν την εγχώρια ζήτηση για ένα αγαθό που υπόκειται σε νέους δασμούς. Οικονομολόγοι εκτιμούν ότι οι υψηλότεροι δασμοί που επιβλήθηκαν από Τραμπ και Μπάιντεν αύξησαν το ετήσιο κόστος για τα νοικοκυριά των ΗΠΑ κατά 625 δολάρια. Επιπλέον, υποστηρίζουν ότι οι αυξήσεις θα εξαλείψουν 142.000 θέσεις πλήρους απασχόλησης και, μακροπρόθεσμα, θα μειώσουν το ΑΕΠ κατά μέσο όρο 0,2
