Η Ελλάδα θα εξαγγείλει και νέα θαλάσσια πάρκα στο Αιγαίο τη στιγμή που η Τουρκία ετοιμάζεται να βάλει «φωτιά» στη Μεσόγειο, όπως τουλάχιστον αφήνουν να εννοηθεί τα τουρκικά μέσα ενημέρωσης. Ανώτατες διπλωματικές πηγές ξεκαθαρίζουν ότι καλλιεργείται κλίμα συζητήσεων με την Λιβύη, χωρίς όμως το παράνομο τουρκολιβυκό μνημόνιο στο τραπέζι.
Του Χρήστου Μαζανίτη
Η ανακήρυξη των θαλάσσιων πάρκων από την Ελλάδα είναι μόνο η αρχή ξεκαθαρίζει ο υπουργός Ενέργειας, Σταύρος Παπασταύρου, τονίζοντας ότι «Η κυβέρνηση θα συνεχίσει να θεσμοθετεί και νέα Θαλάσσια Πάρκα σε άλλες περιοχές του Αιγαίου, με περιβαλλοντική συνοχή». Ανώτατες διπλωματικές πηγές επιβεβαιώνουν ότι υπάρχει γενικός σχεδιασμός για την ανακήρυξη θαλάσσιων πάρκων, ο οποίος θα υλοποιείται σταδιακά, όποτε η Ελλάδα κρίνει ότι είναι ώριμες οι συνθήκες.
Παράλληλα, όπως ξεκαθαρίζουν, πριν από τις ανακοινώσεις του Πρωθυπουργού Κυριάκου Μητσοτάκη για την ανακήρυξη θαλασσίων πάρκων σε Ιόνιο και Αιγαίο «δεν υπήρξε καμία επικοινωνία μεταξύ του Γ. Γεραπετρίτη και του Χ. Φιντάν», προσθέτοντας «δεν έχουμε την ψευδαίσθηση ότι θα λύσουμε σε 2 χρόνια όσα δεν λύθηκαν επί δεκαετίες. Ωστόσο υπάρχει η κατανόηση ότι μπορούμε να συζητούμε χωρίς να παράγονται κρίσεις».
Παράλληλα, όπως αναφέρουν για τη σύγκλιση του Ανώτατου Συμβουλίου Ελλάδας – Τουρκίας, με τη συνάντηση του Κυριάκου Μητσοτάκη με τον Ρ. Ταγίπ Ερντογάν στην Άγκυρα, «ήταν δύσκολο να γίνει εντός του Ιουλίου λόγω των συζητήσεων για το Κυπριακό αλλά και τις διεθνείς εξελίξεις». Πρώτος στόχος είναι να βρεθεί κοινός τόπος για την υλοποίησή του τον Σεπτέμβριο.
Ειδικότερα για την Τουρκία και την ενδεχόμενη συμμετοχή στο ευρωπαϊκό πρόγραμμα αμυντικού δανεισμού SAFE, αλλά και οι συμπράξει με την ιταλική αμυντική βιομηχανία, διαπιστώνεται ότι η Τουρκία έχει αποκτήσει συν το χρόνο αυτοτελή αμυντική βιομηχανία, «βλέπουμε τι αξία δίνει προς την διπλωματία. Αυτό δε σημαίνει ότι μπορεί να συμμετέχει ο οποιοσδήποτε. Υπήρξε σκληρή διαπραγμάτευση σε ότι αφορά την ελληνική πλευρά. Η Ελλάδα φρόντισε ώστε τα δικαιώματά της να διασφαλίζονται πλήρως. Είναι σαφές ότι δεν πρόκειται να συναινέσουμε σε καμία συμμετοχή μη κοινοτικής χώρας χωρίς να διασφαλίζονται τα ελληνικά δικαιώματα».
Η Λιβύη
H Λιβύη είναι γειτονική χώρα και αμέσως με σύνορα στην Ελλάδα. «Το ανυπόστατο τουρκολιβυκό μνημόνιο δεν έχει έρεισμα στο διεθνές δίκαιο, διότι οι δύο χώρες δεν έχουν αντικείμενες ακτές» επαναλαμβάνουν οι Ανώτατες Διπλωματικές Πηγές.
Ειδικότερα, ωστόσο, με αφορμή και την δραστηριοποίηση της Chevron νότια της Κρήτης, στα θαλασσοτεμάχια που η Λιβύη ισχυρίζεται στις δύο ρηματικές της διακοινώσεις ότι υπάγονται στην δυνητική της ΑΟΖ, επισημαίνεται ότι υπάρχουν δύο επίπεδα για την άσκηση δικαιωμάτων σε ΑΟΖ και Υφαλοκρηπίδα. Είναι οι αξιώσεις και η εφαρμογή των αξιώσεων επί του πεδίου. Η Μεσόγειος αγγίζει 22 χώρες και όλες έχουν αξιώσεις. Είναι μία περιζήτητη θάλασσα.
«Είναι προφανές ότι καμία ιδιωτική εταιρεία που έχει συγκεκριμένο βεληνεκές δεν θα αναλάμβανε ρίσκο εάν δεν αντιλαμβανόταν η ίδια ότι τα οικόπεδα ανήκουν πράγματι στη χώρα με την οποία συνεργάζεται» τονίζουν οι ίδιες πηγές.
Εκτιμάται ως κρίσιμο το ενδιαφέρον που επέδειξε η Chevron και είναι κρίσιμο το γεγονός ότι αναγνωρίζονται τα οικόπεδα στη μέση γραμμή.
Αποτιμάται ως θετικό ότι σε ότι αφορά τα οικόπεδα, που χωρίς να έχουν δοθεί οι ακριβείς συντεταγμένες, φαίνεται ότι οι συντεταγμένες δεν επικαλύπτουν τις αξιώσεις της Ελλάδας, της Αιγύπτου της Ιταλίας και τη Μάλτας.
Ειδικότερα σε ότι αφορά την αποστολή των ρηματικών διακοινώσεων, αυτές πρωτοκολλήθηκαν την 1η Ιουλίου στον ΟΗΕ.
«Δεν ανταποκρίνονται ούτε κατ’ ελάχιστον στο διεθνές δίκαιο της θάλασσας. Δεν έχει κυρώσει το διεθνές δίκαιο. Οι χάρτες δεν αντιστοιχίζονται ούτε κατ’ ελάχιστο στο διεθνές δίκαιο δεν δίνει καν επήρεια στην Κρήτη τη στιγμή που έχει αναγνωρίσει επήρεια στη Μάλτα».
Η Ελλάδα θα απαντήσει σε αυτές τις δύο ρηματικές διακοινώσεις το αμέσως επόμενο διάστημα με σαφή νομικά επιχειρήματα. Η νομική υπηρεσία επεξεργάζεται αυτή τη στιγμή την απάντηση. Δεν παράγει αποτέλεσμα απλά αν υπάρξει δικαστική διαμάχη το δικαστήριο λαμβάνει υπ’όψιν τι έχει καταγράψει η κάθε χώρα. «Άρα είμαστε πολύ προσεκτικοί να απαντήσουμε με πλήρη τεκμηρίωση».
Σχετικά με τις δύο επισκέψεις του Γιώργου Γεραπετρίτη στην Βεγγάζη και την Τρίπολη, στα συμπεράσματα επισημαίνεται ότι «Η Ελλάδα οικοδόμησε την τελευταία διετία σχέσεις και με τις δύο πλευρές. Υπήρξαν διαβουλεύσεις που κορυφώθηκαν με τις δύο μου επισκέψεις. Θεωρούνται ότι ήταν ικανοποιητικές οι συζητήσεις, που περιλάμβαναν 3 επίπεδα:
- Θαλάσσιες ζώνες
- Μεταναστευτικό
- Διμερή συνεργασία για το τι μπορεί να εισφέρει η Ελλάδα στη Λιβύη.
Έχει συσταθεί μία κοινοβουλευτική επιτροπή στην ανατολική Λιβύη για το τουρκολιβυκό. Το γεγονός ότι δεν έχει υπάρξει εξέλιξη δείχνει βήματα υπέρ του διεθνούς δικαίου».
Στην δυτική Λιβύη έγινε αναφορά στο 2019 αλλά και στις αναποτελεσματικές προσπάθειες του 2010 και 2007 για την οριοθέτηση ΑΟΖ. «Συμφωνήσαμε ότι η κοινή μας βάση θα πρέπει να είναι στο τέλος η έναρξη τεχνικών συζητήσεων. Είναι τεχνική κατά βάση η συζήτηση. Δεν μπορεί να γίνει καμία συζήτηση θεωρώντας “faire complet” το τουρκολιβυκό. Θα υπάρξει μία συζήτηση επ’ αυτού».
Για το μεταναστευτικό, παρατηρείται σημαντική αύξηση των ροών από ανατολική Λιβύη αλλά η παρουσία του Πολεμικού Ναυτικού φαίνεται ότι έχει μειώσει τις ροές σε μεγάλο βαθμό. «Τονίζεται ότι μιλάμε για μία χώρα συνορεύει με χώρες που βρίσκονται σε εμπόλεμη σύρραξη όπως το Σουδάν αλλά και χώρες που φιλοξενούν μεγάλο αριθμό μεταναστών όπως η Αίγυπτος.
Από το Σουδάν υπάρχουν 15 εκατ. εκτοπισμένοι κι από αυτούς μόνο στην Αίγυπτο βρίσκονται 10 εκατ.».
Για να γίνει αντιληπτό το πρόβλημα εποπτείας και ελέγχου των συνόρων που υπάρχει στη Λιβύη, έχει 5.000 χλμ χερσαία και 1700 χλμ θαλάσσια σύνορα. Άρα είναι πολύ δύσκολη η άσκηση δεδομένου και της κατάστασης που υπάρχει στο Σαχέλ, για το πρόβλημα το οποίο μετακινείται και στο βορρά.
Δεν θα πρέπει να αγνοηθεί το γεγονός ότι έχουν διπλασιαστεί οι ροές και προς την Ιταλία. Άρα το πρόβλημα δεν είναι μόνο ελληνικό. Άλλαξε και ο τρόπος που οι διακινητές χρησιμοποιούν μετανάστες.
Όπως επισημαίνεται «Συμφωνήθηκε βοήθεια και συνεργασία, ευρωπαϊκή χρηματοδότηση για την δημιουργία υποδομών και επιτήρησης. Όμως, δεν έχει υπάρξει συζήτηση για αποστολή πλοίων ελληνικών ή ευρωπαϊκών εντός λιβυκών χωρικών υδάτων. Δεν έχει υπάρξει συνεννόηση ούτε με Γαλλία ούτε με ΗΠΑ για το μεταναστευτικό. Είναι διμερές και με τον μόνο που συζητάμε είναι με την ΕΕ».
Η παράλληλη εμπλοκή της Chevron και στη Λιβύη, φαίνεται πώς δεν είναι κάτι που μας επηρεάζει.
«Η συμφωνία ΑΟΖ γίνεται μεταξύ χωρών με παρακείμενες και αντικείμενες ακτές. Οι ενέργειες που γίνονται είναι για την κατοχύρωση των ελληνικών κυριαρχικών δικαιωμάτων. Προφανώς και δεν υπάρχει τυπική κατοχύρωση από το γεγονός ότι μία ιδιωτική εταιρεία αναλαμβάνει να κάνει έρευνες. Όμως για να γίνεται αυτό η ίδια η εταιρεία έχει κάνει τη δική της ιδιωτική έρευνα. Και για πρώτη φορά η Ελλάδα αναλαμβάνει γνήσιες πρωτοβουλίες για να κατοχυρώνονται επί του πεδίου».
Σε ότι αφορά το θέμα έναρξης των τεχνικών συζητήσεων, τονίζεται ότι για να ξεκινήσουν οι τεχνικές συζητήσεις πρέπει να μπουν κάποιες βάσεις.
«Η Ελλάδα είναι αυτή τη στιγμή η μόνη χώρα που συζητά στο ανώτατο επίπεδο με τις δύο πλευρές. Όλη αυτή η συζήτηση προκλήθηκε γιατί η Ελλάδα πήρε στα χέρια της την υπόθεση για πρώτη φορά» καταλήγουν οι πηγές.
