Μέχρι το τέλος του μήνα έχουν τη δυνατότητα, εφόσον το επιθυμούν, τα κράτη-μέλη της Ε.Ε. να υποβάλουν αίτημα στην Κομισιόν για ενεργοποίηση της εθνικής ρήτρας διαφυγής ώστε να εξαιρεθούν αμυντικές δαπάνες από τα όρια αύξησης των δαπανών.
Το συγκεκριμένο ζήτημα, και γενικότερα ο τρόπος χρηματοδότησης των αμυντικών δαπανών απασχόλησαν τη συνεδρίαση των υπουργών Οικονομικών της Ευρωπαϊκής Ένωσης (Ecofin) στη Βαρσοβία.
«Τα περισσότερα κράτη-μέλη, η μεγάλη πλειοψηφία των κρατών μελών, εξετάζουν το ενδεχόμενο να ενεργοποιήσουν τη ρήτρα» σημείωσε ο Ευρωπαίος Επίτροπος Οικονομίας και Παραγωγικότητας Βάλντις Ντομπρόβσκις μετά το τέλος της συνεδρίασης.
Όσες χώρες – μέλη το επιθυμούν έχουν τη δυνατότητα να υποβάλλουν το σχετικό αίτημα έως το τέλος Απριλίου, χωρίς αυτό να σημαίνει ότι δεν μπορούν να το πράξουν αργότερα, εφόσον το επιθυμούν, διευκρίνισε ο ευρωπαίος Επίτροπος. Με βάση το χρονοδιάγραμμα, από τη στιγμή που μία χώρα προχωρήσει στην υποβολή του σχετικού αιτήματος έως το τέλος Απριλίου, η Κομισιόν θα το αξιολογήσει τον Ιούνιο για να εγκριθεί από το Συμβούλιο τον Ιούλιο.
«H Ελλάδα έχει υποστηρίξει εδώ και καιρό την ανάγκη για περαιτέρω αμυντική συνεργασία μεταξύ των κρατών – μελών της Ε.Ε. Από αυτή την άποψη, χαιρετίζουμε την πρωτοβουλία ReArm Europe της Ευρωπαϊκής Επιτροπής, χαιρετίζουμε την ενεργοποίηση της ρήτρας διαφυγής. Πιστεύουμε ακράδαντα ότι στην ενότητα της Ευρωπαϊκής Ένωσης βρίσκονται οι λύσεις σε όλες τις προκλήσεις που έχουμε μπροστά μας» δήλωσε ο υπουργός Εθνικής Οικονομίας και Οικονομικών Κυριάκος Πιερρακάκης από τη Βαρσοβία.
Με βάση τη «Λευκή Βίβλο» της Ευρωπαϊκής Επιτροπής, μέσω της ενεργοποίησης της ρήτρας διαφυγής, κάθε χώρα έχει τη δυνατότητα «απόκλισης από τα συμφωνηθέντα όρια αύξησης δαπανών, ίση με την αύξηση των αμυντικών δαπανών (τόσο των επενδύσεων όσο και των λειτουργικών εξόδων) από το 2021. Η περίοδος ισχύος είναι 4 έτη αφήνοντας ωστόσο παράθυρο για δυνατότητα επέκτασης.
Η αύξηση των αμυντικών δαπανών θα υπολογίζεται σε σχέση με τα επίπεδα που ήταν αυτές το 2021 και αύξηση αυτών σε ποσοστό έως 1,5% του ΑΕΠ ανά έτος. Δεν αφορά μόνο το σκέλος των επενδύσεων για αμυντικό εξοπλισμό αλλά και τα λειτουργικά τους έξοδα όπως η μισθοδοσία στρατιωτικού προσωπικού.
Όσον αφορά το νέο δανειακό μέσο «SAFE» ύψους 150 δις. ευρώ, αποσκοπεί στη παροχή δανείων προς τις χώρες-μέλη προκειμένου να επενδύσουν σε βασικούς αμυντικούς τομείς όπως τα πυρομαχικά, οι πύραυλοι, τα μη επανδρωμένα αεροσκάφη και η ασφάλεια στον κυβερνοχώρο. Τα κεφάλαια θα αντληθούν από τις κεφαλαιαγορές και θα εκταμιευθούν στα ενδιαφερόμενα κράτη μέλη. Τα δάνεια που θα λάβουν οι χώρες μέσω του νέου χρηματοδοτικού εργαλείου της Ευρωπαϊκής Επιτροπής «SAFE» και θα χρησιμοποιηθούν για αμυντικές δαπάνες θα μπορούν να ενταχθούν στα ποσά της ρήτρας διαφυγής.
«Πέρα από την ενίσχυση της ασφάλειας της Ευρώπης, αναμένουμε επιπλέον αμυντικές δαπάνες να ενισχύσουν επίσης την ανταγωνιστικότητα και την οικονομική ανάπτυξη, να προωθήσουν την καινοτομία και να δημιουργήσουν νέες θέσεις εργασίας» επεσήμανε ο Βάλντις Ντομπρόβσκις.
Ανοιχτή σε νέες μορφές χρηματοδότησης
Κατά τη διάρκεια της συνεδρίασης του Ecofin το Σάββατο, παρουσιάστηκαν προτάσεις από χώρες –μέλη σχετικά με τον τρόπο χρηματοδότησης των αμυντικών δαπανών. Οι προτάσεις αυτές περιλάμβαναν τη δημιουργία ενός νέου ευρωπαϊκού αμυντικού μηχανισμού για κοινές εξαγορές και χρηματοδότηση έργων μεγάλης κλίμακας, καθώς και ένα νέο προσωρινό χρηματοδοτικό μέσο, που προτείνεται από το ινστιτούτο Bruegel.
«Από την πλευρά της Επιτροπής, είμαστε ανοιχτοί να ξεκινήσουμε αυτές τις συζητήσεις και να δούμε πώς μπορούμε να προχωρήσουμε πέρα από τις υπάρχουσες πρωτοβουλίες», δήλωσε ο Βάλντις Ντομπρόβσκις.
Παράλληλα, τόνισε τη σημασία εξεύρεσης τρόπων για δημοκρατίες με παρόμοιες αξίες με την Ε.Ε., όπως το Ηνωμένο Βασίλειο ή η Νορβηγία, ώστε να συμμετάσχουν στην ενίσχυση της ευρωπαϊκής άμυνας.
Παρόλα αυτά, ο κ. Ντομπρόβσκις προέτρεψε τους Ευρωπαίους υπουργούς Οικονομικών να μην αφήσουν αυτό να μειώσει τον ρυθμό υλοποίησης των τρεχουσών πρωτοβουλιών για την αποφυγή «ασύμμετρου αντίκτυπου των υφιστάμενων απειλών για την ασφάλεια», που επηρεάζει ιδιαίτερα τις χώρες στην πρώτη γραμμή του πολέμου στην Ουκρανία.
Το ινστιτούτο Bruegel παρουσίασε ένα σχέδιο σύμφωνα με το οποίο θα μπορούσε να δημιουργηθεί ένας νέος Ευρωπαϊκός Αμυντικός Μηχανισμός, στα πρότυπα του Ευρωπαϊκού Μηχανισμού Σταθερότητας (ESM) o οποίος δημιουργήθηκε για να παρέχει οικονομική βοήθεια, με σκοπό να δημιουργήσει μια ενιαία αγορά για τη βιομηχανία, να χρηματοδοτήσει έργα μεγάλης κλίμακας και να συμπεριλάβει εταίρους εκτός Ε.Ε. (όπως το Ηνωμένο Βασίλειο).
