Του Κώστα Ράπτη
Μεταξύ Σκύλλας και Χάρυβδης. Οι πρόωρες βουλευτικές εκλογές, των οποίων ο πρώτος γύρος διεξάγεται αύριο, αφήνουν τη Γαλλία αντιμέτωπη με δύο ενδεχόμενα για την επόμενη μέρα: είτε την ανάδειξη ενός “κολοβού” Κοινοβουλίου, όπου δεν θα υπάρχει σαφής πλειοψηφία, είτε την κατάκτηση της αυτοδυναμίας (για πρώτη φορά στα χρονικά) από την ακροδεξιά Εθνική Συσπείρωση της Μαρίν Λεπέν.
Το δεύτερο αυτό ενδεχόμενο αρχίζει και προβάλλει ως πιθανό, καθώς τα τελευταία 24ωρα πριν από το ραντεβού με την κάλπη το κόμμα της Λεπέν είδε τις δημοσκοπικές επιδόσεις του να ενισχύονται.
Σύμφωνα με έρευνα της OpinionWay για λογαριασμό της εφημερίδας “Les Echos”, η οποία δημοσιεύθηκε χθες, ο “Εθνικός Συναγερμός” συγκεντρώνει το 37% της πρόθεσης ψήφου, ενισχυμένος κατά 2% σε διάστημα μίας εβδομάδας, έναντι 28% του Νέου Λαϊκού Μετώπου της (κεντρο)αριστεράς, το οποίο παραμένει σταθερό, και 20% του προσκείμενου στον πρόεδρο Εμανουέλ Μακρόν κεντρώου κόμματος “Αναγέννηση”, το οποίο αποδυναμώνεται κατά δύο μονάδες.
Κριτής η αποχή
Λόγω του πλειοψηφικού μονοεδρικού εκλογικού συστήματος, ο πρώτος γύρος αποτυπώνει μεν τον συσχετισμό των πολιτικών δυνάμεων στο λαϊκό σώμα, όμως δεν είναι ο καθοριστικός για τη σύνθεση της 577μελούς Εθνοσυνέλευσης. Ο δεύτερος γύρος, στον οποίο έχουν δικαίωμα συμμετοχής οι δύο πρώτοι στην κατάταξη υποψήφιοι της αρχικής αναμέτρησης (και κατά τόπους υπό προϋποθέσεις ακόμα και ο τρίτος), κρίνεται με σχετική πλειοψηφία, γεγονός που επιτρέπει κάθε είδους απρόοπτα, αποσύρσεις υποψηφίων, καθώς και συμμαχίες της τελευταίας στιγμής. Η συσπείρωση των ψηφοφόρων γύρω από τρεις βασικούς πόλους θα επιτρέψει τη διεξαγωγή αρκετών “τριγωνικών” αναμετρήσεων στις 7 Ιουλίου. Άλλωστε η πρόκριση στον δεύτερο γύρο, που προϋποθέτει τη συγκέντρωση του 12,5% των εγγεγραμμένων, κρίνεται συχνά από το επίπεδο της αποχής, η οποία πάντως αυτή τη φορά αναμένεται να υποχωρήσει.
Η εφημερίδα “Le Monde” αναφέρει ότι, με βάση δημοσκοπικές εκτιμήσεις, η συμμετοχή θα κυμανθεί ανάμεσα στο 60% και το 65%, δηλαδή θα είναι πολύ μεγαλύτερη από αυτήν του 2022. Αν η αποχή περιοριστεί στο 35%, τότε κατά πάσα πιθανότητα οι “τριγωνικές” αναμετρήσεις θα είναι αρκετές – και αυτό ευνοεί το πρώτο κόμμα, τόσο αριθμητικά όσο, εν προκειμένω, και πολιτικά, διότι, όπως έδειξαν και οι εκλογές του 2022, τα εκλογικά ακροατήρια του Κέντρου και της Αριστεράς είναι αποξενωμένα και δεν συνασπίζονται αυτομάτως για να κλείσουν τον δρόμο στους κατά τόπους υποψηφίους του Εθνικού Συναγερμού.
Υποχώρηση του διλήμματος
Σε δημοσκόπηση του ινστιτούτου Elabe που επικαλέστηκε το δίκτυο BFM TV, προκύπτει ότι ο Εθνικός Συναγερμός είναι πλέον πιθανόν να περάσει το όριο των 289 εδρών, που θα του χαρίσει απόλυτη πλειοψηφία, καθώς το κόμμα και οι σύμμαχοί του τοποθετούνται σε ένα φάσμα μεταξύ 260 και 295 εδρών.
Το Νέο Λαϊκό Μέτωπο εκτιμάται ότι θα αποσπάσει περί τις 170 έδρες και η “Αναγέννηση” περίπου 100.
Το στοίχημα του Εμανουέλ Μακρόν να διαλύσει την Εθνοσυνέλευση, μετά το οδυνηρό για το κόμμα του αποτέλεσμα των ευρωεκλογών, κινδυνεύει να αποδειχθεί μπούμερανγκ. Τα μέχρι τώρα δεδομένα δείχνουν ραγδαία “εξαέρωση” των κεντροδεξιών Ρεπουμπλικανών (που είχαν κατακτήσει το 7% της ψήφου στις προηγούμενες βουλευτικές εκλογές), με μετακίνηση ψηφοφόρων αλλά και στελεχών τους προς τον Εθνικό Συναγερμό, ιδίως στην επαρχία.
Με άλλα λόγια, η “αποδαιμονοποίηση” της Λεπέν γίνεται αυτοεκπληρούμενη προφητεία και το δίλημμα “ή εγώ ή η ακροδεξιά”, στο οποίο βάσισε ο Μακρόν την εκλογή του το 2017 και το 2022, χάνει την ισχύ του. Ήδη από τις προηγούμενες βουλευτικές εκλογές ο ένοικος των Ηλυσίων έπαψε να διαθέτει φιλική πλειοψηφία στην Εθνοσυνέλευση, γεγονός που οδήγησε στη συχνή νομοθέτηση με διαδικασία αντίστοιχη της πράξης νομοθετικού περιεχομένου, όπως συνέβη με την αντιδημοφιλή μεταρρύθμιση του συνταξιοδοτικού.
Τα σενάρια για την επόμενη μέρα
Εάν η επόμενη Εθνοσυνέλευση δεν έχει σαφή πλειοψηφία, είναι πιθανό να τεθούν σε εφαρμογή σενάρια σχηματισμού κυβέρνησης τεχνοκρατών υπό την Κριστίν Λαγκάρντ ή τον Ζαν-Κλοντ Τρισέ. Θα πρόκειται, ωστόσο, για συνταγή αποσταθεροποίησης και αδυναμίας λήψης αποφάσεων. Ήδη ο Εθνικός Συναγερμός διαμηνύει ότι ο ορισμός νέου επιτρόπου της Γαλλίας στην Κομισιόν θα πρέπει να αποτυπώνει τις νέες πολιτικές πραγματικότητες, ενώ ο Μακρόν επιμένει στην ανανέωση της θητείας του Τιερί Μπρετόν.
Σε ενδεχόμενο, πάλι, αυτοδυναμίας του Εθνικού Συναγερμού, οπότε την πρωθυπουργία θα κληθεί να αναλάβει ο 28χρονος εκλεκτός της Λεπέν και πρόεδρος του κόμματος, Ζορντάν Μπαρντελά, η “συγκατοίκηση” στην κορυφή της εξουσίας αναμένεται εκρηκτική. Ο Μακρόν αποκλείει το ενδεχόμενο παραίτησής του από την προεδρία και ο Μπαρντελά αποκλείει μια “εποικοδομητική” συγκυβέρνηση.
Μπορεί, βεβαίως, να επενδύει κανείς στην “εξημέρωση” του Εθνικού Συναγερμού, όταν αυτός βρεθεί, και μάλιστα υπό συνθήκες προεδρικής επιτήρησης, στην εξουσία, αλλά αυτό ούτε εξασφαλισμένο είναι ούτε απομακρύνει το ενδεχόμενο εισόδου της ίδιας της Λεπέν στο Μέγαρο των Ηλυσίων το 2027. Υπάρχει, από την άλλη, σε περίπτωση μη αυτοδυναμίας, η πιθανότητα συγκυβέρνησης του Κέντρου με την Αριστερά, η οποία όμως προσκρούει στην έλλειψη εσωτερικής συνοχής του Νέου Λαϊκού Μετώπου και οπωσδήποτε θα αποτελέσει την τελευταία ευκαιρία να αντιμετωπισθεί ο Εθνικός Συναγερμός διά της μεθόδου της υγειονομικής ζώνης.
Διμέτωπος αγώνας
Μέχρι στιγμής ο Μακρόν διεξάγει μια προεκλογική εκστρατεία “διμέτωπου αγώνα” απέναντι στα εκατέρωθεν “άκρα”, με κύριο όπλο πάντοτε τον φόβο, επισημαίνοντας αφενός τα δημοσιονομικά ρίσκα των παροχών που επαγγέλλονται ο Εθνικός Συναγερμός και το Νέο Λαϊκό Μέτωπο και αφετέρου τους επαπειλούμενους κραδασμούς στη γεωπολιτική θέση της Γαλλίας. Ωστόσο, τις μεν επικρίσεις της για την Ε.Ε. και το ΝΑΤΟ η Λεπέν τις υποστέλλει ταχέως, όσο πλησιάζει την εξουσία, ενώ η υπόσχεσή της να επαναφέρει το όριο ηλικίας συνταξιοδότησης στα 60 έτη ασφαλώς δεν περιορίζει την απήχησή της.
Από την άλλη πλευρά, η (πολιτική και κοινωνική) Κεντροδεξιά, που όμνυε στην υπευθυνότητα, δημοσιονομική και άλλη, δείχνει να ανησυχεί περισσότερο για το ενδεχόμενο μιας κυβέρνησης του Νέου Λαϊκού Μετώπου, παρά για τη Λεπέν των αποδεδειγμένα φιλοεργοδοτικών και αντισυνδικαλιστικών αντιλήψεων.
Η δε φιλοδοξία της Λεπέν να επαναφέρει μια “κυριαρχιστική” αντίληψη για τις σχέσεις της Γαλλίας με τον έξω κόσμο δεν διευκολύνεται από τη διαίρεση που αυτή παροξύνει στο εσωτερικό του γαλλικού λαού μεταξύ των γηγενών “φυσικών ιδιοκτητών” της χώρας και των πολιτισμικά “αποκλινόντων”.