Χωρίς εκπλήξεις και με τις δύο πλευρές να συμφωνούν ότι διαφωνούν, αλλά ότι θέλουν να συνεχίζουν να συζητάνε πραγματοποιήθηκε η συνάντηση Κυριάκου Μητσοτάκη και Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν στην Άγκυρα.
Με τους δύο ηγέτες να έχουν προετοιμάσει τις δηλώσεις τους γραπτά, προκειμένου να μην υπάρξουν μη ανεκτές «παραφωνίες» και όλα να εξελιχθούν στη βάση όσων είχαν συμφωνηθεί εξαρχής.
Οι πάγιες θέσεις εκφράστηκαν, οι διαφωνίες διατυπώθηκαν και καταγράφηκαν, αλλά σε ένα πλαίσιο που κατέστησε σαφές για μία ακόμα φορά πως Αθήνα και Άγκυρα σε αυτή τη φάση δεν έχουν καμία πρόθεση επιστροφής στην ένταση.
Και οι δύο πλευρές με τους παράλληλους μονολόγους Μητσοτάκη – Ερντογάν έδειξαν τη διάθεση για διαχείριση των μηνυμάτων, αλλά χωρίς να διαφαίνεται κάποια στρατηγική για το επόμενο βήμα. Βάση των όσων γνωρίζουμε προς το παρόν.
“Yunanistan ile terörle mücadele konusunda anlayış birliğimiz giderek güçleniyor” https://t.co/VshXLylyaA pic.twitter.com/q3YnzPXjua
— T.C. Cumhurbaşkanlığı (@tcbestepe) May 13, 2024
Στόχος η κανονικότητα
Στόχος όπως επισημάνθηκε και στις δηλώσεις, σε μία συνάντηση που εξαρχής δεν έθετε ψηλά τον πήχη των προσδοκιών, ήταν να υπάρξει όπως παραδέχτηκε και ο Μητσοάκης στις δηλώσεις του να επικοινωνηθεί μία αίσθηση κανονικότητας που δεν αναιρείται από τις γνωστές διαφορές στις θέσεις των δύο πλευρών.
Πληροφορίες αναφέρουν ότι το επόμενο διάστημα η πρόθεση Αθήνας και Άγκυρας είναι να πυκνώσουν οι συναντήσεις Ελλήνων και Τούρκων αξιωματούχων, φτάνοντας περί το ένα ραντεβού το μήνα με ορίζοντα τη Γενική Συνέλευση του ΟΗΕ, όπου θα έχουμε μία ακόμα συνάντηση Μητσοτάκη – Ερντογάν, μετά βεβαίως από το ραντεβού στην Σύνοδο Κορυφής του ΝΑΤΟ που θα προηγηθεί τον Ιούλιο.
Πού συμφώνησαν
Μητσοτάκης – Ερντογάν συμφώνησαν στο ότι η Διακήρυξη των Αθηνών παραμένει εν ισχύ, ενώ θα συνεχιστούν συστηματικά οι επαφές στο πλαίσιο του πολιτικού διαλόγου, της θετικής ατζέντας και των Μέτρων Οικοδόμησης Εμπιστοσύνης.
Οι δύο πλευρές αξιολόγησαν την πρόοδο επί της θετικής ατζέντας με έμφαση στην οικονομική συνεργασία.
Χαιρέτισαν την θεσμοθέτηση Ελληνοτουρκικού Επιχειρηματικού Συμβουλίου και επαναβεβαίωσαν την δέσμευση για διπλασιασμό του διμερούς εμπορίου στα 10 δισεκατομμύρια δολάρια.
Σημείωσαν την ικανοποίηση τους για τη σύναψη Μνημονίου Κατανόησης για συνεργασία στον τομέα διαχείρισης των καταστροφών και έκτακτων αναγκών.
Στο ίδιο πλαίσιο εξέφρασαν την ικανοποίηση τους για την υπογραφή συμφωνίας συνεργασίας στου τομείς της υγείας και των ιατρικών επιστημών.
Ειδική αναφορά έκανε ο Ερντογάν στο θέμα της καταπολέμησης της τρομοκρατίας και τη συνεργασία της Αθήνας στον τομέα αυτό.
Στα ζητήματα που Τουρκία και Ελλάδα συνεργάζονται και σε αυτή τη φάση των σχέσεων τους συμφωνούν είναι και το μεταναστευτικό, με τον Μητσοτάκη να κάνει ειδική αναφορά στη συνεργασία για την καταπολέμηση της παράτυπης μετανάστευσης.
Στα θετικά που τονίστηκαν και οι βίζα – εξπρές σε τούρκους πολίτες για δέκα νησιά του Αιγαίου, που ήδη αποδίδει τα μέγιστα.
Πού διαφώνησαν
Πέρα από τα ζητήματα χαμηλής πολιτικής, Μητσοτάκη και Ερντογάν αναφέρθηκαν όπως είπε ο τούρκος πρόεδρος και στα ζητήματα που διαφωνούν και τα αλληλένδετα προβλήματα των ελληνοτουρκικών σχέσεων.
Ο τούρκος πρόεδρος επανέλαβε την θέση του για «δίκαιη λύση στο Κυπριακό, στη βάση των νέων πραγματικοτήτων» που η Τουρκία μεταφράζει σε λύση δύο κρατών.
Ο Μητσοτάκης απάντησε πως οι δύο πλευρές διαφωνούν στο Κυπριακό, ωστόσο αντίδοτο στη διαφωνία είναι ο διάλογος. Επέμεινε στην ελληνική θέση περί αναζήτησης μίας λύσης στο πλαίσιο των αποφάσεων του Συμβουλίου Ασφαλείας του Οργανισμού, ξεκινώντας με την εποικοδομητική συζήτηση μεταξύ των δύο μερών.
Μονή της Χώρας
Ο Ερντογάν υπεραμύνθηκε της μετατροπής της Μονής της Χώρας σε τζαμί, σημειώνοντας ότι η Τουρκία είναι μία χώρα υπόδειγμα στην προαστασία της πολιτιστικής κληρονομίας, επισημαίνοντας ότι ως τέμενος είναι ανοιχτή για επίσκεψη από όλους.
Ο Μητσοτάκης απάντησε λέγοντας πως εξέφρασε την «στενοχώρια μας και την δυσαρέσκεια μας» για τη Μονή της Χώρας. Έδειξε ωστόσο να μένει στο ότι θα είναι επισκέψιμο από όλους, σημειώνοντας ότι «κατ’ ελάχιστον είναι πολύ σημαντικό να μπορούμε να διαφυλάξουμε την ξεχωριστή πολιτιστική αξία αυτού του μνημείου έτσι ώστε να μπορεί να είναι επισκέψιμο από όλους και να μπορούν όλοι να απολαμβάνουν αυτόν τον πολύ σημαντικό πολιτιστικό θησαυρό, που πιστεύω ότι αποτελεί και ένα σημείο αναφοράς στην ιστορία της ίδιας της Κωνσταντινούπολης».
Αρκετοί άλλωστε ήταν εκείνοι που ερμήνευσαν την παρουσία του Οικομενικού Πατριάρχη Βαρθολομαίου στο δείπνο που παρέθεσε ο τούρκος πρόεδρος προς τιμήν του πρωθυπουργού ως μία κίνηση «καλής θέλησης» με διάθεση ίσως να πέσουν οι τόνοι.
Και το θέμα της μειονότητας
Ο τούρκος πρόεδρος, όπως είχε κάνει και το Δεκέμβριο στην Αθήνα, έβαλε θέμα εκπλήρωσης των δικαιωμάτων της «τουρκικής μειονότητας» όπως χαρακτήρισε την μουσουλμανική μειονότητα της Θράκης.
Ο Μητσοτάκης απάντησε λέγοντας ότι «ο χαρακτηρισμός τής μειονότητας ως θρησκευτικής προβλέπεται ρητά στη Συνθήκη της Λωζάνης, ενώ το έμπρακτο ενδιαφέρον της ελληνικής πολιτείας για την ευημερία της μουσουλμανικής μειονότητας στη Θράκη εκδηλώνεται με την αυτονόητη τήρηση των αρχών ισονομίας και ισοπολιτείας για τα μέλη της, όπως και για όλους τους Έλληνες πολίτες». Χαρακτήρισε δε επιτυχία την ενεργό παρουσία της μειονότητας στην ελληνική πολιτική και κοινωνική ζωή «και θα ήταν ευχής έργον αν την ίδια άνθιση γνώριζε και ο, δυστυχώς, διαρκώς συρρικνούμενος ελληνισμός στην Τουρκία».
Μόνη «αντίδραση» στο θέμα της Χαμάς
Ακόμα και οι διαφωνίες έδειξαν να διατυπώνονται όπως οι δύο πλευρές είχαν συμφωνήσει, με τον τούρκο πρόεδρο να επιλέγει να μην αντιδρά σε καμία αναφορά του Κυριάκου Μητσοτάκη.
Το ζήτημα που επέλεξε να δείξει ότι δεν έχει πρόθεση να αφήσει να περάσει χωρίς σχόλιο ο Ερντογάν ήταν αυτό του πολέμου στη Γάζα και ο χαρακτηρισμός της Χαμάς από τον Μητσοτάκη ως «τρομοκρατική οργάνωση». Επιβεβαιώνοντας ότι για τον ίδιο αυτό ήταν που ήθελε περισσότερο να ακουστεί τόσο στο εσωτερικό όσο και στο εξωτερικό.
Ήταν άλλωστε το μόνο θέμα στο οποίο επανήλθε για να σχολιάσει τις δηλώσεις του πρωθυπουργού και αυτό που κυριάρχησε στα τουρκικά ΜΜΕ.
Με τις διαφωνίες να κινούνται σε ελεγχόμενα θέματα που δεν θα μπορούσαν να προκαλέσουν έκρηξη.
Και όλες τις πλευρές να θέλουν μετά τις συναντήσεις να τονίσουν το «καλό κλίμα» και την ιδιαιτέρως θετική ατμόσφαιρα.
Ανώτατο Συμβούλιο Συνεργασίας στο τέλος του χρόνου
Κυβερνητικές πηγές ανέφεραν ότι το Ανώτατο Συμβούλιο Συνεργασίας που αυτή τη φορά θα διεξαχθεί στην Άγκυρα αναμένεται να πραγματοποιηθεί προς το τέλος του 2024.
Διμερείς συναντήσεις είχαν στην Άγκυρα, παράλληλα με το ραντεβού Μητσοτάκη – Ερντογάν και οι Υφυπουργοί Εξωτερικών, αρμόδιοι για τον πολιτικό διάλογο και τη θετική ατζέντα αντίστοιχα, Αλεξάνδρα Παπαδοπούλου και Κώστας Φραγκογιάννης με τον τούρκο ομόλογο τους, Μπουράκ Ακτσαπάρ.
Deputy Minister Ambassador Burak Akçapar met with Ambassador Alexandra Papadopoulou and Kostas Fragkogiannis, Deputy Foreign Ministers of Greece.
During the meetings, various aspects of bilateral relations as well as regional and international issues were discussed. pic.twitter.com/o2nB4hMdmf
— Turkish MFA (@MFATurkiye) May 13, 2024
Η σημασία των επαφών των μυστικών υπηρεσιών
Ενώ ιδιαίτερο ενδιαφέρον παρουσιάζει το γεγονός ότι στις διευρυμένες συναντήσεις αυτή τη φορά συμμετείχαν ο διοικητής της ΕΥΠ, πρέσβης, Θεμιστοκλής Δεμίρης και ο επικεφαλής της ΜΙΤ, Ιμπραχήμ Καλίν. Η συνεργασία των μυστικών υπηρεσιών των δύο χωρών για την Τουρκία είναι ζητούμενο στον τομέα της τρομοκρατίας, ενώ έχει επιχειρηθεί και στο παρελθόν, από την περίοδο που διοικητής της ΕΥΠ ήταν ο μετέπειτα επικεφαλής των διερευνητικών επαφών για την ελληνική πλευρά, πρέσβης ε.τ. Παύλος Αποστολίδης.
Υπενθυμίζεται ότι ο Καλίν στο παρελθόν είχε την πλέον ενεργή εμπλοκή στις ελληνοτουρκικές σχέσεις κρατώντας τον υποτυπώδη δίαυλο επικοινωνίας ανοιχτό την εποχή της έντασης με την τότε διευθύντρια του διπλωματικού γραφείου του πρωθυπουργού, πρέσβη, Ελένη Σουρανή.