Σημαντική αιμορραγία του εργατικού δυναμικού υποκρύπτει η θετική εξέλιξη της υποχώρησης του ποσοστού της ανεργίας στο 10%, καθώς τα τελευταία 15 χρόνια χάθηκαν πάνω από 300.000 θέσεις απασχόλησης λόγω υπογεννητικότητας και brain drain.
Ένας πολυετής κύκλος που έφερε την ανεργία στο ασύλληπτο για τα ελληνικά δεδομένα ποσοστό του 28,1% -Σεπτέμβριος του 2013- και τον αριθμό των ανέργων στο 1,36 εκατ. άτομα, κλείνει. Η χώρα επιστρέφει -όσον αφορά τον δείκτη της ανεργίας- στο επίπεδο του 10% με βάση τα στοιχεία που ανακοίνωσε η Ελληνική Στατιστική Αρχή. Η τελευταία φορά που συνέβη αυτό ήταν τον Σεπτέμβριο του 2009 (σ.σ.: τότε η ανεργία ήταν στο 10,1%). Μπορεί όμως το ποσοστό να είναι ίδιο, σε απόλυτους αριθμούς, όμως η «σύνθεση» της αγοράς εργασίας είναι εντελώς διαφορετική:
1. Ο αριθμός των απασχολούμενων είναι κατά 319.900 άτομα μικρότερος συγκριτικά με τα προ μνημονίων επίπεδα. Τον Σεπτέμβριο του 2009 απασχολούνταν 4,546 εκατομμύρια άτομα με βάση τα εποχικά προσαρμοσμένα στοιχεία της ΕΛΣΤΑΤ και τον Σεπτέμβριο του 2023 ο αριθμός των απασχολούμενων έχει πέσει στα 4,226 εκατομμύρια άτομα. Σύμφωνα με κάποιες προβολές, προκειμένου η χώρα να ανακτήσει τον χαμένο αριθμό των απασχολούμενων, η ανεργία θα πρέπει να υποχωρήσει στο… 0%.
2. Ο αριθμός των ανέργων είναι ελαφρά μειωμένος σε σχέση με τα επίπεδα του 2009. Για την ακρίβεια, μια χρονιά πριν από την είσοδο στα μνημόνια οι άνεργοι ήταν 510 χιλιάδες και σήμερα υπολογίζονται σε 467,8 χιλιάδες. Πρόκειται για μείωση της τάξεως των 42,3 χιλιάδων ατόμων.
3. Ο αριθμός των μη οικονομικά ενεργών διαμορφώνεται στα 3,1 εκατομμύρια άτομα από 3,365 εκατομμύρια το 2009. Μείωση και εδώ της τάξεως των 265,8 χιλιάδων ατόμων.
Μονόδρομος… εισαγωγών
Είναι προφανές από τους αριθμούς ότι αν δεν καταστεί εφικτό να γίνουν… εισαγωγές απασχολούμενων (π.χ. μέσω του brain gain) για να φτάσουμε στον αριθμό των απασχολούμενων του 2009, η ανεργία θα πρέπει να μειωθεί στα 100.000 άτομα, προκειμένου οι απασχολούμενοι να ξεπεράσουν και πάλι τα 4,55 εκατομμύρια. Αυτό δεν είναι εφικτό, ούτε καν στατιστικά.
Ο βασικός λόγος για τον οποίο καταγράφεται η μείωση στον αριθμό των απασχολούμενων είναι προφανής: μείωση του πληθυσμού. Απασχολούμενοι, άνεργοι και μη οικονομικά ενεργοί ήταν τον περασμένο Σεπτέμβριο 7,78 εκατομμύρια άτομα (σ.σ.: υπενθυμίζεται ότι η έρευνα της ΕΛΣΤΑΤ αφορά τα άτομα ηλικίας από 15 έως 74 έτη). Τον Σεπτέμβριο του 2009 ήταν 8,422 εκατομμύρια άτομα. Δηλαδή… λείπουν 628 χιλιάδες άτομα. Πού πήγαν αυτοί οι 628.000;
α. Περισσότεροι από 450.000 δεν… γεννήθηκαν. Είναι γνωστό ότι από το 2011 και μετά το ισοζύγιο γεννήσεων – θανάτων είναι έντονα αρνητικό, ενώ χρόνο με τον χρόνο η κατάσταση επιδεινώνεται. Από έλλειμμα 4.671 ατόμων το 2011 φτάσαμε σε έλλειμμα 64.706 ατόμων το 2022 και το 2023 είναι πιθανό να είναι εξίσου κακό ή και χειρότερο. Οι μειωμένες γεννήσεις είναι ένα πρόβλημα που θα φανεί πιο έντονα στο εργατικό δυναμικό της χώρας την επόμενη 10ετία. Αυτή τη 10ετία η μείωση αποτυπώνεται στις στατιστικές των σχολείων, την επόμενη θα καταγραφεί στην αγορά εργασίας.
β. Το λεγόμενο brain drain δεν μπορεί παρά να προσμετρηθεί ως παράγοντας. Διότι πρόκειται για απώλεια τμήματος του πληθυσμού που χτυπάει κατευθείαν στην έρευνα του εργατικού δυναμικού. Πού κατατάσσονταν όσοι έφυγαν εκτός Ελλάδας για να αναζητήσουν την τύχη τους στο εξωτερικό; Ή στη στατιστική των ανέργων ή στη στατιστική των απασχολούμενων.
Το τι σημαίνει μικρότερος αριθμός απασχολούμενων είναι προφανές: λιγότερο συνολικό εισόδημα για την ελληνική οικονομία αλλά και λιγότερα φορολογικά έσοδα από το κράτος. Το ονομαστικό ΑΕΠ επιστρέφει σταδιακά προς τα προ κρίσης επίπεδα, αλλά αυτό γίνεται και εξαιτίας του υψηλού πληθωρισμού. Έτσι, στο τέλος του 2024 αναμένεται ότι θα έχουμε πλησιάσει αρκετά στο ιστορικό ρεκόρ, το οποίο τοποθετείται κοντά στα 240 δισ. ευρώ.
Απώλεια φορολογητέας ύλης 15 δισ.
Το δηλωθέν εισόδημα στην εφορία απέχει πάνω από 15 δισ. ευρώ σε σχέση με τα επίπεδα του 2019. Μπορεί τα μεγέθη να επηρεάζονται από τη φοροδιαφυγή (σ.σ.: δεν υπάρχει ένδειξη ότι η φοροδιαφυγή στην Ελλάδα είναι σήμερα μεγαλύτερη από το 2019), είναι όμως βέβαιο ότι επηρεάζονται και από το γεγονός ότι λείπουν 320.000 ζευγάρια εργατικά χέρια.
Μέρος του χαμένου εδάφους θα επιχειρηθεί να καλυφθεί με την αύξηση των αποδοχών σε δημόσιο και ιδιωτικό τομέα ή ακόμη και «τεχνικά», όπως για παράδειγμα με τον νέο τρόπο υπολογισμού του φορολογητέου εισοδήματος αλλά και τα μέτρα περιορισμού της φοροδιαφυγής. Χωρίς όμως προσπάθεια έστω «συγκράτησης» του αριθμού των απασχολούμενων, το πρόβλημα θα γίνεται ολοένα και μεγαλύτερο.
