Με τις επαναληπτικές εκλογές στη Χειμάρρα την Κυριακή και την εκλογή του «εκλεκτού» – όπως χαρακτηρίστηκε από τους αντιπάλους του – του Έντι Ράμα, Βαγγέλη Τάβου, πέφτουν οι τίτλοι τέλους σε ένα «δράμα» που ξεκίνησε το Μάιο του 2023 και έφερε μέχρι σήμερα τις ελληνοαλβανικές σχέσεις στο ναδίρ.
Η σύλληψη του Φρέντι Μπελέρη το Μάιο του 2023, με την κατηγορία της εξαγοράς ψήφων, έβαλε στον πάγο τις σχέσεις Αθήνας – Τιράνων, οι οποίες έδειχναν να βαδίζουν από το καλό στο καλύτερο, τουλάχιστον σε επίπεδο εντυπώσεων.
Η επίθεση φιλίας
Ξεκινώντας από τη συμφωνία Νίκου Δένδια – ως Υπουργού Εξωτερικών – το 2020 με τον Έντι Ράμα, για παραπομπή του ζητήματος της διαφοράς των δύο χωρών για την οριοθέτηση θαλασσίων ζωνών στο Διεθνές Δικαστήριο της Χάγης και φτάνοντας μέχρι την επίσκεψη του Κυριάκου Μητσοτάκη στα χωριά της ελληνικής μειονότητας στην Αλβανία το Δεκέμβριο του 2022, αλλά και την εικαστική έκθεση Ράμα στην Αθήνα το Μάρτιο του 2023.
Η συμφωνία Αθήνας – Τιράνων για παραπομπή του ζητήματος της οριοθέτησης θαλασσίων ζωνών, στη Χάγη το 2020 είχε χαρακτηριστεί ως ένα βήμα ιδιαίτερης σημασίας και μία προσπάθεια της Αλβανίας για άνοιγμα στην Ελλάδα, μεσούσης μάλιστα της κρίσης του Ορούτς Ρέις.
Ακόμα και αν τελικά το συνυποσχετικό για την προσφυγή στη Χάγη δεν προχώρησε, Αθήνα και Τίρανα έδειξαν να δίνουν στις σχέσεις τους μία ιδιαίτερη ώθηση, δεδομένου και του ρόλου που η ελληνική διπλωματία ήθελε – και εξακολουθεί να θέλει – να διαδραματίσει στα Βαλκάνια.
Ο Μητσοτάκης στα χωριά της μειονότητας
Η επίσκεψη του Κυριάκου Μητσοτάκη μάλιστα παραμονές Χριστουγέννων, στις 22 Δεκεμβρίου 2022 στα χωριά της ελληνικής μειονότητας Δερβιτσάνη και Λιβαδειά, συνοδευόταν από ιδιαίτερα θερμές δηλώσεις και από τις δύο πλευρές. Το γεγονός μάλιστα ότι ο Έντι Ράμα είχε υποδεχθεί τον Κυριάκο Μητσοτάκη στη Δερβιτσάνη χαρακτηριζόταν ως ένα μήνυμα επίλυσης των ζητημάτων σε πνεύμα συνεργασίας και καλής διάθεσης.
Τότε ο Ράμα δήλωνε κατά την υποδοχή του πρωθυπουργού πως «για εμάς η μειονότητα είναι μια αναντικατάστατη γέφυρα της άρρηκτης σύνδεσης μεταξύ των δύο χωρών μας και με μεγάλη ευγνωμοσύνη θέλω να χαιρετίσω όλους εκείνους τους πολίτες, όπως εσείς, της Δημοκρατίας της Αλβανίας με Ελληνική υπηκοότητα, που έχουν δώσει πολλά, όχι μόνο σε αυτή την κοινότητα, αλλά και στη χώρα».
Για να προσθέσει πως «ποτέ δεν έχουν συγκεντρωθεί για εμένα τόσοι πολλοί, να το γνωρίζεις. Αλλά έχουμε ένα κοινό στοιχείο, ότι σε θεωρούμε εξίσου φίλο και αδελφό εδώ στη γη μας».
Ο Κυριάκος Μητσοτάκης από την πλευρά του δήλωνε ότι «με τον Πρωθυπουργό, τον Έντι Ράμα, έχουμε μια πολύ στενή συνεργασία. Γνωρίζουμε τα ζητήματα που σας απασχολούν». Και σημείωνε πως: «Ο δρόμος προς την πλήρη ένταξη της Αλβανίας στην Ευρώπη δεν θα είναι εύκολος, αλλά θα είναι ένας δρόμος στον οποίον η Ελλάδα θα είναι πάντα αρωγός, διότι η Αλβανία αξίζει να είναι μέλος της Ευρώπης και θα έχει πάντα την αμέριστη στήριξη της πατρίδας μας. Κι εσείς θα είστε εξίσου ωφελημένοι από αυτήν την πορεία. Θέλω και πάλι να σας διαβεβαιώσω ότι για εμένα η σημερινή επίσκεψή μου εδώ στους δύο μειονοτικούς Δήμους, αλλά και στη Χειμάρρα, ήταν μία επίσκεψη με πολύ έντονη συγκινησιακή φόρτιση».
Η έκθεση Ράμα
Όταν ο Ράμα έκανε τα εγκαίνια της εικαστικής έκθεσης του στο Ζάππειο στις 20 Μαρτίου 2023, ο Κυριάκος Μητσοτάκης, ο Νίκος Δένδιας και σειρά υπουργών της κυβέρνησης είχαν δώσει το παρών. Με τον Δένδια τότε να σημειώνει πως «οι δύο χώρες μας απολαμβάνουν εξαιρετικές σχέσεις. Οι επαφές μας τελευταίως είναι πολύ συχνές. Το γεγονός ότι έχουμε σήμερα την ευκαιρία να φιλοξενήσουμε τα έργα σου, σήμερα στο Ζάππειο, είναι απόδειξη των φιλικών συναισθημάτων που υπάρχουν ανάμεσά μας και που εκπροσωπούν τον έντονο δεσμό ανάμεσα στους λαούς μας».
Όπως τόνιζε δε ο τότε Υπουργός Εξωτερικών και νυν Υπουργός Άμυνας «η επιλογή του Ζαππείου για την πραγματοποίηση της έκθεσής σου, έχει έναν πολύ ισχυρό συμβολισμό. Γιατί ακριβώς εδώ υπογράφηκε το 1979 η Συνθήκη Προσχώρησης στην τότε Ευρωπαϊκή Οικονομική Κοινότητα», για να προσθέσει την ελπίδα ότι και η Αλβανία θα γινόταν σύντομα μέλος της Ευρωπαϊκής οικογένειας.
Η στάση Ράμα στην υπόθεση Μπελέρη
Παρά ταύτα όμως, η επιλογή του Έντι Ράμα να κινηθεί απέναντι στην υποψηφιότητα του Φρέντι Μπελέρη, η δικαστική περιπέτεια που ακολούθησε φτάνοντας μέχρι την καθαίρεση του Μπελέρη και οι καταγγελίες της Αθήνας για ερωτηματικά όσον αφορά ερωτηματικά για το κράτος δικαίου έφεραν τις σχέσεις Ελλάδας – Αλβανίας στο ναδίρ.
Με την πρόσφατη επίσκεψη Ράμα για να μιλήσει στους ψηφοφόρους της Αλβανίας στην Αθήνα να γίνεται σε τελείως διαφορετικό κλίμα και να προκαλεί ερωτηματικά η επιλογή του να είναι στην Ελλάδα λίγο πριν τη μάχη των ευρωεκλογών.
Η επιλογή Μητσοτάκη ο Μπελέρης να είναι υποψήφιος – και πλέον εκλεγμένος – ευρωβουλευτής της ΝΔ, άνοιξε ένα νέο κεφάλαιο στην υπόθεση με διπλωμάτες μάλιστα να εκφράζουν και τις αντιρρήσεις τους ως προς την επιλογή αυτή.
Ο Βαγγέλης Τάβος είναι ο νέος δήμαρχος Χειμάρρας, με τη μειονότητα ωστόσο να καταγγέλλει προσπάθειες αλλοίωσης του αποτελέσματος.
Βέλη του ΥΠΕΞ για τις εκλογές στην Χειμάρρα
Διπλωματικές πηγές τόνιζαν πως «οι καταγγελίες που διατυπώθηκαν από μέλη της Ελληνικής Εθνικής Μειονότητας στην Αλβανία σχετικά με τις συνθήκες διεξαγωγής των επαναληπτικών δημοτικών εκλογών στο Δήμο Χειμάρρας, ιδίως περί πληθυσμιακής αλλοίωσης του εκλογικού σώματος και άρνησης του συνταγματικού δικαιώματος της ψήφου σε χιλιάδες πολίτες της Χειμάρρας με την πρόφαση της λήξης ισχύος των Δελτίων Ταυτότητάς τους, εγείρουν σοβαρές αμφιβολίες για το αδιάβλητο της διαδικασίας».
Και σημειώνουν ότι «η δημοκρατική αρχή και το ευρωπαϊκό κεκτημένο επιβάλλουν στις αλβανικές αρχές να αξιολογήσουν και να απαντήσουν όλες τις αναφορές που σχετίζονται με την ακεραιότητα των χθεσινών εκλογών».
Η επόμενη μέρα
Ακόμα και έτσι πάντως μετά τις ευρωεκλογές αλλά και τις νέες εκλογές στη Χειμάρρα, βρισκόμαστε σε ένα νέο κεφάλαιο.
Έμπειροι διπλωμάτες τόνιζαν ότι η Χειμάρρα δεν μπορεί να είναι η Λυδία λίθος των ελληνοαλβανικών σχέσεων. Οι ίδιες πηγές σημειώνοντας την επιμονή του Έντι Ράμα στην εν λόγω υπόθεση, έλεγαν χαρακτηριστικά ότι η Αθήνα έχει πολύ σοβαρότερους λόγους να διαφωνήσει με την αλβανική κυβέρνηση, εάν αποφασίσει να διαρρήξει τις σχέσεις της. Και την ίδια στιγμή υπογράμμιζαν τη σημασία των ελληνοαλβανικών σχέσεων για το ρόλο που η Ελλάδα θέλει και διακηρύττει ότι θέλει να παίξει στα Βαλκάνια.
Το βέβαιο πάντως είναι ότι η ελληνική διπλωματία θα κληθεί να λάβει όλες τις παραμέτρους υπόψη της, για το πώς θα προχωρήσει στο δρόμο των σχέσεων της με την Αλβανία μετρώντας αν πρέπει να συνεχίσει να επιμένει όντας απόλυτη στο εν λόγω ζήτημα, ή αν θα εμφανιστεί διατεθειμένη για τα επόμενα βήματα, που θα περιλαμβάνουν την επαναπροσέγγιση των δύο πλευρών. Και με ποιους όρους. Αντίστοιχα τις δικές της κινήσεις θα πρέπει να αποφασίσει και να κάνει και η Αλβανία του Έντι Ράμα.
