Του Κώστα Ράπτη
Ποιος παγίδευσε ποιον; Ο Ντόναλντ Τραμπ τον Βενιαμίν Νετανιάχου ή (όπερ και το πιθανότερο) ή το αντίστροφο; Γεγονός πάντως παραμένει ότι επιδεικνύοντας την ταύτισή τους επί ενός σχεδίου εθνοκάθαρσης της Λωρίδας της Γάζας (με ανθρωπιστικό πρόσχημα μάλιστα, αλλά χωρίς καμία σαφή ιδέα υλοποίησής του) πέτυχαν κάτι περισσότερο από το να σοκάρουν τη διεθνή κοινότητα: απονομιμοποίησαν τη θέση τους, ο μεν πρώτος άμεσα, ο δεύτερος μακροπρόθεσμα.
Ο ένοικος του Λευκού Οίκου θεωρεί προφανώς απελευθερωτική την εγκατάλειψη των προσχημάτων. Αντί για το θέαμα μιας επιδίωξης της ειρήνης, την επίκληση μιας “διεθνούς τάξης βασισμένης σε κανόνες” και το άπιαστο όραμα μιας “λύσης δύο κρατών” στο Μεσανατολικό, που χαρακτήριζαν την προκάτοχο κυβέρνηση Μπάιντεν (την ίδια ώρα, βέβαια, που αυτή χρηματοδοτούσε και προστάτευε διπλωματικά την 15μηνη πολεμική προσπάθεια του Ισραήλ), ο Τραμπ θεωρεί ότι θα καταπλήξει τη διεθνή σκηνή με την εγκατάλειψη κάθε προβλέψιμου κανόνα και την “απλότητα” και “πρωτοτυπία” των εμπνεύσεών του για μετατροπή της Γάζας σε μια “Ριβιέρα” δίχως Παλαιστινίους υπό την εγγύηση της αμερικανικής στρατιωτικής μηχανής.
Βέβαια μόλις μία ημέρα αφότου διατύπωσε τις προτάσεις του, έχοντας στο πλευρό του τον Νετανιάχου, ο Τραμπ είδε τον υπουργό του των Εξωτερικών Μάρκο Ρούμπιο να σχετικοποιεί το πλάνο, τονίζοντας ότι η προτεινόμενη απομάκρυνση των Γαζαίων νοείται ως προσωρινή. “Ο κ. Τραμπ απλά θέλει να ανοικοδομηθούν κτίρια” προτού “μπορέσει να επιστρέψει ο κόσμος”, υποστήριξε.
Από την πλευρά του ο Λευκός Οίκος ανέφερε ότι ο πρόεδρος δεν έχει αποφασίσει “για την ώρα” να στείλει τον αμερικανικό στρατό στη Λωρίδα της Γάζας. Αλλά και η προοπτική χρηματοδοτήσεως της ανοικοδομήσεως της Γάζας από τις ΗΠΑ αναιρέθηκε την επομένη από την εκπρόσωπο του Λευκού Οίκου Κάρολαϊν Λέβιτ. Το έργο εναπόκειται, κατ’ αυτήν, σε “εταίρους στην περιοχή” με τους οποίους θα συνεργασθούν οι ΗΠΑ.
Οι αντιδράσεις
“Είναι απόλυτα απαραίτητο να αποφευχθεί οποιαδήποτε μορφή εθνοκάθαρσης”, τόνισε χωρίς περιφράσεις ο Γενικός Γραμματέας του Οργανισμού Ηνωμένων Εθνών, Αντόνιο Γκουτέρες, ενώ οι στενότεροι σύμμαχοι των ΗΠΑ μεταξύ των αραβικών κρατών (και ο Αραβικός Σύνδεσμος συλλογικά), η Ε.Ε. και οι κυβερνήσεις των σημαντικότερων μελών της, η Ρωσία, η Κίνα, η Τουρκία, η Βραζιλία, η Αυστραλία κ.ά. απέρριψαν (κάποτε με απαξιωτικές εκφράσεις) το σχέδιο που παρουσίασε ο Ντόναλντ Τραμπ.
Ο Ύπατος Αρμοστής των Ηνωμένων Εθνών για τα Ανθρώπινα Δικαιώματα, Φόλκερ Τουρκ, υπενθύμισε πως οποιοσδήποτε εξαναγκαστικός εκτοπισμός ή απέλαση πληθυσμού σε περιοχή υπό κατοχή είναι κάτι που απαγορεύεται αυστηρά, ενώ η Γενική Γραμματέας της Διεθνούς Αμνηστίας Ανιές Καλαμάρ διέκρινε “μορφή αποικιοποίησης του 21ου αιώνα”.
“Πολλές από τις καταστροφές στη Γάζα αντανακλούν υπολογισμένη ισραηλινή πολιτική, που έχει σκοπό να γίνουν ακατοίκητα ορισμένα τμήματα της Λωρίδας”, σημείωσε η Λάμα Φάκι, διευθύντρια του τμήματος για τη Μέση Ανατολή και τη Βόρεια Αφρική του Παρατηρητηρίου Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων (Human Rights Watch). Με το σχέδιο Τραμπ “οι ΗΠΑ από τη συνενοχή σε εγκλήματα πολέμου θα περάσουν στην απευθείας διάπραξη φρικαλεοτήτων”, πρόσθεσε.
Απορίες, εάν όχι ανησυχίες, εκφράζονται και από μέλη της Βουλής και της Γερουσίας των ΗΠΑ δεδομένης της μεγάλης και απότομης στροφής που οι εν λόγω ιδέες συνιστούν σε σχέση με τη διακηρυγμένη έως τώρα αμερικανική πολιτική για μία “λύση δύο κρατών”.
Και όλα αυτά την ώρα της επανέναρξης των έμμεσων διαπραγματεύσεων για τη δεύτερη φάση της κατάπαυσης του πυρός στη Λωρίδα της Γάζας, η πρώτη φάση της οποίας, διάρκειας έξι εβδομάδων, τέθηκε σε εφαρμογή τη 19η Ιανουαρίου. Στην πραγματικότητα, οι ιδέες Τραμπ συνιστούν προτροπή για επανάληψη των εχθροπραξιών, με τον Αμερικανό πρόεδρο να επανέρχεται στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης διευκρινίζοντας ότι οι ΗΠΑ θα αναλάβουν τον έλεγχο της Γάζας “αφού το Ισραήλ τελειώσει τις μάχες”.
Όλο αυτό, ως προσπάθεια του Τραμπ να καθησυχάσει το εγχώριο ακροατήριό του ότι δεν θα χρειαστεί “κανένας Αμερικανός στρατιώτης” για να αποκτήσει η Ουάσινγκτον τον έλεγχο της Γάζας. Ο αυτοσχεδιαστικός χαρακτήρας όσων λέγονται καθίσταται προφανής.
Ποιος θα τους υποχρεώσει;
Αλλά πέρα από το να δημιουργεί παραζάλη (ενδεχομένως επιδιώκοντας μια διαπραγμάτευση που θα καταλήξει σε έναν μετριοπαθέστερο στόχο, όπως η απομάκρυνση της Χαμάς από τη Γάζα ή η προσχώρηση της Σαουδικής Αραβίας στις “Συμφωνίες του Αβραάμ”), η πρόταση Τραμπ προσκρούει σε ένα μεγάλο αναπάντητο ερώτημα. Ποιος θα υποχρεώσει τους κατοίκους της Γάζας να εγκαταλείψουν τις εστίες τους, πράγμα που δεν έχουν κάνει έπειτα από πολύμηνο ισραηλινό σφυροκόπημα;
Ο Νετανιάχου είπε πάντως ότι πρέπει να μελετηθεί η ιδέα Τραμπ, “που είναι η πιο πρωτότυπη που έχει προταθεί εδώ και χρόνια”, ενώ ο Ισραηλινός υπουργός Άμυνας ο Ισραέλ Κατς, δήλωσε πως “διέταξε τον στρατό να προετοιμάσει σχέδιο που θα επιτρέψει σε κάθε Γαζαίο που το επιθυμεί να αναχωρήσει προς οποιαδήποτε τοποθεσία του κόσμου που αποδέχεται να τον υποδεχτεί”. Ο ίδιος επεφύλαξε και μια μεγάλη προσβολή προς την Ισπανία, την Ιρλανδία και τη Νορβηγία (τις ευρωπαϊκές χώρες που προχώρησαν σε αναγνώριση παλαιστινιακού κράτους κατά το 15μηνο σφυροκόπημα της Γάζας), προτείνοντας να δεχθούν αυτές τον παλαιστινιακό πληθυσμό που θα εκτοπισθεί.
Διευρύνεται το χάσμα με την Ευρώπη και τον αραβικό κόσμο
Το Στέιτ Ντιπάρτμεντ έκανε γνωστό πως ο νέος επικεφαλής της αμερικανικής διπλωματίας Μάρκο Ρούμπιο προγραμματίζει να μεταβεί στο Ισραήλ, στα Ηνωμένα Αραβικά Εμιράτα, στο Κατάρ και στη Σαουδική Αραβία από τη 13η έως τη 18η Φεβρουαρίου, στο πρώτο του ταξίδι στην περιοχή αφότου ανέλαβε. Εν μέσω του κύματος αγανάκτησης, ο Ρούμπιο είπε πως θα “ενθάρρυνε” χώρες που επικρίνουν το σχέδιο του προέδρου Τραμπ να παρουσιάσουν δικές τους προτάσεις “για να υπάρξει λύση και απάντηση στο πρόβλημα”.
Σημειώνεται ότι ο βασιλιάς της Ιορδανίας Αμπντάλα Β’ αναμένεται να συναντηθεί με τον πρόεδρο Τραμπ στην Ουάσινγκτον την ερχόμενη Τρίτη. Η χώρα του, προς την οποία έχει ανασταλεί η χορήγηση αμερικανικής βοήθειας, κατεξοχήν απειλείται με αποσταθεροποίηση σε περίπτωση υλοποίησης των σχεδίων του Τραμπ.
Σε κάθε περίπτωση, οι τελευταίες εξελίξεις οδηγούν σε συσπείρωση τις αραβικές χώρες, των οποίων η ηγέτιδα δύναμη, δηλαδή η Σαουδική Αραβία, ανακοίνωσε ότι η θέση της για την ίδρυση παλαιστινιακού κράτους ως προϋπόθεση εξομάλυνσης των σχέσεών της με το Ισραήλ είναι “αδιαπραγμάτευτη και μη υποκείμενη σε συμβιβασμό”. Σημειώνεται ότι σε πρόσφατη τηλεφωνική επικοινωνία τους ο Σαουδάραβας διάδοχος υποσχέθηκε στον Τραμπ επενδύσεις ύψους 600 δισ. δολαρίων.
Επιπλέον, η εγκατάλειψη της “λύσης δύο κρατών” σε συνδυασμό με τις κυρώσεις που ανακοίνωσε ο Τραμπ κατά του Διεθνούς Ποινικού Δικαστηρίου ανοίγει χάσμα διπλωματικής φιλοσοφίας μεταξύ ΗΠΑ και Ευρώπης, ενώ αντιθέτως ενισχύει στον παγκόσμιο Νότο το κύρος της Κίνας ως υπεύθυνης και εποικοδομητικής δύναμης.
