Η γεωπολιτική αστάθεια που έχει προκληθεί από την αποστασιοποίηση του προέδρου των ΗΠΑ Ντόναλντ Τραμπ από το δόγμα των Ευρωατλαντικών σχέσεων- τουλάχιστον στη μορφή που τις γνωρίζαμε έως σήμερα- έχουν οδηγήσει σε μία ταχεία ανάπτυξη των αμυντικών βιομηχανιών, τόσο στις ΗΠΑ όσο και στην Ευρώπη. Οι παραγγελίες συσσωρεύονται στα κεντρικά γραφεία των εταιρειών του αμυντικού κλάδου, ενώ αρκετές, όπως για παράδειγμα η γερμανική Rheinmetall έχουν αυξήσει κατά χιλιάδες το προσωπικό τους. Η ραγδαία άνοδος της αμυντικής βιομηχανίας, η οποία από μόνη της δείχνει τη σοβαρότητα της κατάστασης στην ευρωπαϊκή ήπειρο, επιβεβαιώνεται πλήρως από τη πορεία των μετοχών της, η αξία των οποίων έχει ανέβει σημαντικά το τελευταίο διάστημα.
Το πλαίσιο
Το γεγονός ότι η επιστροφή Τραμπ στον Λευκό Οίκο θα άλλαζε τους «όρους παιχνιδιού» στο ΝΑΤΟ ήταν σε μεγάλο βαθμό αναμενόμενο. Ήδη, κατά τη διάρκεια της πρώτης του θητείας, την περίοδο 2017-2021, ο Τραμπ «γκρίνιαζε» συνεχώς για το χαμηλό επίπεδο αμυντικών δαπανών των περισσότερων ευρωπαϊκών κρατών, υποστηρίζοντας ότι το κόστος της ασφάλειάς τους το επωμίζονται οι Αμερικάνοι.
Κατά την προεκλογική περίοδο για τις εκλογές του περασμένου Νοέμβρη, ο Τραμπ είχε υποστηρίξει ότι δεν θα υπερασπιζόταν ως πρόεδρος των ΗΠΑ κάποια χώρα της συμμαχίας εφόσον δεν ήταν οικονομικά συνεπής, θέτοντας ουσιαστικά υπό αμφισβήτηση το άρθρο 5 του ΝΑΤΟ, τον πυλώνα της συμμαχίας. Έπειτα, υποσχέθηκε ότι θα τερματίσει τον πόλεμο στην Ουκρανία μέσα σε 24 ώρες, χωρίς να διευκρινίσει πώς θα πετύχαινε ένα τέτοιο εγχείρημα. Προτού καν αναλάβει καθήκοντα ως πρόεδρος απαίτησε αύξηση αμυντικών δαπανών των μελών του ΝΑΤΟ στο 5% του ΑΕΠ.
Η τελική «μαχαιριά» ήταν η συνεννόησή του με τον Βλαντιμίρ Πούτιν για άμεσο τερματισμό των εχθροπραξιών την Ουκρανία τον περασμένο Φεβρουάριο, χωρίς να υπάρχουν συγκεκριμένες εγγυήσεις ασφάλειας ούτε για την χώρα που δέχθηκε την επίθεση ούτε για την Ευρώπη συνολικά, αφήνοντάς την αμυντικά έκθετη.
Ακολούθησε ένα πρωτόγνωρο δημόσιο bullying απέναντι στον Ζελένσκι στον Λευκό Οίκο, με τον Ουκρανό πρόεδρο να επαναπροσεγγίζει τον Αμερικανό Πρόεδρο στη συνέχεια, με τις σχέσεις ΗΠΑ-Ουκρανίας να φαίνεται να έχουν επανέλθει- τουλάχιστον προσωρινά- σε φυσιολογικά επίπεδα μετά τη συμφωνία που επιτεύχθηκε μεταξύ των δύο χωρών στη Τζέντα της Αραβίας, την οποία- επίσης για την ώρα- δεν δέχεται η Ρωσία.
Το ράλι των αμυντικών μετοχών
Το εύθραυστο γεωπολιτικό τοπίο, όπως εκείνο έχει διαμορφωθεί τους τελευταίους μήνες, έχει αλλάξει τις συνθήκες του ευρωπαϊκού συστήματος ασφάλειας, το οποίο χρήζει επικαιροποίησης. Με γνώμονα το γεγονός ότι οι Ευρωπαίοι θα χρειαστούν να κάνουν περισσότερα για την δική τους ασφάλεια, η πρόεδρος της Ευρωπαϊκής Επιτροπής Ούρσουλα Φον ντερ Λάιεν ανακοίνωσε ένα αμυντικό πακέτο συνολικής αξίας 800 δισ., η Γερμανία αποφάσισε μεταρρύθμιση του δημοσιονομικού της δόγματος και η Γαλλία έφτασε στο σημείο να προσφέρει επέκταση της πυρηνικής της ασπίδας.
Αυτές οι εξελίξεις έχουν οδηγήσει σε ένα ράλι των μετοχών της αμυντικής βιομηχανίας, το οποίο είναι μάλλον πρωτόγνωρο για την εποχή μετά το τέλος του Ψυχρού Πολέμου.
Αναλυτικότερα, στην Ευρώπη, παρατηρούμε ότι οι μετοχές των μεγάλων αμυντικών βιομηχανιών έχουν πάρει την ανιούσα, ειδικά κατά τη διάρκεια του τελευταίου μήνα, ευνοούμενες από την ρευστή κατάσταση που επικρατεί στο Ουκρανικό μέτωπο. Ενδεικτικά. η γερμανική Rheinmetall είδε την αξία της μετοχής να αυξάνεται από τα 931,60 ευρώ που έκλεισε στις 17 Φεβρουαρίου, στα 1369 ευρώ στα μέσα Μαρτίου, παρουσιάζοντας αύξηση περίπου 47%.
Την ίδια περίοδο, ο βρετανικός αμυντικός κολοσσός BAE Systems PLC γνώρισε παρόμοια άνθηση, βλέποντας τη μετοχή του να εκτινάσσεται στις 1657 λίρες από τις 1338 λίρες που ήταν στο κλείσιμο της 17ης Φεβρουαρίου. Η ποσοστιαία αύξηση κυμάνθηκε λίγο κάτω από τα 24%. Τέλος, η ιταλική βιομηχανία Leonardo, βλέπει άνοδο περίπου 38%, καθώς από τα 34,26 ευρώ που είχε η μετοχή της στις 17 Φεβρουαρίου, στις 14 Μαρτίου βρίσκεται στα 47,30 ευρώ.
Οι αμερικανικές αμυντικές βιομηχανίες έχουν επηρεαστεί, επίσης, από τις γεωπολιτικές συνθήκες που επικρατούν, αλλά όχι στον ίδιο βαθμό με τις αντίστοιχες ευρωπαϊκές. Με το νέο πρόεδρο Ντόναλντ Τραμπ να έχει μια αρκετά επιθετική ατζέντα, προσπαθώντας να αλλάξει τις παγκόσμιες ισορροπίες, η εμπλοκή των ΗΠΑ στις διαβουλεύσεις για εκεχειρία στην Ουκρανία αλλά και στη Μέση Ανατολή έχουν δώσει μια μικρή ώθηση. Για παράδειγμα, η μετοχή της Lockheed Martin Corp βρισκόταν στα 423,19 δολάρια στις 17 Φεβρουαρίου. Στις 14 Μαρτίου η αξία της μετοχής έκλεισε στα 466,17 δολάρια, σημειώνοντας αύξηση περίπου 10%.
Το γεγονός ότι οι Ευρωπαίοι θα στραφούν και στην αμερικανική αγορά για αναβάθμιση της αποτρεπτικής τους ικανότητας είναι επίσης ένα στοιχείο που δίνει προοπτική ανόδου στον αμερικανικό αμυντικό κλάδο. Ωστόσο, η μεγάλη πρόκληση για τους Ευρωπαίους είναι κατά πόσο θα μπορέσουν να στήσουν μία αυτόνομη αμυντική βιομηχανία, ώστε να απεξαρτηθούν από την «κηδεμονία» των ΗΠΑ. Πρόκειται για ένα εγχείρημα αρκετά πολύπλοκο και δύσκολο, το οποίο σύμφωνα με ειδικούς μπορεί να έχει διάρκεια ακόμη και 10 χρόνια ή και περισσότερο. Για αρχή, θα πρέπει να περιμένουμε τους ακριβείς όρους χαλάρωσης του Συμφώνου Σταθερότητας, όπως εξήγγειλε προ ημερών η Φον ντερ Λάιεν, ενώ αρκετά ενδιαφέρον θα έχει η σύνοδος κορυφής του ΝΑΤΟ τον ερχόμενο Ιούνιο. Από αυτούς τους δύο παράγοντες θα εξαρτηθεί σε μεγάλο βαθμό η αξία των μετοχών του αμυντικού κλάδου.
