Ο παγκόσμιος εμπορικός πόλεμος του Ντόναλντ Τραμπ ξεκίνησε και η Ευρώπη είναι, όπως όλα δείχνουν, ο επόμενος του στόχος. Αφού επέβαλε δασμούς 10% στην Κίνα, ο πρόεδρος των Ηνωμένων Πολιτειών έχει στρέψει τα βέλη του προς την Ευρωπαϊκή Ένωση δηλώνοντας ότι θα επιβάλει “σίγουρα” δασμούς στις εισαγωγές.
Απέναντι σε αυτές τις απειλές, οι Ευρωπαίοι εξετάζουν τώρα τα όπλα που έχουν στη δική τους φαρέτρα. Και ενώ η Ευρωπαϊκή Επιτροπή υποσχέθηκε “αποφασιστικά” αντίποινα, ορισμένοι ηγέτες προσπάθησαν να κρατήσουν μια πιο συμβιβαστική στάση, με τον Γερμανό καγκελάριο Όλαφ Σολτς να τείνει κλάδον ελαίας στον Τραμπ για την επίλυση των όποιων εκκρεμών διαφορών ανάμεσα στους δυο εταίρους.
Ένας εμπορικός πόλεμος είναι ένας νέος πονοκέφαλος για την ΕΕ. Το μπλοκ είναι σημαντικός εξαγωγέας προς τις ΗΠΑ και οι δασμοί θα επέφεραν σημαντικό πλήγμα στις ευρωπαϊκές εταιρείες αλλά και τους καταναλωτές. Και ενώ συνήθως κανείς δεν βγαίνει αλώβητος από μια εμπορική διαμάχη, ορισμένοι τομείς – και χώρες – έχουν να χάσουν περισσότερα από άλλους. Στο πλαίσιο αυτό, το Politico, σε σημερινή του ανάλυση, εξετάζει ποιες χώρες και ποιες εξαγωγές κινδυνεύουν περισσότερο.
Το διμερές εμπόριο ΕΕ – ΗΠΑ σε αριθμούς
Οι ΗΠΑ είναι ο σημαντικότερος εμπορικός εταίρος της ΕΕ, με το συνολικό εμπόριο αγαθών και υπηρεσιών να υπερβαίνει το 1,5 τρισεκατομμύριο ευρώ το 2023.
Το ίδιο έτος, σύμφωνα με τον πίνακα που δημιούργησε το Politico, οι εξαγωγές της ΕΕ προς τις ΗΠΑ άγγιξαν τα 500 δισ. ευρώ, ενώ οι εισαγωγές βρισκόντουσαν κοντά στα 300 δισ. Ευρώ. Ο δεύτερος μεγαλύτερος εμπορικός εταίρος της ΕΕ είναι η Κίνα, όπου, αντιθέτως, η ΕΕ παρουσιάζει έλλειμμα: Οι εισαγωγές από την Κίνα το 2023 ξεπέρασαν τα 500 δισ. ευρώ, ενώ οι εξαγωγές δεν άγγιξαν τα 250 δισ. ευρώ.
Ο Τραμπ έχει επανειλημμένα βάλει στο στόχαστρο τις δήθεν “αθέμιτες” εμπορικές πρακτικές της ΕΕ, κατηγορώντας την για το μεγάλο εμπορικό έλλειμμα των ΗΠΑ με το μπλοκ, το οποίο ανήλθε σε περίπου 157 δισεκατομμύρια ευρώ το 2023. Ωστόσο, όταν λαμβάνονται υπόψη τις υπηρεσίες, το έλλειμμα αυτό αντισταθμίζεται σημαντικά. Οι ΗΠΑ είχαν πλεόνασμα 109 δισ. ευρώ στις υπηρεσίες στο διμερές εμπόριο με ΕΕ.
Η ΕΕ είναι καθαρός εξαγωγέας των ΗΠΑ όσον αφορά τα αγαθά και καθαρός εισαγωγέας όσον αφορά τις υπηρεσίες.
Τι πουλάει και τι αγοράζει η ΕΕ;
Σε περίπτωση που ο Τραμπ επιβάλει γενικούς δασμούς σε όλες τις εισαγωγές από την ΕΕ, οι κατασκευαστές αυτοκινήτων και μηχανημάτων, καθώς και οι φαρμακευτικές εταιρείες θα δεχθούν το μεγαλύτερο πλήγμα. Πυρηνικοί αντιδραστήρες, μηχανήματα και συσκευές βρίσκονται στην κορυφή των εξαγωγών προς τις ΗΠΑ, ενώ ακολουθούν τα φαρμακευτικά προϊόντα και τα αυτοκίνητα.
Η ΕΕ εξήγαγε οχήματα αξίας άνω των 90 δισεκατομμυρίων ευρώ στις ΗΠΑ το 2023 – ένα ευαίσθητο σημείο για τον Τραμπ, ο οποίος παραπονέθηκε ότι οι χώρες της ΕΕ “μας στέλνουν αυτοκίνητα κατά εκατομμύρια”, αλλά “δεν δέχονται τα ξένα προϊόντα μας και δεν παίρνουν τα αυτοκίνητά μας”. Ο ισχυρισμός αυτός δεν ωστόσο είναι απολύτως σωστός. Η ΕΕ αγόρασε αμερικανικά οχήματα αξίας σχεδόν 14 δισεκατομμυρίων ευρώ το 2023, ομολογουμένως πολύ λιγότερα από όσα πούλησε. Αγόρασε όμως ορυκτά καύσιμα, ορυκτέλαια, αντιδραστήρες, λέβητες, μηχανήματα και φαρμακευτικά προϊόντα.
Εάν η Κομισιόν τηρούσε την υπόσχεσή της να προβεί σε αντίποινα κατά των αμερικανικών δασμών, θα βρισκόταν σε δύσκολη θέση.
Στο πλαίσιο του σχεδίου της για τη σταδιακή κατάργηση των ρωσικών ενεργειακών εισαγωγών, η ΕΕ στηρίζεται όλο και περισσότερο στις ΗΠΑ, οι οποίες είναι πλέον ο δεύτερος μεγαλύτερος εταίρος του μπλοκ σε φυσικό αέριο και ο μεγαλύτερος προμηθευτής υγροποιημένου φυσικού αερίου (LNG). Η Κομισιόν θα πρέπει να επιλέξει μεταξύ του να χτυπήσει τις ΗΠΑ εκεί που πονάει και της διατήρησης του ενεργειακού εφοδιασμού του μπλοκ.
Ποιος εξάγει περισσότερο στις ΗΠΑ;
Ορισμένες χώρες θα βίωναν τις συνέπειες ενός εμπορικού πολέμου πιο έντονα από άλλες. Μόνο η Γερμανία, η Ιταλία και η Ιρλανδία αντιπροσώπευαν πάνω από το 50% των εξαγωγών προς τις ΗΠΑ το 2023.
Ακολουθούν οι Σουηδία, η Αυστρία και η Φινλανδία, με την Ελλάδα να βρίσκεται στη 13η θέση, με εξαγωγικό πλεόνασμα το 2023.
Οι δασμοί στα αυτοκίνητα – οι οποίοι αποφεύχθηκαν οριακά κατά τη διάρκεια της πρώτης θητείας του Τραμπ – θα επέφεραν ένα δυνητικά θανατηφόρο πλήγμα στις ευρωπαϊκές (και συγκεκριμένα στις γερμανικές) αυτοκινητοβιομηχανίες, οι οποίες ήδη αντιμετωπίζουν μειωμένες πωλήσεις και ανησυχίες σχετικά με μια πιθανή “πλημμύρα” κινεζικών αυτοκινήτων στην ευρωπαϊκή αγορά.
Επιπλέον, πολλές από αυτές τις εταιρείες έχουν δραστηριότητες στο Μεξικό – άλλος ένας στόχος του Τραμπ. Εάν οι εν λόγω δασμοί τεθούν σε ισχύ, θα βρεθούν αντιμέτωπες με την ακριβή επιλογή να μεταφέρουν την παραγωγή τους στις ΗΠΑ.
Τι μπορεί να κάνει η ΕΕ;
Οι επιλογές της ΕΕ είναι περιορισμένες και, ομολογουμένως, καθόλου ελκυστικές. Σύμφωνα με το Politico, οι χώρες της Ένωσης θα μπορούσαν να επιλέξουν την ανακωχή, προτείνοντας στον Τραμπ να αγοράσουν μεγαλύτερες ποσότητες αμερικανικού LNG και να αυξήσουν τις αμυντικές τους δαπάνες – ένα αίτημα που έχει διατυπώσει αρκετές φορές ο Αμερικανός πρόεδρος – ή να σκληρύνουν τη στάση τους απέναντι στην Κίνα – κάτι που θα προκαλούσε ενδεχομένως έναν νέο εμπορικό πόλεμο με τον δεύτερο μεγαλύτερο εταίρο της Ευρώπης.
Εναλλακτικά, η ΕΕ θα μπορούσε να περάσει στην αντεπίθεση, επιβάλλοντας τους δικούς της δασμούς, όπως έκανε κατά το Τραμπ 1.0. Ωστόσο, μελέτες έχουν δείξει ότι αυτό μπορεί τελικά να βλάψει την ΕΕ.
Οι οικονομικές επιπτώσεις ενός διατλαντικού εμπορικού πολέμου
Μια επιδείνωση των εμπορικών σχέσεων ΕΕ-ΗΠΑ θα προκαλούσε σοβαρή ζημία στην οικονομία της ΕΕ με μακροπρόθεσμες επιπτώσεις. Εάν οι ΗΠΑ επέβαλαν δασμό 25% στις εξαγωγές αυτοκινήτων της ΕΕ – και η ΕΕ απαντούσε με φόρο επί των πωλήσεων ύψους 25% στις εξαγωγές ψηφιακών υπηρεσιών από τις ΗΠΑ – το ΑΕΠ του μπλοκ θα μειωνόταν περισσότερο από 0,2% κατά το πρώτο έτος εφαρμογής τους, σημειώνει το Politico.
Βραχυπρόθεσμα, η Γερμανία θα δεχθεί το μεγαλύτερο πλήγμα, με εκτιμώμενο αντίκτυπο στο ΑΕΠ της τάξης του -0,29% (-0,39% μακροπρόθεσμα).
Ό,τι κι αν συμβεί, ο Τραμπ είναι αποφασισμένος να διεξάγει έναν πόλεμο που πιστεύει ότι μπορεί να κερδίσει – και η Ευρώπη δεν φαίνεται να είναι επαρκώς προετοιμασμένη για να τον σταματήσει, καταλήγει το μέσο.
