Οι Ρώσοι, που είχαν εισβάλει στην Ουκρανία τον Φεβρουάριο του 2022, δεν είχαν προβλέψει ότι το Κίεβο θα ανέτρεπε την κατάσταση και θα πραγματοποιούσε αντεπίθεση με την πρώτη κατάληψη ρωσικού εδάφους μετά τον Δεύτερο Παγκόσμιο Πόλεμο.
Αν η Μόσχα γνώριζε ότι ιατροί μετακινούνταν αθόρυβα στην απομακρυσμένη περιοχή του Σούμι, αν το μήνυμα είχε φτάσει μέχρι το Κρεμλίνο, η Ρωσία ίσως να ήταν καλύτερα προετοιμασμένη. Η παρουσία των γιατρών ήταν απαραίτητη μόνο αν αναμενόταν ξέσπασμα σφοδρών μαχών, σε μια περιοχή όπου δεν είχε λάβει χώρα καμία μάχη για πάνω από δύο χρόνια, όπως σημειώνει ο Guardian σε ανάλυσή του.
“Φτάσαμε τη Δευτέρα της περασμένης εβδομάδας. Είχαμε εξοπλιστεί δύο ημέρες πριν από αυτό”, δήλωσε ένας χειρουργός στον Guardian. Η τολμηρή εισβολή της Ουκρανίας στη Ρωσία ξεκίνησε το επόμενο πρωί. Από τότε η δουλειά τους είναι ασταμάτηση. “Έχουμε μόνο λίγες ώρες διάλειμμα την ημέρα”, είπε ένας άλλος ιατρός.
Οι τοπικές πολιτικές αρχές, εν τω μεταξύ, δεν είχαν ιδέα. Ο Βολοντίμιρ Αρτούκ, κυβερνήτης της περιοχής Σούμι, δήλωσε ότι το έμαθε “την ίδια ώρα με εσάς” και έδωσε εντολή να εκκενωθούν 7.000 άνθρωποι που ζουν σε απόσταση 5 έως 10 χιλιομέτρων από τα σύνορα. Όσο για τους πολίτες, αν και πολλοί είχαν δει μια στρατιωτική συγκέντρωση, δίνοντας στους στρατιώτες πατάτες και άλλα λαχανικά, η πρώτη φορά που έμαθαν για τον λόγο ήταν όταν τα χωριά δέχτηκαν έντονους βομβαρδισμούς τις πρωινές ώρες μετά την έναρξη της επίθεσης.
Η Χαλίνα Ντένινα, 63 ετών, από την Khrapivshchyna, ένα από τα χωριά που βρίσκονται στον κύριο δρόμο από το Σούμι προς τη Ρωσία, δήλωσε ότι υπήρξαν “πραγματικά δυνατοί” βομβαρδισμοί και ότι το παντοπωλείο της κόρης της “βομβαρδίστηκε εντελώς”. Μιλώντας στο κέντρο προσφύγων στο Σούμι, είπε ότι οι κάτοικοι χρειάστηκαν ελάχιστη πειθώ για να εκκενώσουν το χωριό, σε αντίθεση με το ανατολικό Ντονμπάς, όπου υπάρχει μια μειοψηφία πεισματάρηδων φιλορώσων πρόθυμων να παραμείνουν.
Η μυστικότητα ήταν υψίστης σημασίας σε μια επίθεση που είχε όλα τα χαρακτηριστικά μιας επιχείρησης που σχεδιάστηκε από τον σχετικά νέο επικεφαλής των ενόπλων δυνάμεων της Ουκρανίας, τον συνταγματάρχη Ολεξάντρ Σίρσκι, ο οποίος διορίστηκε τον Φεβρουάριο από τον Ουκρανό πρόεδρο Βολοντίμιρ Ζελένσκι, αφού ο στρατηγός Βαλέρι Ζαλούζνι έπρεπε να αναλάβει την ευθύνη για την αποτυχημένη αντεπίθεση του περασμένου καλοκαιριού.
Η ουκρανική επίθεση άνοιξε ένα νέο μέτωπο μακριά από την κύρια μάχη στο ανατολικό μέτωπο, όπου η Ρωσία φαίνεται να προελαύνει ανελέητα προς την πόλη Ποκρόβσκ. Η τελευταία φορά που ο Σίρσκι δοκίμασε κάτι παρόμοιο ήταν το φθινόπωρο του 2022, όταν διοικούσε μια επιτυχημένη αιφνιδιστική αντεπίθεση στην επαρχία του Χάρκοβο.
Χρησιμοποιώντας drones και δορυφορικές εικόνες, το στυλ του Σίρσκι είναι να χαρτογραφεί προσεκτικά το έδαφος και τις θέσεις που βρίσκονται μπροστά του. Η Ουκρανία είχε αποτύχει επανειλημμένα στις προσπάθειές της να παραβιάσει τις οχυρωμένες γραμμές της Ρωσίας μεταξύ Ιουνίου και Σεπτεμβρίου 2023, αλλά ο διοικητής θα συνειδητοποίησε ότι οι άμυνες ήταν ελάχιστες στην περιφέρεια του Κουρσκ.
Το σχέδιο προέβλεπε να βασιστούν οι ουκρανικές δυνάμεις σε μεγάλο βαθμό σε άρματα μάχης και ταχύτερα κινούμενα τεθωρακισμένα οχήματα, σημαδεμένα με βαμμένα ή κολλημένα με ταινία λευκά τρίγωνα, που θα διέσχιζαν τα σύνορα στους δρόμους και θα έτρεχαν μέχρι να φτάσουν στην αντίσταση. Ένας Ρώσος στρατιωτικός μπλόγκερ, ο Rybar, ημι-ανεξάρτητος από το Κρεμλίνο, συνοψίζοντας την προσέγγιση αυτή είπε: “Ενώ το ένα τρίτο από αυτά [τα τεθωρακισμένα οχήματα] συγκρατούν την κύρια φάλαγγα, τα υπόλοιπα μπαίνουν σε κοντινούς οικισμούς και οργανώνουν ενέδρες”.
Τα δυτικά τεθωρακισμένα είναι στο επίκεντρο της επίθεσης, χωρίς προφανείς περιορισμούς στη χρήση τους, συμπεριλαμβανομένων των αμερικανικών τεθωρακισμένων οχημάτων Stryker και των γερμανικών τεθωρακισμένων οχημάτων Marder, με ανώτατη ταχύτητα περίπου 60 μίλια/ώρα και 40 μίλια/ώρα αντίστοιχα, και, σύμφωνα με πληροφορίες, ακόμη και μερικά από τα 13 εναπομείναντα άρματα Challenger 2 της Βρετανίας. Αλλά ενώ φάνηκε να υπάρχουν ενδείξεις για τη χρήση αμερικανικού πυραυλικού πυροβολικού Himars, δεν φαίνεται να χρησιμοποιήθηκαν οι αγγλογαλικοί πύραυλοι Storm Shadow, που κρίνονται πολύ μεγάλου βεληνεκούς για να χρησιμοποιηθούν εντός της Ρωσίας.
Το υπουργείο Άμυνας της Ρωσίας ανέφερε ότι η επίθεση ξεκίνησε στις 8 το πρωί της Τρίτης 6 Αυγούστου με περίπου 300 Ουκρανούς στρατιώτες να περνούν τα σύνορα, με μπλε ταινία γύρω από τα χέρια τους για να τους ξεχωρίζουν από τους εχθρούς τους. Μερικές δεκάδες Ρώσοι συνοριοφύλακες έπεσαν γρήγορα σε ενέδρα. Βίντεο από drones που εμφανίστηκαν μερικές ημέρες αργότερα έδειχναν μερικές δεκάδες Ρώσους να παρατάσσονται και να παραδίδονται – οι πρώτοι από τους εκατοντάδες που αιχμαλωτίστηκαν ως αιχμάλωτοι πολέμου.
Τα τεθωρακισμένα οχήματα έφτασαν μέχρι τις παρυφές της δυτικής πλευράς της πόλης Σούτζα, περίπου 6 μίλια από τη γραμμή του μετώπου, την πρώτη ημέρα, σύμφωνα με αναφορές από Ρώσους στρατιωτικούς bloggers. Μέχρι την τρίτη ημέρα είχαν φτάσει στις παρυφές ενός άλλου χωριού, του Κορένεβο, περίπου 13 μίλια μέσα στα σύνορα, πριν επιτύχουν την πιο επιτυχημένη επίθεση στην εισβολή μέχρι στιγμής.
Μεταξύ της νύχτας της Πέμπτης και του πρωινού της Παρασκευής της περασμένης εβδομάδας, οι ουκρανικές δυνάμεις κατέστρεψαν μια ρωσική αυτοκινητοπομπή σε έναν αυτοκινητόδρομο 25 μίλια εντός των συνόρων, σε ένα χτύπημα του οποίου η ακρίβεια και η απουσία κρατήρων πυροβολικού έδειξαν ότι συμμετείχε το πυροβολικό πυραύλων Himars. Δεκάδες Ρώσοι πιθανότητα σκοτώθηκαν.
Ακόμη και αν ληφθεί υπόψη η προετοιμασία, η επιτυχία της εισβολής στο Κουρσκ είναι σχεδόν σίγουρα μεγαλύτερη από ό,τι περίμενε το Κίεβο. Μια ένδειξη προέρχεται από το γεγονός ότι ο Ουκρανός πρόεδρος Βολοντίμιρ Ζελένσκι και άλλοι ανώτεροι αξιωματούχοι δεν αναγνώρισαν επίσημα τι συνέβαινε μέχρι το Σαββατοκύριακο – ενώ η Ρωσία παρείχε ενημερώσεις από την αρχή – αλλάζοντας αργότερα τη ρητορική και παρέχοντας καθημερινές αναφορές κατάστασης από τα μέσα αυτής της εβδομάδας, καθώς κατέστη σαφές ότι η επίθεση θα ε΄χιε διάρκεια.
Ο Σίρσκι είπε στον Ζελένσκι την Πέμπτη σε ένα βίντεο που δημοσίευσε ο Ουκρανός πρόεδρος ότι οι δυνάμεις του Κιέβου είχαν προχωρήσει έως και 35 χιλιόμετρα, κερδίζοντας μεταξύ 500 μέτρων και 1,5 χιλιομέτρων τις τελευταίες 24 ώρες, σε σύγκριση με 1-2 χιλιόμετρα που αναφέρθηκαν την προηγούμενη ημέρα. Ο Ουκρανός πρόεδρος τόνισε στη συνέχεια την αυξανόμενη διαπραγματευτική δύναμη που έφερε η εισβολή. Ο αριθμός των αιχμαλώτων πολέμου που είναι διαθέσιμος για ανταλλαγή με τη Ρωσία “αυξήθηκε περαιτέρω”, είπε, για τους περίπου 4.000 Ουκρανούς που κρατούνται στη Ρωσία.
Έπειτα από μιάμιση εβδομάδα, η εισβολή είναι σε μεγάλο βαθμό δημοφιλής στην ουκρανική κοινή γνώμη, αλλά όχι σε όλα τα στρατεύματα της χώρας, τα οποία ανησυχούν για τους κινδύνους και την ταχεία επιδείνωση της θέσης τους στο ανατολικό μέτωπο, όπου επιταχύνεται η ρωσική προώθηση προς τον οδικό και σιδηροδρομικό κόμβο του Ποκρόβσκ. Αξιωματούχοι στο Ποκρόβσκ δήλωσαν ότι η γραμμή του μετώπου “απέχει μόλις πάνω από 10 χιλιόμετρα από τα περίχωρα της πόλης”.
Ο Ρώσος πρόεδρος Βλαντίμιρ Πούτιν, εν τω μεταξύ, υποσχέθηκε μια “αντάξια απάντηση”, αν και οι αυξανόμενοι αριθμοί Ρώσων αιχμαλώτων και η απώλεια εδαφών δείχνουν ότι το Κρεμλίνο δεν έχει ακόμη διαμορφώσει μια αποτελεσματική αντεπίθεση. Περίπου 200.000 Ρώσοι πολίτες χρειάστηκε να απομακρυνθούν από τα σπίτια τους μέχρι στιγμής, και κάποια στιγμή ίσως χρειαστεί να αποσπαστούν περισσότερες δυνάμεις της Μόσχας από τους περίπου 500.000 Ρώσους στρατιώτες που βρίσκονται αυτή τη στιγμή εντός της Ουκρανίας για να προσπαθήσουν να αποκρούσουν οριστικά την ουκρανική επίθεση στο Κουρσκ.
Τελικά, αυτό θα μπορούσε να είναι προς όφελος της Ουκρανίας, δήλωσε ο αντισυνταγματάρχης Μποχντάν Κρότεβιτς, επικεφαλής του επιτελείου της ταξιαρχίας Azov της Ουκρανίας, ο οποίος πολεμάει στο ανατολικό μέτωπο. “Η επιχείρηση Κουρσκ, είναι πολύ καλή και γενναία ιδέα”, είπε. “Αλλά άλλα προβλήματα στο πεδίο της μάχης δεν εξαφανίστηκαν. Εξαρτάται από τον χρόνο αν θα μπορέσουμε να κρατήσουμε την πρώτη γραμμή στο Κουρσκ. Νομίζω ότι οι Ρώσοι αρχίζουν να μετακινούν τις εφεδρικές τους μονάδες από το Ποκρόβσκ στο Κουρσκ”.
Οι μελετητές της ιστορίας, στους οποίους ανήκει και ο Πούτιν, γνωρίζουν ότι η περίφημη μάχη του Κουρσκ το 1943 ξεκίνησε με τους Ναζί να προελαύνουν για μια εβδομάδα πριν οι Σοβιετικοί αντεπιτεθούν και νικήσουν αποφασιστικά. Μια διαφορά, ωστόσο, ήταν ότι εκείνη τη φορά η Μόσχα γνώριζε εκ των προτέρων τα γερμανικά σχέδια (εν μέρει επειδή οι πληροφορίες είχαν κοινοποιηθεί από τις βρετανικές μυστικές υπηρεσίες). Τώρα, το 2024, και οι δύο πλευρές γνωρίζουν ότι η μάχη σε ένα μήνα θα μπορούσε να έχει πολύ διαφορετική εικόνα από σήμερα.
Ένας Ουκρανός στρατιώτης που συμμετείχε στην επιχείρηση του Κουρσκ, μοιράστηκε τη γνώμη του υπό τον όρο της ανωνυμίας, αποτυπώνοντας την αβεβαιότητα που επικρατεί. “Δεν γνωρίζω τη γενική ιδέα”, είπε. “Οι μονάδες μας που επιτίθενται κάνουν μια εξωφρενικά σκληρή δουλειά. Ο εχθρός αντιστέκεται και αυτός με μάχες. Χρειαζόμαστε εφεδρικά στρατεύματα, διαφορετικά αυτή η επιτυχία θα καταστραφεί. Πράγματι, οι Ρώσοι θα μπορούσαν να αντεπιτεθούν”.
Στο μεταξύ, σύμφωνα με τους New Yotk Times που επικαλούνται Αμερικανούς αξιωματούχους, η εισβολή της Ουκρανίας στο Κουρσκ είναι πιθανό να δυσκολέψει τη Μόσχα να οργανώσει μια νέα μεγάλη επίθεση στα ανατολικά της Ουκρανίας και θα μπορούσε τελικά να επιφέρει πραγματικό κόστος στο Κρεμλίνο.
Η ουκρανική επίθεση θα μπορούσε να έχει στρατηγική σημασία, αν και Αμερικανοί αξιωματούχοι προειδοποιούν ότι θα πρέπει να δουν πώς εξελίσσεται για να βγάλουν πιο ασφαλή συμπεράσματα. Θα μπορούσε επίσης να βοηθήσει στην ενίσχυση του πεσμένου ηθικού των στρατευμάτων και του κουρασμένου από τον πόλεμο πληθυσμού της Ουκρανίας.
Η εισβολή στο Κουρσκ έρχεται σε πλήρη αντίθεση με την αποτυχημένη αντεπίθεση του Κιέβου στη νότια Ουκρανία το περασμένο καλοκαίρι. Αυτή η επίθεση τώρα οργανώθηκε μυστικά με σκοπό να εκτρέψει τα ρωσικά στρατεύματα μακριά από τις γραμμές του μετώπου στην Ουκρανία και την κατάληψη εδαφών ώστε να χρησιμοποιηθούν ως διαπραγματευτικό χαρτί.
Η ουκρανική επίθεση στο Κουρσκ δείχνει πώς ο στρατός της Ουκρανίας έχει βελτιώσει τις δεξιότητές του στον μηχανοκίνητο πόλεμο, τεχνικές που δεν κατάφερε να αξιοποιήσει πέρυσι.
Η ίδια η επίθεση δεν θα οδηγήσει τη Ρωσία στο τραπέζι των διαπραγματεύσεων, σύμφωνα με Αμερικανούς αξιωματούχους. Ο Πούτιν έχει υποσχεθεί να μην διαπραγματευτεί όσο η Ουκρανία κατέχει ρωσικά εδάφη και οι Αμερικανοί αξιωματούχοι δηλώνουν ότι θα πρέπει να πιστέψουμε τη δήλωσή του αυτή.
Αλλά ο διευθυντής της C.I.A., Ουίλιαμ Μπερνς, έχει μιλήσει για την ανάγκη να πληγωθεί η εικόνα του Πούτιν. Η Ρωσία δεν θα κάνει καμία παραχώρηση, είπε, μέχρις ότου αμφισβητηθεί η υπερβολική αυτοπεποίθηση του Πούτιν και η Ουκρανία δείξει δύναμη στο πεδίο της μάχης.
