Η τραπεζική ένωση στην Ευρώπη παραμένει ημιτελής. Η αδράνεια των κυβερνήσεων, οι πολιτικές επιφυλάξεις και οι εθνικές ευαισθησίες επιβραδύνουν τη διαδικασία. Όμως, η αγορά δεν περιμένει. Μέσα από εξαγορές και συγχωνεύσεις, ο τραπεζικός χάρτης της Ευρώπης αναδιαμορφώνεται ραγδαία, υποδεικνύοντας ότι αυτό που δεν καταφέρνουν οι θεσμοί, ενδέχεται να το επιβάλει η επιχειρηματική αναγκαιότητα.
Το μεγάλο ζητούμενο είναι η δημιουργία ισχυρών, ανταγωνιστικών τραπεζικών ομίλων που να μπορούν να σταθούν απέναντι στα αμερικανικά και κινεζικά μεγαθήρια. Μια Ευρώπη με πολυ-κερματισμένο τραπεζικό τοπίο και δεκάδες μεσαίου μεγέθους ιδρύματα δεν μπορεί να διεκδικήσει ρόλο στη διεθνή κεφαλαιαγορά.
Εγγύηση Καταθέσεων: Η ουσία της εμπιστοσύνης
Η τραπεζική ενοποίηση στην ΕΕ δεν μπορεί να θεωρηθεί πλήρης χωρίς τη δημιουργία του Ενιαίου Ταμείου Εγγύησης Καταθέσεων (EDIS) – τον τρίτο και κρισιμότερο πυλώνα της Τραπεζικής Ένωσης. Παρά τη θεσμική ώθηση, η Γερμανία, η Ολλανδία, η Αυστρία και η Φινλανδία συνεχίζουν να προβάλλουν αντιρρήσεις, επικαλούμενες «ηθικό κίνδυνο» και ασύμμετρα ρίσκα για τους φορολογούμενους τους.
Όμως η πραγματικότητα αλλάζει. Τα μη εξυπηρετούμενα δάνεια στις αδύναμες χώρες μειώνονται ταχύτατα και οι “προβληματικές” τράπεζες της περιφέρειας – όπως της Ελλάδας και της Ιταλίας – επιδεικνύουν αξιοσημείωτη επιχειρησιακή ανάκαμψη.
Το EDIS δεν είναι πλέον μια θεωρητική συζήτηση· είναι απαραίτητο εργαλείο για την εμπέδωση εμπιστοσύνης και την ισότιμη προστασία των Ευρωπαίων καταθετών.
Τα μεγέθη: Πόσες καταθέσεις είναι καλυμμένες;
Σύμφωνα με την EBA, οι καλυμμένες καταθέσεις στην ΕΕ ανήλθαν στα 8,6 τρισ. ευρώ το 2024 (αύξηση 3,2% από το 2023). Τα διαθέσιμα κεφάλαια για την κάλυψή τους (AFM) ανέρχονται σε 79 δισ. ευρώ, υπερβαίνοντας το απαιτούμενο όριο του 0,8%.
Κάθε κατάθεση έως 100.000 ευρώ ανά καταθέτη και ανά τράπεζα στις χώρες της Ε.Ε. είναι εγγυημένη.
Η Ελλάδα ξεχωρίζει με κάλυψη 1,26%, πολύ πάνω από τον μέσο ευρωπαϊκό όρο.
Οι αγορές παίρνουν τον λόγο – Εξαγορές & Συγχωνεύσεις
Η αγορά κινείται αποφασιστικά εκεί όπου οι θεσμοί διστάζουν. Μεγάλες και σημαντικές είναι οι κινήσεις εξαγορών και συγχωνεύσεων στον τραπεζικό κλάδο πανευρωπαϊκά, δημιουργώντας μεγαλύτερα σχήματα που έχουν ανάγκη το Ταμείο Εγγύησης Καταθέσεων και που εν τέλει μπορεί να καταφέρουν και να το επιβάλουν.
Ενδεικτικά αναφέρονται κάποιες κινήσεις στον τραπεζικό κλάδο που αλλάζουν το τοπίο:
Ιταλία: UniCredit → Banco BPM (€14 δισ.), MPS → Mediobanca (€13,9 δισ.)
Ισπανία: BBVA → Sabadell (€12 δισ.)
Γερμανία: UniCredit → 20% της Commerzbank, με περιθώριο στο 29%
Αυστρία – Πολωνία: Erste → Santander Polska (49%, €7 δισ.)
Γαλλία – Πορτογαλία: BPCE → 75% της Novo Banco (€6,4 δισ.)
Γαλλία – Γερμανία: Crédit Mutuel → OLB μέσω Targobank
Ελλάδα: UniCredit → 19,3% της Alpha Bank (Μάιος 2025)
Κύπρος: Eurobank → Hellenic Bank, Alpha Bank → AstroBank
Η τραπεζική ενοποίηση στην Ευρώπη δεν μπορεί πια να μείνει στη θεωρία. Η αγορά απαιτεί μεγαλύτερα, ισχυρότερα σχήματα και ήδη τα δημιουργεί. Όσο τα κράτη μέλη παζαρεύουν το EDIS, οι τράπεζες κινούνται επιχειρηματικά και μεγαλώνουν τη σφαίρα επιρροής τους.
Για την ΕΕ τα περιθώρια δεν είναι μεγάλα: Eίτε θα ενοποιηθεί τραπεζικά είτε θα μείνει θεατής στον παγκόσμιο χρηματοπιστωτικό ανταγωνισμό.
