Καθώς συνεχίζονται οι συνομιλίες με στόχο τον τερματισμό του πολέμου στην Ουκρανία, η πιθανή ελάφρυνση των κυρώσεων που έχουν επιβληθεί στη Ρωσία, συμπεριλαμβανομένου του τεράστιου ενεργειακού της τομέα, είναι ένα από τα φλέγοντα θέματα της ημερήσιας διάταξης.
Αναλυτικότερα, όπως σημειώνει σε ανάλυσή του το Reuters, οι εξαγωγές πετρελαίου και φυσικού αερίου αποτελούν βασική πηγή εσόδων για τη Μόσχα και ο τομέας υπόκειται σε δυτικές κυρώσεις από το 2014, όταν η Ρωσία προσάρτησε τη χερσόνησο της Κριμαίας από την Ουκρανία. Αυτές αυστηροποιήθηκαν σημαντικά μετά την εισβολή της Ρωσίας στην Ουκρανία το 2022, με την Ουάσινγκτον να ανακοινώνει τον πιο σκληρό γύρο κυρώσεων στις 10 Ιανουαρίου.
Ακολουθούν ορισμένες εκτιμήσεις του Reuters για τις επιπτώσεις μιας πιθανής άρσης των κυρώσεων:
Δύσκολη η αποκατάσταση των εμπορικών σχέσεων ΕΕ-Ρωσίας στα προ πολέμου επίπεδα
Η Ρωσία ήταν ένας από τους μεγαλύτερους προμηθευτές μαζούτ στις Ηνωμένες Πολιτείες, εξάγοντας μέχρι και 1 εκατομμύριο μετρικούς τόνους (240.000 βαρέλια ημερησίως) μαζούτ μηνιαίως πριν από τον πόλεμο.
Οι Ηνωμένες Πολιτείες εισήγαγαν επίσης λίγο αργό πετρέλαιο, κυρίως από τη ρωσική Άπω Ανατολή. Οι ροές αυτές θα μπορούσαν να επαναληφθούν εάν χαλαρώσουν οι κυρώσεις.
Η Ευρώπη ήταν ο κύριος αγοραστής ρωσικού πετρελαίου και φυσικού αερίου πριν από τον πόλεμο. Αρκετοί γύροι κυρώσεων της Ευρωπαϊκής Ένωσης -το τελευταίο πακέτο παρατάθηκε μέχρι τον Σεπτέμβριο- και μια προσπάθεια να περιοριστεί η εξάρτηση του μπλοκ από τη Μόσχα τις έχουν μειώσει δραματικά.
Σύμφωνα με τη Eurostat, ο όγκος του «πετρελαίου» που εισήχθη από τη Ρωσία το τέταρτο τρίμηνο του 2024 ήταν 10% του όγκου που ήταν το πρώτο τρίμηνο του 2021.
Καμία αλλαγή στις εισαγωγές ρωσικού πετρελαίου και φυσικού αερίου από την ΕΕ δεν αναμένεται μέχρι οι Βρυξέλλες να επανεξετάσουν την επόμενη φορά την τρέχουσα δέσμη κυρώσεων.
Ωστόσο, η Ευρώπη παραμένει επιφυλακτική απέναντι στη Ρωσία και έχει θέσει έναν ευρύ στόχο να σταματήσει όλες τις ρωσικές εισαγωγές πετρελαίου και φυσικού αερίου έως το 2027, καθιστώντας απίθανη την επιστροφή στον προπολεμικό ενεργειακό εφοδιασμό, ακόμη και αν χαλαρώσουν οι κυρώσεις. Οι ζημιές στις υποδομές, όπως οι αγωγοί φυσικού αερίου Nord Stream που συνδέουν τη Ρωσία με τη Γερμανία, τρεις από τους οποίους ανατινάχθηκαν το 2022, θα περιορίσουν επίσης τις μελλοντικές ροές.
Πώς επηρέασε ο αποκλεισμός της Ρωσίας από το SWIFT τις πληρωμές
Η χαλάρωση των αμερικανικών οικονομικών κυρώσεων θα έχει μεγαλύτερο αντίκτυπο στις ρωσικές ενεργειακές εξαγωγές και τα έσοδα.
Αποκλείοντας τις μεγάλες ρωσικές τράπεζες από το παγκόσμιο σύστημα πληρωμών SWIFT και άλλες χρηματοπιστωτικές υπηρεσίες, οι κυρώσεις των ΗΠΑ και της ΕΕ επέφεραν υψηλότερα τέλη και πολύμηνες καθυστερήσεις πληρωμών για τους Ρώσους εξαγωγείς που αναγκάστηκαν να χρησιμοποιούν εναλλακτικά συστήματα πληρωμών. Μια χαλάρωση των αμερικανικών κυρώσεων θα μπορούσε να διευκολύνει τις ρωσικές εταιρείες να πραγματοποιούν συναλλαγές σε δολάρια.
Οι ρωσικές και οι κινεζικές τράπεζες βρήκαν μια λύση για να συντομεύσουν τις περιόδους πληρωμών, αλλά τα προβλήματα εξακολουθούν να υφίστανται.
Οι πληρωμές σε νομίσματα εκτός του δολαρίου ΗΠΑ είναι δαπανηρές, καθώς οι Ρώσοι πωλητές πετρελαίου πρέπει να κάνουν αρκετές μετατροπές νομισμάτων, προσθέτοντας στα τέλη συναλλαγών.
Η Gazprom Neft και η Surgutneftegaz, η τρίτη και η τέταρτη μεγαλύτερη ρωσική πετρελαϊκή εταιρεία με βάση την παραγωγή, συμπεριλήφθηκαν στις κυρώσεις των ΗΠΑ της 10ης Ιανουαρίου, αναγκάζοντάς τις να βασίζονται περισσότερο σε μεσάζοντες.
Τον Νοέμβριο, οι Ηνωμένες Πολιτείες επέβαλαν επίσης κυρώσεις στη ρωσική Gazprombank, η οποία εξυπηρετούσε τους εναπομείναντες Ευρωπαίους πελάτες της Gazprom για την πραγματοποίηση πληρωμών.
Η Ουάσινγκτον έχει έκτοτε εκδώσει προσωρινές απαλλαγές, μεταξύ άλλων για την Ουγγαρία, τη Σλοβακία και την Τουρκία, για να διευκολύνει τις πληρωμές μέσω της τράπεζας.
Νέοι «ορίζοντες» για τους Ρώσους αν οι ΗΠΑ άρουν ανώτατο όριο τιμών στο πετρέλαιο
Οι ΗΠΑ, η ΕΕ και οι σύμμαχοι επέβαλαν ανώτατο όριο τιμών 60 δολαρίων ανά βαρέλι στις πωλήσεις ρωσικού πετρελαίου. Οι κυρώσεις απαγορεύουν στους δυτικούς ασφαλιστές και φορτωτές να διευκολύνουν το εμπόριο πάνω από αυτό το επίπεδο. Εάν οι ΗΠΑ σταματήσουν να επιβάλλουν το ανώτατο όριο, τότε οι Ρώσοι εξαγωγείς μπορεί να βρουν περισσότερους παρόχους ναυτιλιακών υπηρεσιών πρόθυμους να συνεργαστούν μαζί τους.
Οι τιμές της ναυαρχίδας του ρωσικού αργού πετρελαίου Urals κατέρρευσαν στις αρχές του 2022, όταν τα ευρωπαϊκά διυλιστήρια, οι κύριοι αγοραστές, σταμάτησαν τις εισαγωγές.
Το Urals αποτιμάται σε σχέση με το παγκόσμιο πετρελαϊκό κριτήριο αναφοράς, το αργό τύπου Brent, με εκπτώσεις τώρα γύρω στα 10 δολάρια ανά βαρέλι σε σύγκριση με τα τυπικά προπολεμικά επίπεδα των περίπου 1-2 δολαρίων ανά βαρέλι.
Οι τιμές του Urals μπορεί να αυξηθούν αν αμβλυνθούν οι αμερικανικές κυρώσεις, αλλά είναι απίθανο να επιστρέψουν στα ιστορικά επίπεδα μέχρι να αρθούν οι ευρωπαϊκές κυρώσεις.
Μέχρι τότε, η Ρωσία θα συνεχίσει να πωλεί το μεγαλύτερο μέρος του πετρελαίου της στην Ινδία και την Κίνα, οι οποίες έγιναν οι κορυφαίοι αγοραστές μετά τη διακοπή των αγορών από τα ευρωπαϊκά διυλιστήρια.
Αύξηση εσόδων από πωλήσεις αργού αν αρθούν κυρώσεις κατά ρωσικών πλοίων
Το Υπουργείο Οικονομικών των ΗΠΑ έχει επιβάλει κυρώσεις σε εκατοντάδες πλοία που εμπλέκονται σε ρωσικές μεταφορές πετρελαίου και καυσίμων, σε δεκάδες ναυτιλιακές επιχειρήσεις και σε αρκετές ρωσικές ασφαλιστικές εταιρείες από το 2022.
Οι κυρώσεις οδήγησαν πολλά πλοία να αναστείλουν τις δραστηριότητές τους. Τα πλοία στα οποία επιβλήθηκαν κυρώσεις έχουν αγκυροβολήσει έξω από ρωσικά λιμάνια, τα οποία ορισμένοι έμποροι αποκαλούν “νεκροταφεία δεξαμενόπλοιων”.
Εάν αρθούν αυτές οι κυρώσεις, η Μόσχα θα πληρώνει λιγότερα για τη ναυτιλία του πετρελαίου της αυξάνοντας έτσι τα έσοδά της από τις πωλήσεις αργού.
Ενδεχόμενη επιτάχυνση κατασκευής ρωσικών μονάδων για μεταφορά LNG
Δεν υπάρχουν κυρώσεις για τις εισαγωγές ρωσικού φυσικού αερίου από αγωγούς, αλλά οι περισσότερες χώρες σταμάτησαν να αγοράζουν μετά την εισβολή της Ρωσίας στην Ουκρανία, καθιστώντας το μονοπώλιο της Gazprom που εξάγει φυσικό αέριο από αγωγούς της Ρωσίας ενδεχομένως το μεγαλύτερο εταιρικό θύμα της σύγκρουσης.
Οι κυρώσεις των ΗΠΑ συμπεριέλαβαν επίσης εταιρείες που υποστηρίζουν την ανάπτυξη του ρωσικού έργου Arctic LNG 2. Εάν αρθούν οι κυρώσεις, η ανάπτυξη των ρωσικών μονάδων υγροποιημένου φυσικού αερίου θα μπορούσε να επιταχυνθεί.
