Έτσι στην ανακοίνωση για την αναβάθμιση του ελληνικού χρέους οι αναλυτές του Οίκου Αξιολόγησης διατύπωσαν και μια σειρά από προειδοποιήσεις για μελλοντικούς κινδύνους που μπορεί να προκύψουν για το Ελληνικό Δημόσιο ως αποτέλεσμα των εγγυήσεων που «συνόδεψαν» τις τιτλοποιήσεις κόκκινων δανείων από το πρόγραμμα «Ηρακλής».
Υπενθυμίζεται ότι οι εγγυήσεις που έχει δώσει το Δημόσιο αυξήθηκαν, σύμφωνα με τα τελευταία διαθέσιμα στοιχεία, πάνω από 17 δισ. ευρώ το 2024.
Υπενθυμίζεται ότι κατά κύριο λόγο το πρόβλημα των κόκκινων δανείων στα χαρτοφυλάκια των τραπεζών επιλέγει να αντιμετωπιστεί με την χρήση τιτλοποιήσεων με κρατικές εγγυήσεις. Πρακτικά όμως ενώ αυτή η διαδικασία είχε σαν τελικό αποτέλεσμα την εξυγίανση των τραπεζικών χαρτοφυλακίων, τα κόκκινα δάνεια εξακολουθούν να «βαραίνουν» την οικονομία παραμένοντας υπό τη διαχείριση των servicers. Παράλληλα, οι εγγυήσεις του Δημοσίου, το ύψος των οποίων σύμφωνα με τα τελευταία στοιχεία υπερβαίνουν τα 17 δις. ευρώ, αποτελούν ένα αφανές χρέος που, σε περίπτωση κατάπτωσης των εγγυήσεων, μπορεί να επιβαρύνει το δημόσιο χρέος.
Το πρόβλημα επιτείνεται από το γεγονός ότι οι ρυθμοί μείωσης του χρέους που έχει εγγυηθεί το Ελληνικό Δημόσιο εξελίσσονται με πολύ πιο αργούς ρυθμούς σε σχέση με τις αρχικές προβλέψεις. Οι servicers δεν κρύβουν κατά καιρούς τον προβληματισμό τους με δεδομένο ότι σε αρκετές περιπτώσεις τα business plans των επιχειρήσεων εξυπηρετούνται οριακά, προκειμένου να αποφευχθεί η κατάπτωση των εγγυήσεων και να επιβληθούν οι προβλεπόμενες από τον νόμο κυρώσεις, που φθάνουν ως την αποβολή από τη διαχείριση της τιτλοποίησης.
Υπ΄ αυτές τις συνθήκες η Moody’s στο report της αναβάθμισης αναφέρει ότι:
- Η ποιότητα των στοιχείων ενεργητικού συνέχισε να βελτιώνεται και θα συγκλίνει στα επίπεδα της ΕΕ, αν και τα επίπεδα των μη εξυπηρετούμενων δανείων (ΜΕΔ) παραμένουν από τα υψηλότερα στην ΕΕ.
- Το μεγαλύτερο μέρος της μείωσης των ΜΕΔ προήλθε από πωλήσεις χαρτοφυλακίων και τιτλοποιήσεις, που μείωσαν τον δείκτη ΜΕΔ σε περίπου 2,9% τον Δεκέμβριο του 2024 σε σύγκριση με μέσο όρο περίπου 2% για τις τράπεζες της ΕΕ.
- Η κυβέρνηση επέκτεινε το Ελληνικό Σχέδιο Προστασίας Περιουσιακών Στοιχείων (HAPS, γνωστό και ως «Ηρακλής»), το οποίο αποτέλεσε βασική πηγή μείωσης των μη εξυπηρετούμενων δανείων μέσω τιτλοποιήσεων (οι ομολογίες υψηλής εξοφλητικής προτεραιότητας φέρουν κρατική εγγύηση).
- Η επέκταση του «Ηρακλή» («Ηρακλής III) θα προωθήσει περαιτέρω τιτλοποιήσεις, κυρίως για τη μικρότερη τράπεζα του συστήματος Attica Bank, και μικρότερα υπολειπόμενα ποσά για τις τέσσερις συστημικές τράπεζες.
- Αξίζει να σημειωθεί, ωστόσο, ότι επειδή οι μειώσεις των μη εξυπηρετούμενων δανείων έχουν έρθει μέσω πιέσεων μεταβιβάσεων περιουσιακών στοιχείων, παραμένουν στην οικονομία στα χέρια των διαχειριστών πιστώσεων, ακόμη και αν βρίσκονται εκτός τραπεζικού τομέα.
- Η εμμονή αυτών των ΜΕΔ αποτελεί τροχοπέδη στην οικονομική ανάπτυξη, καθώς και πηγή ενδεχόμενων υποχρεώσεων για την κυβέρνηση λόγω της κρατικής εγγύησης για τους τίτλους υψηλής εξοφλητικής προτεραιότητας, αν και δεν έχει ενεργοποιηθεί καμία εγγύηση κατά την τελευταία πενταετία.
Πρακτικά η Moody’s επισημαίνοντας το γεγονός ότι δεν έχει προκληθεί η κατάπτωση καμίας κρατικής εγγύησης του «Ηρακλή» τα τελευταία πέντε χρόνια, σημειώνει ότι το κρίσιμο τώρα είναι τα κόκκινα δάνεια να βγουν και από την πραγματική οικονομία. Το συγκεκριμένο ζήτημα έχει επισημαίνει και η ΤτΕ και είναι θέμα διαπραγματεύσεων με την ΕΚΤ (SSM) ώστε να διαμορφωθεί το πλαίσιο που θα επιτρέπει ταχύτερη επιστροφή των εξυγιασμένων πρώην κόκκινων δανείων στις τράπεζες.
Οι εγγυήσεις αυξάνονται
Σύμφωνα με τα τελευταία στοιχεία του Οργανισμού Διαχείρισης Δημοσίου Χρέους, για το 2024, το ύψος των κρατικών εγγυήσεων του «Ηρακλή» αυξήθηκε από 16,783 δισ., στο τέλος του 2023, σε 17,327 στο τέλος του 2024.
Την ίδια στιγμή τα εγγυημένα χρέη από τις 15 τιτλοποιήσεις που υπήρχαν στο τέλος του 2023 μειώθηκαν με πολύ αργούς ρυθμούς στο τέλος του 2024, ενώ προστέθηκαν άλλες τέσσερις τιτλοποιήσεις με κρατικές εγγυήσεις, δύο της Attica Bank και άλλες δύο της Εθνικής και της Πειραιώς.
Αξίζει να σημειωθεί, πάντως, ότι το Δημόσιο, όσο δεν επιβαρύνεται από καταπτώσεις εγγυήσεων, εισπράττει προμήθειες αρκετά σημαντικού ύψους για τις εγγυήσεις που έχει προσφέρει και ήδη για το 2024, τα έσοδα του Δημοσίου από αυτές τις προμήθειες ξεπέρασαν τα 195 εκατ. ευρώ.
Στα 74,75 δισ. τα δάνεια στους servivers στα τέλη του 2024
Σύμφωνα τέλος με χθεσινή ανακοίνωση της ΤτΕ η ονομαστική αξία των δανείων του ιδιωτικού τομέα του εσωτερικού, τα οποία διαχειρίζονται οι εγχώριες ΕΔΑΔΠ (servicers) και έχουν μεταβιβαστεί σε εξειδικευμένα χρηματοπιστωτικά ιδρύματα του εξωτερικού, παρουσίασε κατά το δ΄ τρίμηνο του 2024, αύξηση κατά 3,97 δισ. ευρώ. Η συνολική αξία των δανείων αυτής της κατηγορίας αυξήθηκε σε 74,75 δισ. ευρώ στο τέλος του δ΄ τριμήνου του 2024, έναντι 70,78 δισ. ευρώ το προηγούμενο τρίμηνο.
