Περίπου 450 ημέρες απομένουν μέχρι να πέσουν οι «τίτλοι τέλους» για το Ταμείο Ανάκαμψης.
Με βάση το χρονοδιάγραμμα που έχει θέσει η Κομισιόν, η καταληκτική ημερομηνία για την ολοκλήρωση όλων των ορόσημων και των στόχων από τις χώρες είναι η 31η Αυγούστου 2026.
Aυτό σημαίνει ότι οποιαδήποτε ενέργεια αναλαμβάνεται από τα κράτη-μέλη μετά από αυτή την ημερομηνία, δεν μπορεί να ληφθεί υπόψη για την αξιολόγηση των οροσήμων και των στόχων. Αυτό ισχύει και στο πλαίσιο των μερικών πληρωμών.
Η Ελλάδα διατηρεί ισχυρή θέση όσον αφορά την απορρόφηση των κονδυλίων του Ταμείου Ανάκαμψης, έχοντας ήδη λάβει σημαντικά ποσά, που θα συμβάλουν στην εκτέλεση μεγάλων επενδυτικών προγραμμάτων και μετά το 2026. Σύμφωνα με την έκθεση της Ευρωπαϊκής Επιτροπής, η χώρα μας έχει λάβει το 59% των κονδυλίων και έχει εκπληρώσει το 35% των οροσήμων και στόχων του Εθνικού Σχεδίου Ανάκαμψης «Ελλάδα 2.0». Παρόλα αυτά, δεν παραλείπει να σημειώσει ότι «απαιτούνται αυξημένες προσπάθειες για να διασφαλιστεί η ολοκλήρωση όλων των μέτρων του Ταμείου Ανάκαμψης έως τις 31 Αυγούστου 2026».
Μεταξύ των προκλήσεων που αντιμετωπίζει η Ελλάδα είναι ότι η εφαρμογή παρεμποδίζεται από
- τον αδύναμο συντονισμό,
- τις χρονοβόρες διαδικασίες δικαστικών διαφορών για την αντιμετώπιση νομικών αξιώσεων κατά των διαδικασιών δημοσίων συμβάσεων και
- την αργή μεταβίβαση των δικαιωμάτων ιδιοκτησίας.
Ωστόσο, δεν παραλείπει να αναφερθεί και στα θετικά, καθώς, όπως τονίζει, το «Ελλάδα 2.0» περιλαμβάνει φιλόδοξα μέτρα για τη βελτίωση του επιχειρηματικού περιβάλλοντος και της ανταγωνιστικότητας.
Στο πλαίσιο των μέτρων που καλύπτονται από τα αιτήματα πληρωμής που υποβλήθηκαν το 2024, έχουν υπογραφεί δάνεια ύψους 7,1 δισ. ευρώ για την υποστήριξη ιδιωτικών επενδύσεων στην έρευνα, την ανάπτυξη και την καινοτομία, την αύξηση της εξαγωγικής ικανότητας και την πράσινη και ψηφιακή μετάβαση.
«Ο Κώδικας Φορολογίας Εισοδήματος και ο Κώδικας Φορολογικής Διοίκησης έχουν απλοποιηθεί και ενημερωθεί υπό το πρίσμα των βέλτιστων πρακτικών της Ε.Ε. Οι δυνατότητες πληροφορικής του συστήματος δικαιοσύνης έχουν ενισχυθεί. Έχουν ανατεθεί συμβάσεις για την ανάπτυξη μικρών δορυφόρων για την υποστήριξη εφαρμογών συνδεσιμότητας και παρατήρησης της γης για χαρτογράφηση, ναυτιλία, γεωργία ακριβείας και χωροταξικό σχεδιασμό, ενώ έχει ολοκληρωθεί μια μεταρρύθμιση για την ενθάρρυνση της μετάβασης σε συνδέσεις gigabit. Για τη βελτίωση της οδικής ασφάλειας, έχουν ανατεθεί συμβάσεις για παρεμβάσεις σε 2.411 επικίνδυνες τοποθεσίες και για την κατασκευή της Βόρειας Κρητικής Οδού», επισημαίνεται στην έκθεση της Επιτροπής.
Στα μέσα Ιουνίου αναμένεται και η έγκριση από την Κομισιόν του Αναθεωρημένου Σχεδίου που κατατέθηκε τον Μάιο. Προστέθηκαν έργα που αφορούν στην ασφάλεια και στην αναβάθμιση των μετακινήσεων των πολιτών, όπως η ολοκληρωμένη αναβάθμιση της υποδομής ασφαλείας των δέκα μεγαλύτερων σιδηροδρομικών τούνελ του ΟΣΕ με τη χρήση έξυπνων συστημάτων, η δημιουργία έξυπνων διαβάσεων σε σχολικές μονάδες και η ανάπτυξη αυτόνομων έξυπνων δικτύων φωτισμού στους οδικούς άξονες υπό την εποπτεία των 13 Περιφερειών της χώρας, καθώς και η προμήθεια επιπλέον 175 ηλεκτροκίνητων λεωφορείων στην Αθήνα και τη Θεσσαλονίκη. Ενισχύονται οι ψηφιακές υπηρεσίες στον τομέα της δημόσιας υγείας με την πρόταση έργου επέκτασης της ψηφιακής υποδομής του συστήματος υγείας, για τη διευκόλυνση και την απλοποίηση των καθημερινών διαδικασιών. Επιπρόσθετα, επεκτείνεται η υλοποίηση του Ενιαίου Ψηφιακού Χάρτη, με την προσθήκη του συστήματος καταγραφής της αυθαίρετης δόμησης μέσω δορυφόρων και drones.
Με την έγκριση του αναθεωρημένου Σχεδίου, ανοίγει ο δρόμος για την υποβολή του 6ου αιτήματος στην Κομισιόν για την εκταμίευση δόσης συνολικού ύψους 3,9 δισ. ευρώ. Επόμενος «σταθμός» θα είναι ο Νοέμβριος, οπότε και σχεδιάζεται η υποβολή του 7ου αιτήματος για την εκταμίευση δόσης ύψους 3,5 δισ. ευρώ.
Το χρονοδιάγραμμα ολοκλήρωσης του Ταμείου Ανάκαμψης
Το Ταμείο Ανάκαμψης ολοκληρώνεται το 2026. Οι χώρες καλούνται να «κλείσουν» τα ορόσημα και τους στόχους που έχουν θέσει έως τις 31 Αυγούστου του 2026. Μετά από αυτή την ημερομηνία δεν μπορούν να πραγματοποιηθούν πληρωμές και οποιαδήποτε πρόσθετη ενέργεια που λαμβάνεται για την εκπλήρωση των ορόσημων και στόχων. Ομοίως, οι τροποποιήσεις των σχεδίων ανάκαμψης και ανθεκτικότητας δεν μπορούν να εγκριθούν μετά τις 31 Αυγούστου 2026.
Η προθεσμία για την υποβολή από τα κράτη-μέλη του τελευταίου αιτήματος πληρωμής, συμπεριλαμβανομένων όλων των απαραίτητων αποδεικτικών στοιχείων για την αξιολόγηση, είναι η 30ή Σεπτεμβρίου 2026. Τελευταία ημέρα για την πραγματοποίηση πληρωμών από την Επιτροπή είναι η 31η Δεκεμβρίου 2026. Αυτό σημαίνει ότι δεν θα πραγματοποιηθούν πληρωμές το 2027.
Σύμφωνα με τα στοιχεία της Επιτροπής, μέχρι το τέλος Μαΐου 2025, οι εκταμιεύσεις είχαν φτάσει τα 315 δισ. ευρώ (49% του συνόλου) για την επίτευξη 2.218 ορόσημων και στόχων, που αφορούσαν 1.145 μεταρρυθμίσεις και 1.073 επενδύσεις. Πάνω από το 31% όλων των οροσήμων και στόχων έχουν αξιολογηθεί από την Επιτροπή ως ολοκληρωμένα και τα κράτη μέλη έχουν αναφέρει ένα επιπλέον 21% ότι έχει ολοκληρωθεί.
«Συνολικά, η εφαρμογή και οι εκταμιεύσεις στο πλαίσιο του Ταμείου Ανάκαμψης ήταν γρήγορες, ιδίως για τις επιδοτήσεις. Αυτό αντικατοπτρίζει την ταχύτητα εφαρμογής μεταρρυθμίσεων και επενδύσεων, εκτός από την παροχή προχρηματοδότησης», τονίζει η Επιτροπή.
Ωστόσο, αν και έχουν υλοποιηθεί πολλές «ιστορίες επιτυχίας», η Κομισιόν επισημαίνει την ανάγκη επιτάχυνσης από τα περισσότερα κράτη μέλη. Είναι χαρακτηριστικό ότι περίπου 335 δισ. ευρώ απομένουν να εκταμιευθούν μέσα σε διάστημα 1 ½ έτους εκ των οποίων:
- 155 δισ. ευρώ αφορούν επιδοτήσεις και
- 180 δισ. ευρώ δάνεια.
Όσον αφορά το μέλλον, περισσότερα από 4.300 ορόσημα και στόχοι (σε σύνολο 7.105) πρέπει ακόμη να υποβληθούν για αξιολόγηση από τα κράτη μέλη.
