Μια μεγάλη συζήτηση έχει ξεκινήσει σε επίπεδο θεσμών σε ό,τι αφορά τον αναβαλλόμενο φόρο και τη διαχείρισή του με επίκεντρο τη χώρα μας, αφού δυστυχώς οι ελληνικές τράπεζες έχουν από κάθε άποψη τα πιο επιβαρυντικά στοιχεία σε σχέση με τον αναβαλλόμενο φόρο.
Όπως όλα δείχνουν, η μεταβλητή αυτή ως ποσοστό στα κεφάλαια των τραπεζών πρέπει να λιγοστέψει εξαιτίας της ανάγκης των μετόχων να αποκτήσουν μεγαλύτερη πρόσοδο από την επιτυχία των τραπεζών.
Τι συμβαίνει στο εξωτερικό και τι στην Ελλάδα
Διαφωτιστικά στοιχεία για το πώς χρησιμοποιείται ο αναβαλλόμενος φόρος στους ισολογισμούς των τραπεζών αλλά κυρίως για τον τρόπο αντιμετώπισής του δίδει η Autonomous.
Στην Ισπανία, ο αναβαλλόμενος φόρος συμψηφίζεται με τα κέρδη των τραπεζών και, σε περίπτωση ζημιών, αυτές μετατρέπονται σε κρατικά ομόλογα (αποφεύγοντας έτσι απώλεια ιδίων κεφαλαίων από την πλευρά των τραπεζών).
Στην Ιταλία, ο αναβαλλόμενος φόρος συμψηφίζεται με τα κέρδη και δεν υπάρχει δυνατότητα μετατροπής μετοχικού κεφαλαίου σε ομόλογα. Ο αναβαλλόμενος φόρος θα οδηγηθεί πλήρως σε απόσβεση μέχρι το 2030.
Οι ιρλανδικές τράπεζες δεν έχουν αναβαλλόμενες πιστώσεις φόρου στα κεφάλαιά τους.
Ο ελληνικός νόμος για το DTC επιτρέπει παρατεταμένη γραμμική απόσβεση: 20 χρόνια για τον αναβαλλόμενο που αφορά προηγούμενες ζημίες-διαγραφές δανείων και 30 χρόνια για ζημίες που έχουν υποστεί οι ισολογισμοί των τραπεζών από το PSI. Η ετήσια απόσβεση για τις ελληνικές τράπεζες (150-200 εκατ. ευρώ σε κάθε τράπεζα) μπορούν να συμψηφιστούν με τις ετήσιες πληρωμές φόρου εισοδήματος. Όπως αναφέρει σε έκθεσή της η Autonomous, ενώ ο εταιρικός φορολογικός συντελεστής για τις τράπεζες είναι 29%, πρακτικά οι τράπεζες δεν πληρώνουν σχεδόν καθόλου φόρους.
Οι ελληνικές τράπεζες έχουν πολύ περισσότερες αναβαλλόμενες φορολογικές απαιτήσεις στους ισολογισμούς τους από οποιαδήποτε άλλη τράπεζα στην Ευρώπη, συμπεριλαμβανομένων άλλων χωρών της περιφέρειας. Ο κλάδος κατείχε αναβαλλόμενη φορολογία 12,9 δισ. ευρώ πιστώσεις στο τέλος του 2023, που ισοδυναμούν με το 44% του συνολικού κεφαλαίου. Συγχρόνως τα στοιχεία είναι δυσμενή συγκρινόμενα με ΑΕΠ, δημόσιο χρέος και έλλειμμα.
Η συζήτηση αυτή έχει ανοίξει για δύο λόγους:
- Οι επενδυτές ζητούν όλο και περισσότερες διανομές μερισμάτων από τις κερδοφόρες ελληνικές τράπεζες. Όμως η διανομή κερδών έχει απόλυτο ταβάνι όταν τα μεγέθη σε σχέση με το DTC είναι τόσο υψηλά
- Οι ελληνικές τράπεζες πέρασαν από την φάση εξυγίανσης του ισολογισμού τους στη φάση της ανάπτυξης και ο αναβαλλόμενος φόρος αποτελεί ένα ορατό αγκάθι στον εξυγιασμένο ισολογισμό.
Ποιες είναι οι επιλογές
Τι θα μπορούσαμε λοιπόν να κερδίσουν οι τράπεζες με τη μείωση της αναβαλλόμενης φορολογίας; Η εξάλειψη του κινδύνου μετατροπής θα μπορούσε να μετριάσει τις ανησυχίες της ρυθμιστικής αρχής σχετικά με την ποιότητα του τραπεζικού κεφαλαίου, ανοίγοντας πιθανώς το δρόμο για υψηλότερες διανομές κεφαλαίων που είναι και το τελικό ζητούμενο.
Η ανακύκλωση DTC σε περιουσιακά στοιχεία που παράγουν εισόδημα (πχ. ομόλογα) θα μπορούσε βελτιώσει την κερδοφορία των τραπεζών.
Σύμφωνα με την Autonomous ένα χαμηλότερο μερίδιο DTC σε συνδυασμό με τις αυξανόμενες αποδόσεις κεφαλαίου θα μείωνε το κόστος των τραπεζών σε ίδια κεφάλαια και έτσι οι αποτιμήσεις θα μπορούσαν ενδεχομένως να αυξηθούν.
Γραμμική απόσβεση
Στην περίπτωση της γραμμικής απόσβεσης του αναβαλλόμενο φόρου- τακτική που ακολουθείται μέχρι σήμερα για τις ελληνικές τράπεζες, το DTC θα έχει εξαλειφθεί έως το 2040-42.
Μέχρι το 2026 το μερίδιο του DTC ως ποσοστό στο CET1 θα μειωθεί στο 24% στη Eurobank, στο 37% στην Εθνική και στο 50% περίπου στην Πειραιώς αναφέρει η Autonomous.
H εκτίμηση είναι πως αυτό θα επιτρέψει στις τράπεζες να φθάσουν να δίνουν μερίσματα που θα ανέρχονται στο 50% της κερδοφορίας τους.
Εάν οι ελληνικές τράπεζες παραμείνουν κερδοφόρες, η ταχεία απόσβεση των DTC μπορεί να είναι μια επιλογή.
Επιταχυνόμενοι ρυθμοί απόσβεσης
Οι τράπεζες θα μπορούσαν κάλλιστα να μπουν στον πειρασμό να αντιμετωπίσουν DTC με επιταχυνόμενους ρυθμούς.
Βέβαια ένα θέμα είναι πως η ταχύτερη απόσβεση DTC θα απαιτούσε από τις ελληνικές τράπεζες να εκδώσουν περισσότερα MREL χρέους, καθώς το εποπτικό κεφάλαιο αποτελεί μέρος των πόρων MREL.
Η εκτίμηση της έκθεσης είναι πως μια τέτοια συζήτηση ενδέχεται να αρχίσει εντατικότερα το επόμενο διάστημα.
Αντικατάσταση DTC με ομόλογα
Η μετατροπή των DTC σε ελληνικό δημόσιο χρέος θα είχε διπλό όφελος, καθώς, όπως αναφέρει η έκθεση, θα μείωνε το DTC αλλά και θα δημιουργούσε έσοδα για τις τράπεζες από τα ομόλογα που θα μείωναν τον αναβαλλόμενο φόρο. Αυτό κάνει η Ισπανία.
Το πρόβλημα είναι ότι η κυβέρνηση θα αντιμετωπίσει αυξανόμενο χρέος και πιθανώς υψηλότερο δημόσιο έλλειμμα ανάλογα με την αξιολόγηση της Eurostat για μια τέτοια νέα έκδοση ομολόγων.
Ο αναβαλλόμενος ανέρχεται στο 6%του ΑΕΠ, πολύ πάνω από το 3% της Ισπανίας ή το 1% της Ιταλίας και η ελληνική κυβέρνηση με μια τέτοια απόφαση θα μπορούσε γρήγορα να βρεθεί σε διαδικασία υπερβολικού ελλείμματος
Προοπτικές ελληνικών τραπεζών
Η σταθερή απόδοση των ελληνικών τραπεζών στο τελευταίο stress test της ΕΚΤ για το 2023 παρέχει ενδείξεις ότι οι ρυθμιστικές αρχές αισθάνονται άνετα με το προφίλ κινδύνου του κλάδου. Ωστόσο, η Ελλάδα, ως μια μικρή περιφερειακή χώρα που βασίζεται σε κυκλικές βιομηχανίες και οι επενδυτές εκτιμούν πως η χώρα αποτελεί μια ευάλωτη οικονομία σε μια απροσδόκητη ύφεση στην Ευρώπη. Εάν μια οικονομική ύφεση οδηγήσει σε βαθιές απώλειες η παρουσία DTC θα περιέπλεκε το αποτέλεσμα σε σχέση με άλλες αγορές.
Ωστόσο η Autonomous θεωρεί πως ο ελληνικός τραπεζικός τομέας είναι διαρθρωτικά ελκυστικός διότι:
- αποτελεί μια συγκεντρωμένη τραπεζική,
- διαθέτει περιθώριο επιτάχυνσης της ανάπτυξης δανείων,
- επίσης διαθέτει καλές προοπτικές για τη διαμόρφωση πιστωτικής ποιότητας μετά την εκτεταμένη εκκαθάριση των ισολογισμών των τραπεζών.