Θα μπορούσαμε να μιλήσουμε για την «εκδίκηση των PIGS -των Γουρουνιών». Οπου PIGS το αρκτικόλεξο που επινοήθηκε για να υποδείξει τις χώρες της Νότιας Ευρώπης-Πορτογαλία, Ιταλία, Ελλάδα και Ισπανία.
Τέσσερις υπερχρεωμένες χώρες που πριν μια δεκαετία, είχαν μείνει πίσω σε όλα. Μόνο που σήμερα τα τέσσερα πρώην «σαραβαλάκια» της ΕΕ, ταξιδεύουν πολύ πιο γρήγορα από την παλιά γερμανική «ατμομηχανή». Ερευνα που διεξήχθη από τη Capital Economics για τους Financial Times έδειξε ότι από το 2017 τα τέσσερα «γουρουνάκια» έχουν πέντε μονάδες υψηλότερη ανάπτυξη από τη Γερμανία.
Πώς έγινε αυτό το θαύμα του νότου; Μετά την πανδημία , οι «τέσσερις» ήταν πιο γρήγοροι, πιο δυναμικοί, πιο θαρραλέοι, σαν να ήθελαν να αποτινάξουν τη σκιά του θανάτου που συνέχιζε να βαραίνει τη βόρεια Ευρώπη.
Η οικονομική επανάσταση των χωρών του νότου βρίσκεται σε εξέλιξη. Τόσο πολύ που ακόμη και η Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα τονίζει τη διαφορά ανάπτυξης μεταξύ Νότου και Βορρά στην ευρωζώνη.
«Ισπανία, Πορτογαλία και Ελλάδα αναπτύσσονται εδώ και αρκετά χρόνια με πολύ ταχύτερο ρυθμό από τον μέσο όρο της ευρωζώνης, αλλά κυρίως πιο υψηλούς από εκείνον της Γερμανίας.
Γερμανικός «λήθαργος»
Η πάλαι ποτέ κινητήρια δύναμη της ευρωζώνης ζει σε ένα είδος λήθαργου. Σύμφωνα με τις εκτιμήσεις της ομοσπονδιακής κυβέρνησης, η γερμανική οικονομία θα συρρικνωθεί κατά 0,2% εφέτος, μετά την υποχώρηση κατά 0,3%, πέρυσι. «Δύο συνεχόμενα χρόνια με πρόσημο μείον μπροστά από το ΑΕΠ υπήρξαν μόνο μία φορά, από την επανένωση της Γερμανίας, το 2002 και το 2003, όταν η κυβέρνηση της εποχής ξεκίνησε μια σειρά από μεταρρυθμίσεις στον τομέα της κοινωνικής πρόνοιας», τονίζουν στη Ναυτεμπορική, παράγοντες της αγοράς.
Οι νέες προβλέψεις που ανακοίνωσε σήμερα ο Πράσινος υπουργός Οικονομίας, Ρόμπερτ Χάμπεκ έρχονται άλλωστε να επιβεβαιώσουν τις εκτιμήσεις των πέντε βασικών οικονομικών ινστιτούτων της χώρας, αλλά και της Bundesbank. Αποτελούν σημαντική απόκλιση μάλιστα σε σύγκριση με τις εκτιμήσεις του περασμένου Απριλίου, όταν η κυβέρνηση του καγκελάριου Ολαφ Σολτς μιλούσε για ανάπτυξη 0,3%, εφέτος. Η Γερμανία είναι και με τη βούλα πλέον ο «ασθενής» της Ευρώπης!
Η ευρωζώνη…ανάποδα
Αντίθετα, τα πρώην PIGS έφεραν τα πράγματα …ανάποδα στην ευρωζώνη, όπως παραδέχτηκε και η Γερμανίδα, Ιζαμπέλ Σνάμπελ, μέλος της Εκτελεστικής Επιτροπής της Ευρωπαϊκής Κεντρικής Τράπεζας. Η ευρωζώνη αναποδογύρισε, οι χώρες που ηγήθηκαν της ανάπτυξης για χρόνια και ήταν παράδειγμα του τι πρέπει να γίνει στην ΕΕ ( Γερμανία ή Φινλανδία ), σήμερα υποφέρουν από στασιμότητα και αποτελούν βάρος για ολόκληρη την ευρωζώνη. Η Γερμανία είναι σήμερα η «άρρωστη» της Ευρώπης.
Η Σνάμπελ τόνισε ότι τα προβλήματα της Γερμανίας και της βιομηχανίας της, είναι μια ιστορία που έρχεται από μακριά και που η πανδημία «έκρυψε» για ένα χρονικό διάστημα. Η επανεκκίνηση της οικονομίας μετά την πανδημία πάντως, πέρασε από τις αγορές τηλεοράσεων, ψυγείων ή αυτοκινήτων στην κατανάλωση υπηρεσιών, όπου οι χώρες του Νότου έχουν ανταγωνιστικό πλεονέκτημα, ειδικά σε αυτές που σχετίζονται με τον τουρισμό και την αναψυχή.
Το τέλος του φθηνού ρωσικού αερίου
«Αυτή η δυναμική, σε συνδυασμό με το τέλος του φθηνού ρωσικού φυσικού αερίου μετά την εισβολή στην Ουκρανία και τα φθηνότερα εισαγόμενα, κινεζικά προϊόντα, έχουν πλήξει σκληρά την παραδοσιακή ευρωπαϊκή οικονομική ατμομηχανή. Όπως λέει ο επικεφαλής οικονομολόγος της ING, Κάρστεν Μπρζέσκι, η κατάσταση μπορεί να συνοψιστεί ως εξής: «Η Γερμανία εξακολουθεί να βρίσκεται κολλημένη ανάμεσα σε κυκλικούς και διαρθρωτικούς αντίθετους ανέμους και τελικά συνειδητοποιεί ότι το παλιό μακρο-επιχειρηματικό μοντέλο της φθηνής ενέργειας και των μεγάλων και εύκολα προσβάσιμων αγορών στο εξωτερικό ,δεν λειτουργεί πλέον».
Ιδιαίτερα τραυματική είναι η ζημιά που υπέστη ο ιστορικά κορυφαίος κλάδος της γερμανικής αυτοκινητοβιομηχανίας, ο οποίος έχει πληγεί άσχημα τόσο από την οικονομική επιβράδυνση της Κίνας όσο και, ταυτόχρονα, από τον κινεζικό ανταγωνισμό.
Η απογείωση του Νότου
Αντίθετα, σε άλλα κράτη μέλη του Νότου, όπως η Μάλτα, η Ισπανία, η Ελλάδα και η Πορτογαλία, το ΑΕΠ έχει επεκταθεί μετρήσιμα. Στη Μάλτα, για παράδειγμα, η ετήσια αύξηση του πραγματικού ΑΕΠ ήταν κατά μέσο όρο 6% από το 2022. Στην Ισπανία και Πορτογαλία, έχει αυξηθεί σχεδόν κατά 4% ετησίως. Το δεύτερο τρίμηνο του 2024 η Ελλάδα κατέγραψε τη δεύτερη καλύτερη θέση στην ΕΕ σε ρυθμό αύξησης του ΑΕΠ σε ποσοστό 1,1% πίσω μόλις από την Πολωνία που είχε 1,5% όταν ο ρυθμός ανάπτυξης στην ΕΕ το ίδιο διάστημα ήταν 0,2%.
«Στην πραγματικότητα, μεγάλο μέρος των θλιβερών επιδόσεων της ευρωζώνης από τότε που η ΕΚΤ άρχισε να αυξάνει τα βασικά επιτόκια πριν δύο χρόνια, μπορεί να αποδοθεί σε μια μικρή ομάδα χωρών, συμπεριλαμβανομένων της Γερμανίας, της Φινλανδίας και της Εσθονίας» τόνισε η Σνάμπελ.
Η Γερμανία είναι ακόμα πιο πλούσια
Το κλείσιμο του χάσματος Βορρά –Νότου δεν είναι βέβαια συνώνυμο με μεγαλύτερη ευημερία ή παραγωγικότητα. Ούτε σημαίνει ότι οι χώρες του ευρωπαϊκού Νότου έχουν πλέον το ίδιο κατά κεφαλήν εισόδημα με τη Γερμανία. Αλλά στο θέμα της απασχόλησης για παράδειγμα, η δημιουργία θέσεων εργασίας έχει ξεχωρίσει στην Ισπανία ή την Πορτογαλία, αλλά και στην Ελλάδα, όπου η ανεργία μειώθηκε από 13,7% στις αρχές του 2022 σε 9,9% τον Ιούλιο του τρέχοντος έτους, ένα επίπεδο που δεν έχει παρατηρηθεί από την παγκόσμια οικονομική κρίση.
Η Σνάμπελ αποδίδει πάντως μέρος αυτής της μεγαλύτερης ανάπτυξης στο Νότο στα κονδύλια που διατέθηκαν στο πλαίσιο του προγράμματος “NextGeneration EU”, που έδωσε νέα ώθηση στην ανάπτυξη και την απασχόληση στις χώρες που είχαν τις μεγαλύτερες ανάγκες.
Σε μια πρόσφατη έκθεση, ο Πάολο Γκρινιάνι, αναλυτής της Oxford Economics, εξηγεί ότι στο πλαίσιο του προγράμματος NextGenerationEU «τα ταμεία επέτρεψαν την αύξηση στις δημόσιες επενδύσεις στις οικονομίες της Νότιας Ευρώπης μετά από μια δεκαετία στασιμότητας».