Η ώρα της κρίσης για την Αμερική πλησιάζει και ο Guardian επιχειρεί μια ανάλυση των μέχρι τώρα πεπραγμένων τον δύο υποψηφίων. Όπως άλλωστε υπογραμμίζει το βρετανικό μέσο, πρόκειται για μια εκλογική αναμέτρηση χωρίς προηγούμενο, ανάμεσα στην ιστορική υποψηφιότητα μιας μαύρης γυναίκας και ενός πρώην προέδρου που χαρακτηρίστηκε φασίστας από τους ίδιους τους πρώην αξιωματούχους του.
Η Δημοκρατική Κάμαλα Χάρις και ο Ρεπουμπλικανός Ντόναλντ Τραμπ πέρασαν το τελευταίο Σαββατοκύριακο περιοδεύοντας σε πολιτείες-κλειδιά, γνωρίζοντας ότι οι δημοσκοπήσεις τους δείχνουν σχεδόν ισόπαλους στην κούρσα για τον Λευκό Οίκο. Οι αναλυτές προβλέπουν τις πιο αμφίρροπες εκλογές από το 2000, όταν ο Τζορτζ Μπους επικράτησε με 537 ψήφους και προειδοποιούν για τον κίνδυνο κοινωνικής αναταραχής και πολιτικής βίας.
“Αυτή τη φορά, τολμώ να πω, βρισκόμαστε ενώπιον ενός πραγματικού εκλογικού Αρμαγεδδώνα”, σχολιάζει ο συγγραφέας και δημοσκόπος Τζον Ζόγκμπι. “Ειλικρινά, δεν είμαι απόλυτα σίγουρος ότι μέρος του εκλογικούς σώματος αμφότερων των πλευρών είναι πρόθυμο να δεχθεί το αποτέλεσμα σε περίπτωση ήττας του υποψηφίου τους”, συμπληρώνει.
Ολόκληρος ο πλανήτης έχει στραμμένη την προσοχή του στη μάχη της 5ης Νοεμβρίου, όπου μια νίκη της Χάρις θα σημάνει ενδεχομένως τη συνέχιση του τρέχοντος μοντέλου εξωτερικής πολιτικής από πλευράς ΗΠΑ, ενώ μια επικράτηση του Τραμπ απειλεί να το ανατρέψει. Το εκλογικό αποτέλεσμα θα μπορούσε να έχει σημαντικές επιπτώσεις σε κρίσιμα διεθνή ζητήματα, όπως οι πόλεμοι στη Γάζα και την Ουκρανία, καθώς και στην κλιματική κρίση.
Η Χάρις και οι σύμμαχοι της προειδοποιούν ότι διακυβεύεται η ίδια η αμερικανική δημοκρατία. Προσπάθησαν μάλιστα να υπενθυμίσουν στο εκλογικό σώμα ότι μόλις πριν από τέσσερα χρόνια, στις 6 Ιανουαρίου 2021, ο Τραμπ οργάνωσε ένα πραξικόπημα κατά της ίδιας του της κυβέρνησης, σε μια απελπισμένη κίνηση να διατηρήσει την εξουσία.
Ο Μαρκ Μίλλεϊ, πρώην επικεφαλής των αμερικανικών ενόπλων δυνάμεων, έχει περιγράψει τον Τραμπ ως “φασίστα μέχρι το κόκαλο”. Ο Τζον Κέλι, επιτελάρχης του Τραμπ στον Λευκό Οίκο, έχει διηγηθεί πώς ο πρώην πρόεδρος μιλούσε με θαυμασμό για τους στρατηγούς του Αδόλφου Χίτλερ.
Ο Τραμπ, αν μη τι άλλο, ενίσχυσε το επιχείρημα τις τελευταίες εβδομάδες με ανησυχητικά σχόλια για τον “εχθρό εκ των έσω”, απειλώντας να αναπτύξει στρατό στο εσωτερικό της χώρας και διοργανώνοντας μια συγκέντρωση γεμάτη μισαλλοδοξία στο Madison Square Garden της Νέας Υόρκης.
Ωστόσο, δεκάδες εκατομμύρια ψηφοφόροι είναι έτοιμοι να τον υποστηρίξουν, υιοθετώντας το επιχείρημα πως τα πράγματα πριν από τέσσερα χρόνια ήταν καλύτερα απ’ ό,τι τώρα. Ο Τραμπ υπόσχεται πως θα διορθώσει “ό,τι χάλασε η Κάμαλα”, ενώ η Χάρις από την πλευρά της προτάσσει το δίλημμα ανάμεσα σε έναν Τραμπ που “έρχεται με λίστα εχθρών” και στην ίδια που “έρχεται με λίστα καθηκόντων”.
Οι φετινές εκλογές είναι οι πιο δαπανηρές στην ιστορία, με τους Δημοκρατικούς να έχουν δαπανήσει περίπου 4,5 δισ. δολάρια σε διαφημιστικές εκστρατείες, σε σύγκριση με περίπου 3,5 δισ. δολάρια για τους Ρεπουμπλικανούς. Η προεκλογική μάχη επικεντρώνεται σε επτά πολιτείες-κλειδιά που θα καθορίσουν το κρίσιμο εκλεκτορικό σώμα: την Αριζόνα, τη Τζόρτζια, το Μίσιγκαν, τη Νεβάδα, τη Βόρεια Καρολίνα, την Πενσιλβάνια και το Ουισκόνσιν.
Ο κρίσιμος ρόλος των γυναικών
Η αναμέτρηση όμως αποτελεί και ένα δυνατό πείραμα για τη δημοκρατία στις ΗΠΑ. Από τη μία μεριά η 60χρονη Κάμαλα Χάρις, που φιλοδοξεί να γίνει η πρώτη γυναίκα – και μάλιστα η πρώτη μαύρη γυναίκα και το πρώτο άτομο νοτιοασιατικής καταγωγής – που θα υπηρετήσει ως πρόεδρος στην ιστορία του αμερικανικού έθνους.
Από την άλλη, απέναντι της θα βρει έναν 78χρονο λευκό άνδρα που έχει πολλάκις κατηγορηθεί για σεξουαλικές επιθέσεις εναντίον γυναικών και η προεκλογική του εκστρατεία έχει αγκαλιάσει μια ρητορική στα όρια του σεξισμού προκειμένου να αντλήσει όσο το δυνατόν περισσότερες ψήφους.
Η Τάρα Σετμάγιερ, πρώην διευθύντρια επικοινωνίας των Ρεπουμπλικανών στο Καπιτώλιο, αναφέρει: “Η προσέγγιση που βασίζεται σε μια εκστρατεία με θέμα την τοξική αρρενωπότητα, σε μια εποχή που τα δικαιώματα των γυναικών δέχονται κυριολεκτικά επίθεση στην Αμερική, είναι ενδεικτική της απόλυτα οπισθοδρομικής κοσμοθεωρίας που φέρνει ο Ντόναλντ Τραμπ στην πολιτική. Έχουν διπλασιάσει και τριπλασιάσει τις προσπάθειές τους προς αυτή την κατεύθυνση, σα να απευθύνονται στα χειρότερα ένστικτα”.
Την περασμένη εβδομάδα, ο Τραμπ δήλωσε ότι θα είναι προστάτης των γυναικών “είτε αρέσει στις γυναίκες είτε όχι”, προκαλώντας έντονες αντιδράσεις. Τέτοιου είδους αντιπαραθέσεις φέρνουν στο φως το ιστορικό χάσμα μεταξύ των φύλων στο εκλογικό σώμα. Χαρακτηριστικό παράδειγμα αποτελεί η τελευταία δημοσκόπηση της USA Today και του Πανεπιστημίου του Σάφολκ, σύμφωνα με την οποία οι γυναίκες τάσσονται υπέρ της Κάμαλα Χάρις με ποσοστό 53% έναντι 36%, ενώ οι άνδρες ψηφίζουν Ντόναλντ Τραμπ με ποσοστό 53% έναντι 37%.
Η Ελέιν Καμάρκ, συνεργάτης στο τμήμα διακυβέρνησης του think tank “Brookings Institution” στην Ουάσιγκτον, υπερθεματίζει: “Ο πληθυσμός που είναι πραγματικά εξοργισμένος είναι οι γυναίκες. Η οργή που νιώθουν οι γυναίκες για αυτόν τον τύπο είναι τεράστια και θα φανεί σε αυτές τις εκλογές”. Η Καμάρκ υποστηρίζει πως το φυλετικό χάσμα θα αποτελέσει σημαντικό παράγοντα της εκλογικής αναμέτρησης, αποδίδοντας το γεγονός σε τρεις λόγους: “Ο πρώτος είναι ότι υπάρχει γυναίκα υποψήφια. Ο δεύτερος είναι ότι το θέμα της άμβλωσης έχει βρεθεί στην πρώτη γραμμή – παλαιότερα δεν υπήρχε κάποιο θέμα γύρω από το οποίο να συσπειρωθούν οι γυναίκες. Ο τρίτος λόγος είναι η αδιάκοπη μισογυνία του Τραμπ, που μιλά για τις γυναίκες σαν να λέει: “Α, μη φοβάστε, εγώ θα σας προστατεύσω”. Όχι, κύριε. Θέλουμε να ζούμε σε ένα μέρος όπου οι γυναίκες δεν χρειάζονται προστασία, αντί να χρειάζονται προστασία από τον Ντόναλντ Τραμπ. Ό,τι έχει κάνει εξοργίζει τις γυναίκες”.
Η σύντομη προεκλογική εκστρατεία της Χάρις και η συζήτηση περί momentum
Σε αντίθεση με την Χίλαρι Κλίντον το 2016 πάντως, η Χάρις έχει επιλέξει να μην προτάσσει το φύλο ή την καταγωγή. Αντ’ αυτού, κεντρικά θέματα της εκστρατείας της αποτέλεσαν τα αναπαραγωγικά δικαιώματα και οι προσωπικές ελευθερίες, υποσχόμενη έναν εθνικό νόμο που θα εξασφαλίζει το δικαίωμα στην άμβλωση.
Η Χάρις αναγκάστηκε να οργανώσει μια προεκλογική εκστρατεία μέσα σε μόλις τρεις μήνες, αφότου ο Τζο Μπάιντεν αποσύρθηκε από την κούρσα. Η αντιπρόεδρος έχει προσπαθήσει να βαδίσει πάνω σε μια λεπτή γραμμή, διεκδικώντας τα εύσημα για τη συμμετοχή της στις νομοθετικές επιτυχίες της κυβέρνησης Μπάιντεν, την ίδια ώρα που αποστασιοποιείται από τη χαμηλή δημοτικότητά του νυν προέδρου.
Ο Πολ Μπεγκάλα, πολιτικός σύμβουλος και πρώην σύμβουλος του Μπιλ Κλίντον, δηλώνει “έκπληκτος” από την απόδοση της Χάρις και πιστεύει ότι έχει κάνει ελάχιστα λάθη. Όπως αναφέρει, οι υπεύθυνοι χάραξης της στρατηγικής των Δημοκρατικών διχάστηκαν για το αν θα πρέπει να επικεντρωθεί στον κίνδυνο που αποτελεί ο Τραμπ για τη δημοκρατία ή σε ένα μήνυμα οικονομικού λαϊκισμού. Σύμφωνα με τον Μπεγκάλα, η Χάρις έχει καταφέρει να συνδυάσει και τα δύο, λέγοντας “εκείνος έρχεται στο γραφείο με μια λίστα εχθρών, εγώ έρχομαι με μια λίστα καθηκόντων”.
Στο κρίσιμο ζήτημα της οικονομίας, η Χάρις έχει αποκαλύψει ένα οικονομικό πλάνο που περιλαμβάνει φοροελαφρύνσεις για τους περισσότερους Αμερικανούς, απαγορεύσεις για την αισχροκέρδεια, προσιτή στέγαση και μια νέα πίστωση φόρου για παιδιά, καθώς και πρωτοβουλίες για την ενίσχυση της εγχώριας βιομηχανίας. Στόχος της είναι να οδηγήσει στις κάλπες έναν συνασπισμό νέων ψηφοφόρων, μειονοτήτων και γυναικών των προαστίων.
Ωστόσο, οι επικριτές της υποστηρίζουν ότι, μετά από ένα δυναμικό ξεκίνημα, έχει χάσει πλέον το momentum χωρίς τελικά να καταφέρει να μεταδώσει ένα πειστικό μήνυμα. Ο Φρανκ Λαντς, πολιτικός σύμβουλος και δημοσκόπος, σχολίασε τις πρώτες 45 ημέρες της εκστρατείας της: “Δεν έχουμε ξαναδεί κάτι παρόμοιο. Ήταν σαν αληθινό τρένο. Η καλύτερη εκστρατεία στη σύγχρονη αμερικανική ιστορία, ακόμη καλύτερη από του Ομπάμα. Κατέπληξε τη χώρα”.
Στη συνέχεια όμως, η εκστρατεία της ήταν “απαράδεκτη”, πρόσθεσε ο ίδιος. “Πρέπει να δώσεις στους ψηφοφόρους μια δεύτερη πράξη. Πρέπει να τους δώσεις έναν δεύτερο λόγο να ακούσουν και, στην περίπτωσή της, δεν τους λέει αυτό που θέλουν ή πρέπει να ξέρουν”.
Ο Τραμπ έχει συχνά επιτεθεί στη Χάρις για τα θέματα του πληθωρισμού και της μετανάστευσης, χρησιμοποιώντας ως και απάνθρωπη γλώσσα, αποκαλώντας τους παράτυπους μετανάστες “ζώα” που “δηλητηριάζουν το αίμα της χώρας” και διασπείροντας fake news για Αϊτινούς που τρώνε κατοικίδια, γάτες και σκύλους στο Σπρίνγκφιλντ του Οχάιο. Έχει υποσχεθεί τη μεγαλύτερη μαζική απέλαση στην ιστορία.
Ο Λαντς πιστεύει ότι η Χάρις δεν έχει βρει μια πειστική απάντηση στον ισχυρισμό ότι η ίδια και ο Μπάιντεν καθυστέρησαν να ενισχύσουν τα σύνορα. Το ότι δεν διαφοροποιείται από τον απερχόμενο πρόεδρο, “είναι ένα θεμελιώδες λάθος στην εκστρατεία της και μπορεί να πληρώσει το τίμημα”, είπε.
Από την άλλη, υπάρχει και ο αντίλογος. Οι υπερασπιστές της Χάρις υπογραμμίζουν ότι κρίνεται με διαφορετικά κριτήρια από ένα έθνος που έχει αφομοιώσει τις υπερβολές του Τραμπ και έχει φτάσει σε σημείο να αδιαφορεί πλέον για αυτές. Ο ανώτερος πολιτικός σχολιαστής του CNN, Βαν Τζόουνς, παρατήρησε: “Εκείνος μπορεί να είναι παραβατικός. Εκείνη πρέπει να είναι αψεγάδιαστη”.
Ο “ανορθόδοξος” Τραμπ
Καθοδηγούμενος από το αίσθημα της αγανάκτησης και την επιθυμία για εκδίκηση, ο Τραμπ πραγματοποιεί την τρίτη διαδοχική του προσπάθεια για τον Λευκό Οίκο μετά την ήττα του στις εκλογές του 2020, εξακολουθώντας να ισχυρίζεται ότι του έκλεψαν τη νίκη. Αν κερδίσει, θα είναι ο γηραιότερος άνθρωπος που έχει εκλεγεί ποτέ στον Λευκό Οίκο.
Ο Τραμπ θα είναι επίσης ο πρώτος “καταδικασμένος εγκληματίας” που διεκδικεί την προεδρία. Τον Μάιο, κρίθηκε ένοχος για 34 κατηγορίες παραποίησης επιχειρηματικών αρχείων σχετικά την υπόθεση χρηματισμού της ηθοποιού ενήλικων ταινιών Στόρμι Ντάνιελς. Ο Τραμπ παρουσιάζει τις τέσσερις ποινικές υποθέσεις εναντίον του ως πολιτικά υποκινούμενες και υπόσχεται να ερευνήσει ή να διώξει τους αντιπάλους του αν κερδίσει.
Η εκστρατεία του Τραμπ υπήρξε χαρακτηριστικά ανορθόδοξη. Η νύφη του, Λάρα Τραμπ, ηγείται των προσπαθειών για κινητοποίηση ψηφοφόρων, στην πρώτη της εκστρατεία. Ο δισεκατομμυριούχος Έλον Μασκ και ο ακροδεξιός ακτιβιστής Τσάρλι Κερκ διαδραματίζουν επίσης σημαντικό ρόλο, αν και δεν έχουν προηγούμενη εμπειρία. Δεκάδες εκατομμύρια δολάρια έχουν ανακατευθυνθεί από την προεκλογική προσπάθεια στην κάλυψη των νομικών εξόδων του Τραμπ.
Ο Μπεγκάλα, στρατηγικός σύμβουλος των Δημοκρατικών, δήλωσε ότι η εκστρατεία του Τραμπ είναι επαγγελματικά οργανωμένη και έχει παράξει αποτελεσματικές διαφημίσεις, αλλά ο υποψήφιος διαρκώς καταστρέφει το μήνυμά τους με προσβολές κατά των γυναικών και αλλόκοτους μονολόγους. “Αν διηύθυνα αυτήν την εκστρατεία, θα πλήρωνα για να τον κάνω να σωπάσει. Να του κλείσουν το μικρόφωνο, όπως έκαναν στα ντιμπέιτ”, ανέφερε χαρακτηριστικά.
Ο πρώην πρόεδρος επέζησε από δύο απόπειρες δολοφονίας, μία σε προεκλογική συγκέντρωση στην Πενσιλβάνια τον Ιούλιο και άλλη μία τον Σεπτέμβριο κοντά σε ένα από τα γήπεδα γκολφ του στη Φλόριντα. Βγήκε από το πρώτο περιστατικό με αίμα στο πρόσωπο, σηκώνοντας τη γροθιά του και καλώντας τους υποστηρικτές του να “παλέψουν” – ένα σύνθημα που έχει πλέον υιοθετηθεί στις συγκεντρώσεις του.
Ο Τραμπ έχει υποσχεθεί να αλλάξει ριζικά τη σχέση της Ουάσινγκτον με το ΝΑΤΟ και να επιλύσει τον πόλεμο στην Ουκρανία με πιθανές ειρηνευτικές συνομιλίες, οι οποίες ίσως απαιτούν από το Κίεβο να παραχωρήσει εδάφη. Έχει δηλώσει ότι η Χαμάς πρέπει να “συντριβεί” και δεσμεύτηκε για μια πιο σκληρή στάση απέναντι στο Ιράν.
Ορατός ο κίνδυνος βίας
Ο Λεόν Πανέτα, πρώην υπουργός Άμυνας και διευθυντής της CIA, σχολίασε: “Σε πολλά ζητήματα, έχουμε να επιλέξουμε μεταξύ του αν θα συνεχίσουμε από τη θέση μιας παγκόσμιας ηγεσίας ή αν θα κλειστούμε σε έναν απομονωτισμό και θα αποσυρθούμε από τον υπόλοιπο κόσμο με μια προσέγγιση “Πρώτα η Αμερική”. Αυτό θα έχει σοβαρές συνέπειες για τη θέση της Αμερικής στον κόσμο και σίγουρα θα επηρεάσει τη σχέση μας με τη διεθνή κοινότητα”.
Όπως και το 2020, οι εκλογές αυτές θα αποτελέσουν δοκιμασία για τη δημοκρατία σε μια έντονα πολωμένη χώρα. Ο Τραμπ αρνήθηκε να δεσμευτεί ότι θα αποδεχτεί τα αποτελέσματα του 2024 ή να αποκλείσει την πιθανότητα πολιτικής βίας, την ώρα που ο ίδιος και οι Ρεπουμπλικάνοι προετοιμάζονται να αμφισβητήσουν μια πιθανή ήττα. Στις συγκεντρώσεις του λέει ότι περιμένει μια μεγάλη νίκη την Τρίτη, δηλώνοντας ότι η ήττα θα είναι ένδειξη “διεφθαρμένων εκλογών”.
Στο ίδιο μήκος κύματος κινούνται και αρκετοί από τους οπαδούς του. Η Κάθι Χολζάπλ, 56 ετών, επιχειρηματίας, πιλότος και μηχανικός αεροσκαφών, είπε σε συγκέντρωση στο Χέντερσον της Νεβάδα, την περασμένη εβδομάδα: “Δεν θα την αποδεχτούμε. Κανείς από εμάς δεν θα το κάνει. Ξέρουμε ότι δεν έχασε ούτε το 2020”.
Ο Μπεγκάλα, δηλώνει βέβαιος ότι ο Τραμπ θα ανακοινώσει τη νίκη του, ανεξαρτήτως αποτελέσματος, ενώ είναι εξίσου πεπεισμένος πως θα υπάρξει βία.
Σχεδόν ένας στους τέσσερις Ρεπουμπλικάνους που έχουν θετική άποψη για τον Τραμπ (23%), και το 19% όλων των Ρεπουμπλικάνων, λένε ότι, αν ο Τραμπ χάσει τις εκλογές, θα πρέπει να ανακηρύξει άκυρα τα αποτελέσματα και να κάνει ό,τι χρειάζεται για να πάρει την εξουσία, σύμφωνα με το Public Religion Research Institute. Σχεδόν τρεις στους δέκα Ρεπουμπλικάνους (29%) πιστεύουν ότι οι αληθινοί Αμερικανοί πατριώτες ίσως χρειαστεί να καταφύγουν στη βία για να σώσουν τη χώρα.
Όμως, οι προοδευτικοί ακτιβιστές παραμένουν αισιόδοξοι ότι η Αμερική θα “γυρίσει σελίδα”, όπως λέει η Χάρις, και θα γράψει ιστορία την Τρίτη, όχι εγκαθιδρύοντας έναν επίδοξο δικτάτορα, αλλά συντρίβοντας ένα καθυστερημένο “ταμπού” που δεν κατάφερε να σπάσει η Χίλαρι Κλίντον πριν από οκτώ χρόνια.
Η Λία Γκρίνμπεργκ, συνιδρύτρια και συνδιευθύντρια του Indivisible Project, είπε ότι πολλά από τα μέλη του κινήματος πέρασαν τα οκτώ τελευταία χρόνια “οργανώνοντας και μεταμορφώνοντας το πολιτικό τοπίο και τώρα έχουν την ευκαιρία να κάνουν εκστρατεία για αυτό που εδώ και καιρό περιμένουν – μια γυναίκα πρόεδρο”. “Είναι σίγουρα απογοητευτικό το γεγονός ότι εξακολουθούμε να πολεμάμε τον Τραμπ, αλλά είναι επίσης η στιγμή που έχουμε την ευκαιρία να τον νικήσουμε με τις ίδιες τις δυνάμεις που τόσο περιφρονεί”, συμπλήρωσε.
