Όταν μία ενδεχόμενη απαγόρευση του TikTok για τους χρήστες στις ΗΠΑ βρισκόταν ακόμη στο τραπέζι στις αρχές του έτους, η αντίδραση πολλών ινφλουένσερ και τικτόκερ ήταν άκρως συναισθηματική: δακρύβρεχτα βίντεο αποχαιρετισμού, νοσταλγικές αναδρομές και εξομολογήσεις για την κινεζική πλατφόρμα κοινωνικής δικτύωσης.
Η δημοφιλής εφαρμογή έπεσε ωστόσο “μόλις” για 12 ώρες στις ΗΠΑ. Αυτή τη φορά το κλίμα φαίνεται να είναι διαφορετικό, παρά το ότι η προθεσμία για τη μητρική εταιρεία του TikTok πλησιάζει επικίνδυνα: η Bytedance έχει προθεσμία μέχρι τις 17 Σεπτεμβρίου να σταματήσει ή να πουλήσει την εφαρμογή βίντεο, σύμφωνα με την απαίτηση της αμερικανικής κυβέρνησης. Τώρα ωστόσο διαφαίνεται μία λύση – κυριολεκτικά της τελευταίας στιγμής.
Θα υπάρξει όντως συμφωνία για το TikTok;
Ο πρόεδρος των ΗΠΑ Ντόναλντ Τραμπ δήλωσε τη Δευτέρα στην πλατφόρμα του Truth Social ότι υπάρχε “συμφωνία”, ανακοινώνοντας επίσης τηλεφωνική συνομιλία με τον Κινέζο πρόεδρο Σι Τζινπίνγκ για την ερχόμενη Παρασκευή. Δεν κατονόμασε μεν το TikTok, ωστόσο εξήγησε ότι η συμφωνία αφορά “μια συγκεκριμένη εταιρεία που οι νέοι άνθρωποι στη χώρα μας θέλουν πολύ να σωθεί”. Οι χρήστες θα είναι “πολύ χαρούμενοι” για τη συμφωνία, δήλωσε επίσης ο Τραμπ.
Αυτό φαίνεται να ισχύει βέβαια και για τον ίδιο. Ο λογαριασμός του Τραμπ στο TikTok – παρά την κριτική που ασκεί στον διαχειριστή της πλατφόρμας – έχει ήδη πάνω από 15,2 εκατ. ακόλουθους. Τον είχε επίσης βοηθήσει στην προεκλογική του εκστρατεία το 2024 να κερδίσει νέους ψηφοφόρους.
Ποιες είναι οι κατηγορίες;
Το TikTok ανήκει στον κινεζικό τεχνολογικό όμιλο Bytedance και εδώ και καιρό βρίσκεται στο στόχαστρο των ΗΠΑ. Ένας αμερικανικός νόμος από την εποχή του προέδρου Τζο Μπάιντεν απαιτεί τώρα το TikTok να πουλήσει την πλατφόρμα στις ΗΠΑ, αλλιώς ενδέχεται να εξαφανιστεί από τα App Stores. Μετά από πολλές διαμαρτυρίες ο Ντόναλντ Τραμπ παράτεινε την προθεσμία, με την τελευταία να λήγει αύριο, Τετάρτη.
Οι ΗΠΑ υποψιάζονται εδώ και καιρό την Bytedance για μεταφορά ευαίσθητων δεδομένων των χρηστών στην Κίνα. Επιπλέον, θεωρείται ότι η Κίνα θα μπορούσε να προπαγανδίσει ιδέες καθώς και fake news μέσω του αλγορίθμου στους χρήστες. Έτσι το νεανικό κοινό της εφαρμογής θα μπορούσε να βρεθεί στο επίκεντρο μίας καμπάνιας παραπληροφόρησης. Η εταιρεία απορρίπτει τις κατηγορίες.
Τι ισχύει για τις κατηγορίες;
Ισχυρές αποδείξεις δεν υπάρχουν, ο αλγόριθμος όπως και σε άλλες πλατφόρμες παραμένει μυστικός. Υπάρχουν όμως σοβαρές ενδείξεις ότι το TikTok προωθεί επιλεκτικά περιεχόμενο και λογοκρίνει – τουλάχιστον όταν πρόκειται για θέματα που προκαλούν δυσαρέσκεια στην Κίνα.
Επιπλέον κατηγορείται ότι κρύβει ή προωθεί συγκεκριμένα περιεχόμενα, μία τακτική γνωστή και ως shadowbanning ή hyping. Έρευνα της διεθνούς οργάνωσης ανθρωπίνων δικαιωμάτων Global Witness έδειξε ότι στο TikTok και στο X εμφανίζονταν κυρίως περιεχόμενα “ακροδεξιού χαρακτήρα”. Τα αποτελέσματα ήταν μάλιστα αρκετά ξεκάθαρα στο TikTok.
“Η υποψία μου είναι ότι πρόκειται για μια μορφή ακούσιας παρενέργειας των αλγορίθμων που στοχεύουν στην αύξηση των κλικ”, δήλωσε η Έλεν Τζάντσον από την Global Witness. Με απλά λόγια: οι αλγόριθμοι βασίζονται σε συναισθηματικά και απλοϊκά μηνύματα. Κάτι που βολεύει τους ακροδεξιούς λαϊκιστές.
Τι δεδομένα συλλέγει το TikTok από τους χρήστες του;
Το TikTok, σύμφωνα με την πολιτική απορρήτου που αναφέρεται στην ιστοσελίδα του, συλλέγει τεράστιο όγκο δεδομένων από τους χρήστες του: ηλικία, όνομα, τόπο διαμονής, διευθύνσεις email, επαφές, σχόλια, φωτογραφίες, βίντεο, ηχογραφήσεις, livestreams, σχόλια, hashtags, feedback και reviews καθώς και τα αντίστοιχα μεταδεδομένα – δηλαδή πότε, πού και από ποιον δημιουργήθηκε το περιεχόμενο.
Η Bytedance εξήγησε ότι τα δεδομένα των ΗΠΑ αποθηκεύονται αποκλειστικά στις ΗΠΑ και δεν φθάνουν στην Κίνα. Αν αυτό ισχύει πραγματικά, δεν μπορεί να ελεγχθεί με βεβαιότητα. Στην ΕΕ ο όμιλος παραδέχθηκε τώρα ότι είχε δώσει εσφαλμένες πληροφορίες και πως δεδομένα χρηστών από την Ευρώπη τελικά πράγματι αποθηκεύονταν στην Κίνα. Για παραβιάσεις της προστασίας δεδομένων το TikTok τιμωρήθηκε τον Μάιο 2025 με πρόστιμο άνω του μισού δισεκατομμυρίου ευρώ.
Και το κατά πόσο μία πιθανή συμφωνία, όπως υπαινίχθηκε ο Τραμπ, θα φέρει περισσότερη προστασία δεδομένων και διαφάνεια στις ΗΠΑ, παραμένει αμφίβολο.
