Κατά την πτώση των αμερικανικών μετοχών το μήνα Μάρτιο, ο Τζον Σιντάουι, διαχειριστής κεφαλαίων στην Federated Hermes, παρατήρησε κάτι περίεργο.
Το δολάριο, που εδώ και πολύ καιρό αποτελούσε ασφαλές καταφύγιο στις πτώσεις της αγοράς, αυτή τη φορά δεν ενισχύθηκε. Αντίθετα, βρέθηκε κι αυτό σε ελεύθερη πτώση καθώς το χρήμα κατευθύνθηκε σε χρυσό, γεν, ευρωπαϊκές μετοχές — οπουδήποτε αλλού εκτός από τις ΗΠΑ.
“Αυτό είναι κάτι εξαιρετικά ασυνήθιστο και πολύ ενδεικτικό”, δήλωσε στο Bloomberg ο Σιντάουι, ο οποίος επιβλέπει τις επενδύσεις ομολόγων της εταιρείας. “Το δολάριο, σε ένα περιβάλλον όπου θα περιμέναμε να λειτουργεί σαν ασφαλές καταφύγιο, δεν το κάνει πια”.
Το γεγονός αυτό, όπως και η μεγάλη αστάθεια που έχει πλήξει τις παγκόσμιες αγορές πρόσφατα, έχει μια μοναδική εξήγηση: τον Πρόεδρο Ντόναλντ Τραμπ.
Μόλις δύο μήνες μετά την έναρξη της δεύτερης θητείας του, η άνοδος των δασμών και και η προσπάθειά του να ανατρέψει ό,τι έχει έχει εγκαθιδρυθεί μέσα σε ολόκληρες δεκαετίες παγκοσμιοποίησης κλονίζουν την εμπιστοσύνη στο αμερικανικό νόμισμα – το οποίο κατέχει μια προνομιακή θέση στην καρδιά του παγκόσμιου χρηματοπιστωτικού συστήματος για 80 χρόνια.
Το δολάριο έχει υποχωρήσει έναντι της συντριπτικής των 31 κύριων νομισμάτων τους τελευταίους τρεις μήνες, με αποτέλεσμα ο δείκτης δολαρίου του Bloomberg να έχει καταγράψει πτώση κατά 3% από την αρχή του έτους – τη μεγαλύτερη από το 2017. Η τιμή του χρυσού – ένα αντίπαλο ασφαλές καταφύγιο – έχει εκτιναχθεί σε ιστορικά υψηλά άνω των 3.000 δολαρίων η ουγγιά. Στα μέσα Μαρτίου, οι traders άρχισαν να ποντάρουν κατά του δολαρίου για πρώτη φορά μετά την εκλογή του Τραμπ, λόγω των φόβων ότι η πολιτική του θα οδηγήσει τη μεγαλύτερη οικονομία του κόσμου σε ύφεση.
“Αντί να αποτελεί το συνηθισμένο προπύργιο σταθερότητας και την πρώτη επιλογή για τους traders συναλλάγματος, το δολάριο εμφανίζεται σήμερα ως ακριβώς το αντίθετο”, δήλωσε ο Μάικλ Μπράουν, ανώτερος ερευνητής στρατηγικής στο Λονδίνο για την Pepperstone, μια από τις μεγαλύτερες χρηματιστηριακές εταιρείες συναλλάγματος. Ο ίδιος δήλωσε στο Bloomberg ότι όλο και περισσότεροι πελάτες του τον ρωτούν: “Πού πρέπει να κοιτάξω αντί να κινούμαι βάσει αυτόματου πιλότου και να αναζητώ καταφύγιο στο δολάριο;”
Η πρόσφατη πτώση του αμερικανικού νομίσματος δεν έχει διαβρώσει σημαντικά την ισχύ του, δεδομένου της προηγούμενης μεγάλης ανόδου του λόγω της αντοχής της αμερικανικής οικονομίας και των υψηλών επιτοκίων. Αυτό σημαίνει ότι το δολάριο μπορεί να ανακάμψει εάν οι ανησυχίες για μια επιβράδυνση της παγκόσμιας οικονομίας οδηγήσουν τους ξένους επενδυτές εν νέου στα αμερικανικά ομόλογα. Το δολάριο παραμένει επίσης σταθερά εδραιωμένο ως το κύριο παγκόσμιο νόμισμα, στο οποίο διατηρούν τα αποθεματικά τους οι περισσότερες κεντρικές τράπεζες και γίνεται η αγορά εμπορευμάτων όπως π.χ. το πετρέλαιο, σε μεγάλο βαθμό επειδή δεν έχει προκύψει ακόμη κάποια εναλλακτική λύση.
“Η άνοδος και η πτώση των νομισμάτων δεν είναι κάτι που συμβαίνει επειδή παίρνουμε έναν πρόεδρο τζόκερ που κάνει ό,τι μπορεί για να σκοτώσει την παγκοσμιοποίηση”, δηλώνει ωστόσο η Κάρμεν Ράινχαρτ, καθηγήτρια του Πανεπιστημίου του Χάρβαρντ και πρώην επικεφαλής οικονομολόγος της Παγκόσμιας Τράπεζας. “Το δολάριο δεν πήρε τη θέση της βρετανικής λίρας ως παγκόσμιου αποθεματικού νομίσματος σε μια νύχτα”.
Ωστόσο, οι ενέργειες του Τραμπ αναζωπυρώνουν τη μακρά συζήτηση σχετικά με το εάν οι άλλες κυβερνήσεις θα επιταχύνουν τις προσπάθειες να μειώσουν την εξάρτησή τους από το δολάριο. Στην Ευρώπη, οι ηγέτες βλέπουν τις ανατροπές που επιδιώκει ο Τραμπ ως ευκαιρία να ενισχύσουν τον ρόλο του ευρώ δημιουργώντας πιο ολοκληρωμένες αγορές που θα επιτρέψουν στο κοινό νόμισμα να ανταγωνιστεί καλύτερα το δολάριο. Στον αναπτυσσόμενο κόσμο, μερικές χώρες έχουν κατά καιρούς εξετάσει την ιδέα να ενωθούν για να αμφισβητήσουν την παγκόσμια κυριαρχία του δολαρίου.
Ο Τραμπ έχει δηλώσει ότι θέλει να διατηρήσει τον κυρίαρχο ρόλο του δολαρίου ως παγκόσμιου αποθεματικού νομίσματος, απειλώντας μάλιστα με αντίποινα κάθε χώρα που θα προσπαθήσει να αποσυνδέσει το εμπόριο της από το αμερικανικό νόμισμα. Ταυτόχρονα, όμως κατά την προεκλογική του εκστρατεία, έλεγε ότι θα καλωσόριζε ένα ασθενέστερο δολάριο επειδή θα έκανε τα προϊόντα των ΗΠΑ πιο ανταγωνιστικά. Αυτό έχει δημιουργήσει μια υποψία ότι μπορεί ο νέος Αμερικανός πρόεδρος να χρησιμοποιήσει το δασμολογικό πολέμο ως εργαλείο για να κλείσει μεγάλες συμφωνίες με ορισμένες ισχυρές κυβερνήσεις που θα οδηγήσουν στην υποτίμηση του δολαρίου, αν και ο Λευκός Οίκος δεν έχει δημοσιοποιήσει κάποιο τέτοιο σχέδιο.
Ωστόσο, αυτοί οι στόχοι – είτε της διατήρησης του δολαρίου ως παγκόσμιου αποθεματικού νομίσματος, είτε της πειθούς άλλων κυβερνήσεων να ενεργήσουν προς το συμφέρον των ΗΠΑ – φαίνονται να μην εναρμονίζονται με την απομονωτική ατζέντα και την ευρύτερη προσέγγιση του Τραμπ που έχει αποξενώσει τους συμμάχους των ΗΠΑ.
Σε ένα σημείωμα προς τους πελάτες της την Πέμπτη, η Τζέιν Φόλεϊ, στρατηγική αναλύτρια της Rabobank στο Λονδίνο, ανέφερε ότι οι δασμολογικές πολιτικές του Τραμπ, η αποχώρηση από στρατιωτικές συμμαχίες και η περιστασιακή συζήτηση για την κατάκτηση του Καναδά ή της Γροιλανδίας “θα μπορούσαν να επιταχύνουν την αποδολαριοποίηση και να υπονομεύσουν την αξία” του αμερικανικού νομίσματος. Με ανάλογο τρόπο και στην Deutsche Bank ο Γιώργος Σαραβέλος, παγκόσμιος επικεφαλής στρατηγικής FX, προειδοποίησε τους πελάτες του ότι η πιθανότητα το δολάριο να χάσει το καθεστώς του ασφαλούς καταφυγίου καθώς οι αγορές προσαρμόζονται σε μια νέα γεωπολιτική τάξη “πρέπει να αναγνωριστεί ως μια σοβαρή πιθανότητα”.
