Ευρωπαίοι διπλωμάτες προειδοποίησαν αυτή την εβδομάδα το Κρεμλίνο ότι το ΝΑΤΟ είναι έτοιμο να απαντήσει με πλήρη ισχύ σε οποιαδήποτε περαιτέρω παραβίαση του εναέριου χώρου του, συμπεριλαμβανομένης της κατάρριψης ρωσικών αεροσκαφών, σύμφωνα με αξιωματούχους που γνωρίζουν τις συνομιλίες, τους οποίους επικαλείται το πρακτορείο Bloomberg.
Σύμφωνα με τις ίδιες πηγές, κατά τη διάρκεια μιας τεταμένης συνάντησης στη Μόσχα, οι Βρετανοί, Γάλλοι και Γερμανοί εκπρόσωποι διατύπωσαν σοβαρές ανησυχίες για την πρόσφατη παραβίαση από τρία μαχητικά MiG-31 του εναέριου χώρου της Εσθονίας. Οι διπλωμάτες κατέληξαν στο συμπέρασμα ότι η παραβίαση αυτή αποτέλεσε εσκεμμένη ενέργεια κατόπιν εντολής από τη ρωσική στρατιωτική ηγεσία.
Η ρωσική πλευρά αρνήθηκε οποιαδήποτε παραβίαση του εναέριου χώρου της Εσθονίας, δηλώνοντας πως δεν υπάρχει πρόθεση πρόκλησης ή δοκιμής της αντίδρασης του ΝΑΤΟ. Αναφορικά με ξεχωριστό περιστατικό με drones στην Πολωνία, η Μόσχα απέδωσε την ευθύνη σε “τεχνικό σφάλμα”. Ο εκπρόσωπος του Κρεμλίνου, Ντμίτρι Πεσκόφ, δήλωσε ότι οι ρωσικές στρατιωτικές πτήσεις συμμορφώνονται με τους διεθνείς κανόνες.
Ωστόσο, τα πρόσφατα περιστατικά προκαλούν έντονη ανησυχία στα ανατολικά κράτη-μέλη του ΝΑΤΟ, καθώς σημειώνονται σε μια περίοδο που ο Βλαντιμίρ Πούτιν εντείνει τις επιθέσεις κατά της ουκρανικής πολιτικής υποδομής, ενώ η στήριξη των ΗΠΑ προς το Κίεβο εμφανίζει σημάδια αποδυνάμωσης.
Ο πρόεδρος των ΗΠΑ, Ντόναλντ Τραμπ, κάλεσε την Ουκρανία να ανακαταλάβει όλα τα εδάφη που έχουν καταληφθεί από τη Ρωσία, με τη στήριξη της Ευρωπαϊκής Ένωσης, διευκρινίζοντας ότι ο ρόλος των ΗΠΑ θα περιοριστεί στην πώληση όπλων προς αποστολή στο μέτωπο.
Η συνάντηση στη Μόσχα προσφέρει μία εικόνα της αυξανόμενης έντασης και της διπλωματικής σύγκρουσης που εκτυλίσσεται στα παρασκήνια, τονίζει το Bloomberg.
Κατά τη διάρκεια των συνομιλιών, Ρώσος διπλωμάτης υποστήριξε ότι οι παραβιάσεις ήταν αντίποινα για ουκρανικές επιθέσεις στην Κριμαία, κατηγορώντας το ΝΑΤΟ για στήριξη αυτών των επιχειρήσεων. Ως εκ τούτου, η Μόσχα θεωρεί ότι βρίσκεται ήδη σε σύγκρουση με ευρωπαϊκές χώρες.
Οι Ευρωπαίοι αξιωματούχοι παρατήρησαν ότι η ρωσική αντιπροσωπεία κατέγραφε εκτενώς τις δηλώσεις τους, γεγονός που δείχνει πιθανή εντολή για άμεση ενημέρωση της ηγεσίας στο Κρεμλίνο για τη θέση του ΝΑΤΟ.
Εκπρόσωπος της γερμανικής κυβέρνησης επιβεβαίωσε ότι πραγματοποιήθηκε συνάντηση και ότι οι πρεσβευτές δήλωσαν ξεκάθαρα πως οι παραβιάσεις πρέπει να σταματήσουν. Ο καγκελάριος Φρίντριχ Μερτς δήλωσε την Πέμπτη ότι βρίσκεται σε συντονισμό με το Παρίσι, το Λονδίνο και τη Βαρσοβία και στηρίζει “όλα τα αναγκαία μέτρα”.
Οι κυβερνήσεις του Ηνωμένου Βασιλείου και της Γαλλίας δεν σχολίασαν άμεσα. Ο πρόεδρος Εμανουέλ Μακρόν απέφυγε να προσδιορίσει την αντίδραση του ΝΑΤΟ σε πιθανές νέες παραβιάσεις, σε συνέντευξή του στο France 24.
Την Τετάρτη, οι αρχές της Δανίας δήλωσαν πως εξετάζουν ενεργοποίηση του Άρθρου 4 του ΝΑΤΟ, το οποίο προβλέπει διαβουλεύσεις σε περίπτωση απειλής κατά κράτους-μέλους. Το άρθρο αυτό έχει ενεργοποιηθεί μόλις εννέα φορές από το 1949 — και δύο φορές μόνο μέσα στον Σεπτέμβριο, μετά τις παραβιάσεις σε Πολωνία και Εσθονία.
“Η πρόθεση είναι να μας διχάσουν και να μας φοβίσουν”, δήλωσε ο Δανός υπουργός Δικαιοσύνης Πέτερ Χούμελγκααρντ. “Η απειλή από υβριδικές επιθέσεις είναι πλέον διαρκής”.
Ορισμένοι αναλυτές εκτιμούν ότι η Ρωσία δεν θα επιλέξει μία άμεση στρατιωτική επίθεση, αλλά μια “υβριδική επιχείρηση” με σκοπό την πρόκληση σύγχυσης και την αποφυγή ευθείας αντιπαράθεσης.
“Η Ρωσία μας δοκιμάζει — την ετοιμότητά μας, τη δέσμευσή μας να απαντήσουμε”, δήλωσε ο πρόεδρος της Λιθουανίας, Γκιτάνας Ναουσέντα, στη Νέα Υόρκη. “Η ταχύτητα της αντίδρασης είναι πιο κρίσιμη και από την ίδια τη δήλωση αλληλεγγύης”.
Παράλληλα, η αβεβαιότητα για τις προθέσεις του Κρεμλίνου δημιουργεί δίλημμα στους Ευρωπαίους ηγέτες, που φοβούνται μία ανεξέλεγκτη κλιμάκωση.
Ο Τραμπ εξέφρασε τη στήριξή του προς ηγέτες όπως ο Πολωνός Ντόναλντ Τουσκ, οι οποίοι προτείνουν κατάρριψη ρωσικών αεροσκαφών, ενώ ο Γερμανός υπουργός Άμυνας, Μπόρις Πιστόριους, προειδοποίησε ότι το ΝΑΤΟ κινδυνεύει να πέσει στην “παγίδα κλιμάκωσης” του Πούτιν.
“Αν το ΝΑΤΟ καταρρίψει ρωσικό αεροσκάφος με το πρόσχημα μιας παραβίασης, αυτό σημαίνει πόλεμο”, δήλωσε ο Ρώσος πρέσβης στη Γαλλία, Αλεξέι Μέσκοφ, στο ραδιόφωνο RTL.
Άλλοι ηγέτες, όπως η Ιταλίδα Τζόρτζια Μελόνι, ζητούν αυτοσυγκράτηση. Αντιθέτως, ο Ολλανδός πρωθυπουργός Ντικ Σχοφ δήλωσε ότι θα υποστηρίξει την κατάρριψη ρωσικού αεροσκάφους σε περίπτωση παραβίασης.
“Οι Ρώσοι πρέπει να γνωρίζουν ότι μπορεί να συμβεί αν μπουν στον εναέριο χώρο του ΝΑΤΟ”, ανέφερε χαρακτηριστικά.
Εσωτερικές αδυναμίες στην ανατολική πτέρυγα του ΝΑΤΟ
Η κρίση έχει αποκαλύψει και λειτουργικά προβλήματα στην ανατολική άμυνα του ΝΑΤΟ. Στις 13 Σεπτεμβρίου, ρωσικό drone παραβίασε τον εναέριο χώρο της Ρουμανίας για 50 λεπτά, με τις ρουμανικές αρχές να παρακολουθούν την πορεία του χωρίς να το καταρρίψουν, επικαλούμενες τον κίνδυνο από τα συντρίμμια.
Ο πρώην πρόεδρος της Ρουμανίας, Τραϊάν Μπασέσκου, άσκησε κριτική: “Όταν πρόκειται για την ασφάλειά σου, η προτεραιότητα είναι να δείξεις ότι μπορείς να προστατεύσεις τον εναέριο χώρο σου. Διακυβεύεται η αξιοπιστία σου”.
Μόλις την Πέμπτη, το Ανώτατο Συμβούλιο Άμυνας της Ρουμανίας ενέκρινε κανόνες εμπλοκής για κατάρριψη αεροσκαφών. Ωστόσο, σύμφωνα με πηγές, το Βουκουρέστι αντιμετωπίζει έλλειψη εξοπλισμού και χρηματοδότησης.
Η κατάρριψη drone με πυραύλους μαχητικών — όπως συνέβη στην Πολωνία — είναι δαπανηρή και αναποτελεσματική. Οι ειδικοί θεωρούν απαραίτητα τα εξειδικευμένα αντι-drone συστήματα, όπως αυτά που χρησιμοποιούνται στην Ουκρανία, καθώς και τεχνολογίες παρεμβολής και κυβερνοελέγχου.
