Το 2019, η Ούρσουλα φον ντερ Λάιεν εξασφάλισε τη θέση της ως πρόεδρος της Ευρωπαϊκής Επιτροπής με ισχνή πλειοψηφία στο Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο: μόλις εννέα ψήφους.
Φέτος, το παιχνίδι των αριθμών που απαιτείται για να εξασφαλιστεί μια δεύτερη θητεία από ένα δυνητικά πιο εχθρικό Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο μετά τις εκλογές για την ΕΕ στις 6-9 Ιουνίου φαίνεται ακόμη πιο σκληρό. Υπάρχει μια πραγματική πιθανότητα η Γερμανίδα συντηρητική πολιτικός απλώς να μην συγκεντρώσει τις αναγκαίες ψήφους, τονίζει σε ανάλυσή του ο ιστότοπος Politico.
Προκειμένου να κερδίσει άλλη μια θητεία, η φον ντερ Λάιεν πρέπει να ξεπεράσει δύο μεγάλα πολιτικά εμπόδια.
Πρώτον, πρέπει να κερδίσει την υποστήριξη από την ειδική πλειοψηφία των 27 ηγετών των χωρών – μελών της Ευρωπαϊκής Ένωσης κατά τη διάρκεια μιας μετεκλογικής Συνόδου Κορυφής στα τέλη Ιουνίου. Δεύτερον, πρέπει να εξασφαλίσει τουλάχιστον 361 ψήφους από 720 βουλευτές του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου για να επιβεβαιώσει την επιλογή των ηγετών κατά τη διάρκεια μιας μυστικής ψηφοφορίας, στη συνέχεια.
Τα πράγματα είναι ευκολότερα στο μέτωπο του Συμβουλίου. Το κεντροδεξιό Ευρωπαϊκό Λαϊκό Κόμμα (ΕΛΚ) της Φον ντερ Λάιεν διαθέτει 12 αρχηγούς κρατών ή κυβερνήσεων της ΕΕ – όλοι τους αναμένεται να συσπειρωθούν πίσω της. Υπάρχει πάντα ένας κίνδυνος να πάνε τα πράγματα στραβά: ο κεντρώος Γάλλος πρόεδρος Εμανουέλ Μακρόν θα μπορούσε να βρει έτερο υποψήφιο, το ίδιο και ο κεντροαριστερός καγκελάριος της Γερμανίας Όλαφ Σολτς. Προς το παρόν, ωστόσο, οι εθνικοί ηγέτες δεν της προκαλούν “πολιτική ημικρανία”: αυτό το κάνει η πιθανή νέα σύνθεση του Ευρωκοινοβουλίου.
Οι δημοσκοπήσεις δείχνουν ότι το EPP του von der Leyen θα είναι η μεγαλύτερη ενιαία ομάδα στο Κοινοβούλιο μετά τις εκλογές, με 170 έδρες. Για να δημιουργήσει πλειοψηφία, θα χρειαστεί στη συνέχεια να προσφέρει πολιτικά “δωρα” στις άλλες μεγάλες ομάδες πέριξ του πολιτικού Κέντρου – τους σοσιαλιστές και τους φιλελεύθερους – στο μετεκλογικό σκηνικό. Οι συμφωνίες θα εξαρτηθούν από το ποιες χώρες θα αποκτήσουν κορυφαίες θέσεις στις Βρυξέλλες — σκεφτείτε τους ρόλους των επιτρόπων Εμπορίου και Οικονομίας στην επιτροπή — και ποια πολιτικά κόμματα θα λάβουν ηγετικούς ρόλους στις επιτροπές του Κοινοβουλίου, τονίζει το Politico.
Ακόμα και τότε, ωστόσο, πρέπει να βγάλουμε τις αριθμομηχανές μας και να δούμε πώς αθροίζονται οι αριθμοί.
Εάν καταφέρει να εξασφαλίσει υποστήριξη από το ΕΛΚ, την κεντρώα φιλελεύθερη ομάδα Renew Europe και τους Σοσιαλιστές και Δημοκράτες, το άθροισμα θα ανέλθει σε περίπου 390 έδρες, σύμφωνα με τις προβλέψεις σε δημοσκόπηση του POLITICO.
Κάτι τέτοιο θα την έθετε πάνω από το όριο των 361, αλλά δεν είναι τόσο απλό. Εμπειρογνώμονες και πολιτικοί γνώστες προειδοποιούν ότι ακόμα κι αν οι ηγέτες των κομμάτων τους δώσουν σήμα στήριξης της φον ντερ Λάιεν, είναι πιθανό πάνω από το 10% των ευρωβουλευτών σε καθεμία από αυτές τις ομάδες είτε να της αντιταχθούν είτε να απέχουν τη μεγάλη μέρα.
Ένα ποσοστό φθοράς 10% θα μείωνε τους υποστηρικτές της προέδρου της Κομισιόν σε 351, 10 λιγότερους από τον κρίσιμο αριθμό. Και αυτή είναι μια γενναιόδωρη εκτίμηση: σύμφωνα με τους πολιτικούς εμπειρογνώμονες με τους οποίους μίλησε το Politico, το ποσοστό εξέγερσης θα είναι σχεδόν βέβαιο ότι θα ξεπεράσει το 10%, ακόμη και μέσα στο ίδιο το ΕΛΚ. Σε προηγούμενες ψηφοφορίες, οι αντάρτες που παραβιάζουν τη γραμμή του κόμματος κινούνταν μεταξύ 13% και 28%.
Το 2019, η φον ντερ Λάιεν κέρδισε την πλειοψηφία της με εννέα ψήφους χάρη στην υποστήριξη του ΕΛΚ, του Renew και των Σοσιαλιστών και Δημοκρατών. Κέρδισε επίσης αρκετές ψήφους από το κόμμα Fidesz του Ούγγρου πρωθυπουργού Βίκτορ Όρμπαν και το συντηρητικό κόμμα Νόμος και Δικαιοσύνη (PiS) της Πολωνίας. Δεν υπάρχει περίπτωση να ενισχυθεί από αυτά τα δύο στρατόπεδα αυτή τη φορά. Έχει πιέσει σκληρά τόσο το PiS, όσο και το Fidesz για τις αποτυχίες τους όσον αφορά το κράτος δικαίου και η Κομισιόν υπό την ίδια χαρακτήρισε τα δύο δεξιά κόμματα ως τα “μαύρα πρόβατα” του μπλοκ των 27.
Όσον αφορά τους σοσιαλιστές και τους φιλελεύθερους, ένας αυξανόμενος αριθμός ευρωβουλευτών τους ενδέχεται να καταψηφίσουν τη φον ντερ Λάιεν φέτος επειδή ανησυχούν ότι είναι πρόθυμη να εξετάσει το ενδεχόμενο συμμαχίας με την συντηρητική δεξιά (κατ’ άλλους ακροδεξιά) πρωθυπουργό της Ιταλίας Τζορτζία Μελόνι. Την κατηγορούν επίσης ότι αποδυναμώνει την πράσινη ατζέντα της ΕΕ.
Επιπλέον, υπάρχουν έντονα κόκκινα σημάδια κινδύνου ότι ο αριθμός των ανταρτών στις τάξεις της ΕΛΚ θα μπορούσε να είναι παράξενα υψηλός. Οι Γάλλοι “Ρεπουμπλικανοί” – αναμένεται να έχουν έξι ευρωβουλευτές – δεν την υποστηρίζουν, ενώ οι γνώστες του ΕΛΚ φοβούνται κλονισμένη υποστήριξη μεταξύ των αντιπροσωπειών της Ιταλίας, της Ισπανίας και της Σλοβενίας. Στο συνέδριο του ΕΛΚ για την ανάδειξη της στο Βουκουρέστι τον Μάρτιο, το 18% των 499 αντιπροσώπων που ψήφισαν είπαν “όχι” στη φον ντερ Λάιεν.
Αναγνωρίζοντας αυτή την ανησυχία για την πλήρη υποστήριξη του ΕΛΚ σε μυστική ψηφοφορία, ανώτερο στέλεχος του ΕΛΚ είπε υπό τον όρο της ανωνυμίας ότι η φον ντερ Λάιεν θα πρέπει να ζητήσει βοήθεια από την πολωνική κεντροδεξιά υπό τον Ντόναλντ Τουσκ και από το κεντροδεξιό Λαϊκό Κόμμα της Ισπανίας για να μειωθούν οι απώλειες.
“Πρέπει να σηκώσει τα μανίκια της και να τηλεφωνήσει σε όλους. Πρέπει να συνεχίσει να το κάνει μέχρι να τελειώσει η εκστρατεία. Χρειάζεται σχεδιασμός”, είπε ο εκπρόσωπος του ΕΛΚ.
Στο γαλλικό στρατόπεδο διαφωνούντων εντός του ΕΛΚ, ο François Xavier Bellamy, μέλος των Les Républicains, είπε ότι εάν η πρόεδρος της Κομισιόν δεν επανεκλεγεί, αυτό “θα γίνει χάρη στον αγώνα που δώσαμε ώστε να την καταστήσουμε μειοψηφία μέσα στο δικό της κόμμα”.
Η Φον ντερ Λάιεν φλερτάρει επιμελώς την Ιταλίδα πρωθυπουργό Μελόνι, την υποστήριξη της οποίας θα χρειαστεί τόσο στο τραπέζι του Συμβουλίου όσο και στο Κοινοβούλιο, ωστόσο πρόκειται για στρατηγική που θα μπορούσε να αποτύχει. Όσο πιο κοντά πλησιάζει τους Ευρωπαίους Συντηρητικούς και Μεταρρυθμιστές (ECR) της Μελόνι, τόσο περισσότερες ψήφους θα χάνει από τους σοσιαλιστές και τους φιλελεύθερους.
Η υποστήριξη της Μελόνι θα είναι κρίσιμη για την υποψηφιότητά της στο Συμβούλιο, ωστόσο η αξία της είναι λιγότερο προφανής στο Ευρωκοινοβούλιο, όπου το κόμμα της “Αδελφοί της Ιταλίας” πρόκειται να πάρει μόλις 23 έδρες.
Αυτές οι 23 ψήφοι σχεδόν σίγουρα θα αντισταθμίζονταν από την απώλεια ψήφων από τους Σοσιαλιστές, πολλοί από τους οποίους, ιδιαίτερα στο Σοσιαλδημοκρατικό Κόμμα του Σολτς στη Γερμανία, θα στρέφονταν εναντίον της σε περίπτωση φλερτ με τη Μελόνι.
Οι Σοσιαλιστές και Δημοκράτες (S&D), οι κεντρώοι Renew και οι Πράσινοι έχουν δηλώσει ότι δεν θα υποστηρίξουν την επανεκλογή της φον ντερ Λάιεν εάν κάνει οποιοδήποτε είδος συμφωνίας με τους σκληροπυρηνικούς συμμάχους της Μελόνι στο Κοινοβούλιο. Αυτό μπορεί να είναι μια κούφια απειλή – οι όροι μιας τέτοιας συμφωνίας μπορεί να μην δημοσιοποιούνται και η ψηφοφορία είναι μυστική – ωστόσο εξακολουθεί να προκαλεί ανησυχίες για το επίπεδο υποστήριξης στο Κοινοβούλιο.
Εάν η φον ντερ Λάιεν εγκαταλείψει την ελπίδα να λάβει υποστήριξη από το συντηρητικό δεξιό ECR, θα χρειαζόταν υποστήριξη όχι μόνο από τη Renew και την S&D, αλλά και από τους Πράσινους, για να αναπληρώσει το έλλειμμα. Με τους Πράσινους στο μείγμα, η προβλεπόμενη βάση στήριξης της φον ντερ Λάιεν θα ήταν 432 ψήφοι – υπεραρκετές για να περάσει το όριο, ακόμη και αν ληφθεί υπόψη ένα σημαντικό ποσοστό “ανταρτών”.
Μιλώντας στο Politico, ο βουλευτής των Γερμανών Πρασίνων Daniel Freund επεσήμανε ότι οι Πράσινοι είχαν συνεργαστεί στενά με τη φον ντερ Λάιεν καθ’ όλη τη διάρκεια της θητείας της στην εξουσία και θα μπορούσαν ακόμη και να προσφέρει υποστήριξη για την επανεκλογή της, αν και αυτή η υποστήριξη θα ερχόταν σε αντάλλαγμα για μια “λίστα απαιτήσεων”.
“Το ερώτημα είναι: Τι παίρνουμε αν κάνουμε μια συμφωνία για να συνεργαστούμε μαζί της;” ρώτησε. “Ως Πράσινοι έχουμε μια μακρά λίστα με απαιτήσεις για πράγματα που θα θέλαμε να αλλάξουμε”.
“Εάν συνεχίσουμε την Πράσινη Συμφωνία, την έμφαση στο κράτος δικαίου, αν αυτή είναι η ατζέντα της, η πρόβλεψή μου είναι ότι αυτό είναι κάτι πολύ που μπορούν να φέρουν οι Πράσινοι”, πρόσθεσε.
Ωστόσο, αυτές ακριβώς οι δεσμεύσεις για τους Πράσινους θα μπορούσαν να αποδειχθούν τοξικές για την υποστήριξη της φον ντερ Λάιεν μεταξύ των συντηρητικών, οι οποίοι εξεγέρθηκαν ειδικά ενάντια σε βασικές πτυχές της Πράσινης Συμφωνίας τον τελευταίο χρόνο της θητείας της, δηλαδή τη σταδιακή κατάργηση των μηχανών εσωτερικής καύσης και έναν νόμο για την αποκατάσταση της φύσης.