Του Κώστα Ράπτη
Η Ε.Ε. βρέθηκε εγκλωβισμένη σε ένα “αδύνατο τρίγωνο”, ήτοι την επιδίωξη τριών στόχων που δεν θα μπορούσαν να επιτευχθούν ταυτοχρόνως: την οικονομική στήριξη της Ουκρανίας, την αποτροπή της επιβάρυνσης των εθνικών Προϋπολογισμών, αλλά και την αποφυγή (λόγω επιμονής της Γερμανίας) της έκδοσης κοινού χρέους.
Προς στιγμήν, ως οδός απόδρασης από το “τρίγωνο” πρόβαλλε η αξιοποίηση, υπό μορφήν “δανείου αποκατάστασης”, των δεσμευμένων σε κοινοτική δικαιοδοσία ρωσικών κρατικών κεφαλαίων. Όμως τα τεράστια νομικά και οικονομικά ρίσκα αυτού του δίχως προηγούμενο τολμήματος, απλώς οδήγησαν τους “27” σε εσωτερικό ρήγμα. Η τελευταία για το 2025 σύνοδος του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου δεν ήταν απλώς περιπετειώδης, αλλά κατέληξε σε μια μεγάλη υπαναχώρηση – με τον “λογαριασμό” να μεταφέρεται στους Ευρωπαίους φορολογουμένους.
Όπως έγινε γνωστό τις πρώτες πρωινές ώρες χθες, οι “27” αποφάσισαν ομόφωνα να χρηματοδοτήσουν την Ουκρανία για τα επόμενα δύο χρόνια με άτοκο δάνειο ύψους 90 δισ. ευρώ, από κονδύλια που θα αντλήσει η Ε.Ε. στις κεφαλαιαγορές, μέσω “ενισχυμένης συνεργασίας” (κατά το άρθρο 90 της Ευρωπαϊκής Συνθήκης), που υποστηρίζεται από το περιθώριο του Προϋπολογισμού της Ε.Ε. και βάσει συμφωνίας για την τροποποίηση του τρέχοντος Πολυετούς Δημοσιονομικού Πλαισίου.
Η έννοια της “ενισχυμένης συνεργασίας” συνεπάγεται απαλλαγή από πρόσθετες οικονομικές υποχρεώσεις των τριών χωρών (Ουγγαρία, Σλοβακία, Τσεχία) που είχαν αναδειχθεί σε πολέμιους της περαιτέρω οικονομικής ενίσχυσης της Ουκρανίας και απειλούσαν να οδηγήσουν τη σύνοδο σε αδιέξοδο. Καταλυτικό ρόλο επίσης έπαιξε η ύπαρξη μιας ομάδας οκτώ κρατών-μελών υπό την Ιταλία, με επιφυλακτική, καίτοι όχι αρνητική, στάση, καθώς βάραινε ο φόβος των πιθανών επιπτώσεων μιας αξιοποίησης των ρωσικών κεφαλαίων (που ξεκινούν από ενδεχόμενη κατάσχεση ιδιωτικών και κρατικών περιουσιακών στοιχείων ευρωπαϊκών χωρών σε ρωσική δικαιοδοσία και φθάνουν μέχρι την υπονόμευση της εμπιστοσύνης των ξένων επενδυτών στο δυτικό χρηματοπιστωτικό σύστημα).
Χωρίς αποπληρωμή
Όπως εξήγησε η πρόεδρος της Κομισιόν, Ούρσουλα φον ντερ Λάιεν, η Ουκρανία θα χρειαστεί να αποπληρώσει το δάνειο μόνο αν λάβει πολεμικές επανορθώσεις από τη Ρωσία. Μέχρι τότε, τα ρωσικά περιουσιακά στοιχεία θα παραμείνουν ακινητοποιημένα επ’ αόριστον, ενώ η Ε.Ε. συνεχίζει να επιφυλάσσεται του δικαιώματος να χρησιμοποιήσει τα ταμειακά διαθέσιμα από τα ρωσικά κεφάλαια για τη χρηματοδότηση του δανείου. Η χρηματοδότηση της Ουκρανίας μετά το 2027 θα αποτελέσει μέρος της συνεχιζόμενης συζήτησης για το προσεχές Πολυετές Δημοσιονομικό Πλαίσιο (2028-2034).
Το Ευρωπαϊκό Συμβούλιο υπογραμμίζει τη σημασία των ακόλουθων στοιχείων σε σχέση με το δάνειο που θα χορηγηθεί στην Ουκρανία: (α) ενίσχυση των ευρωπαϊκών και ουκρανικών αμυντικών βιομηχανιών, (β) συνέχιση της τήρησης του κράτους δικαίου από την Ουκρανία, συμπεριλαμβανομένης της καταπολέμησης της διαφθοράς, (γ) τον ιδιαίτερο χαρακτήρα της πολιτικής ασφάλειας και άμυνας ορισμένων κρατών-μελών και τα συμφέροντα ασφάλειας και άμυνας όλων των κρατών-μελών.
“Είναι σημαντικό τα ρωσικά περιουσιακά στοιχεία να παραμείνουν παγωμένα και η Ουκρανία να λάβει εγγύηση οικονομικής ασφάλειας για τα επόμενα χρόνια”, δήλωσε ο Ουκρανός πρόεδρος, Βολοντίμιρ Ζελένσκι, ευχαριστώντας τους “27” για την απόφασή τους.
Από ρωσικής πλευράς, ο Κίριλ Ντμίτριεφ, ειδικός απεσταλμένος του Ρώσου προέδρου, Βλαντίμιρ Πούτιν, για τις επενδύσεις και την οικονομική συνεργασία, υποστήριξε μέσω Χ ότι “ο νόμος και η σωφροσύνη” κέρδισαν, ενώ έκανε λόγο και για “μείζον πλήγμα στους πολεμοκάπηλους της Ε.Ε. με επικεφαλής την αποτυχημένη Ούρσουλα”.
“Παραμείναμε ενωμένοι”
Οι ηγέτες των κρατών-μελών της Ευρωπαϊκής Ένωσης απέφυγαν “το χάος και τον διχασμό”, σχολίασε ο πρωθυπουργός του Βελγίου, Μπαρτ Ντε Βεβέρ, κατεξοχήν αντιστεκόμενος στην ιδέα τής επί της ουσίας κατάσχεσης των ρωσικών κεφαλαίων, τα οποία βρίσκονται κυρίως σε βελγική δικαιοδοσία, στο αποθετήριο τίτλων Euroclear. “Παραμείναμε ενωμένοι”, είπε ο Ντε Βεβέρ μετά τη μαραθώνια σύνοδο κορυφής, υποστηρίζοντας πως η συμφωνία των “27” σημαίνει ότι η Ουκρανία “νίκησε”, διότι εξασφάλισε την αξιόπιστη χρηματοδότηση που χρειάζεται. Πρόσθεσε δε ότι η Ε.Ε. δεν έχει καμία πρόθεση να επιστρέψει τα δεσμευμένα ρωσικά κεφάλαια.
Το ότι η Ε.Ε. διέσωσε τη δική της ενότητα είναι πάντως ένας πενιχρός απολογισμός, αν αναλογισθεί κανείς ότι οι λοιποί διεθνείς παίκτες βρίσκονται σε πλήρη εξωστρεφή δραστηριοποίηση. Το καταδεικνύει αυτό ο νέος, προχωρημένος γύρος διαβουλεύσεων που πρόκειται, σύμφωνα με πληροφορίες, να έχει αύριο στο Μαϊάμι με την αμερικανική πλευρά ρωσική αντιπροσωπεία υπό τον Κίριλ Ντιμίτριεφ, επί του σχεδίου τερματισμού του πολέμου στην Ουκρανία. Το Πεκίνο, πάλι, υποδέχθηκε τον αναπληρωτή υπουργό Εξωτερικών της Ουκρανίας, Σερχίι Κισλίτσια, σε μια ασυνήθιστη επίσκεψη με αντικείμενο επίσης την ουκρανική κρίση, η οποία αντικειμενικώς αναβαθμίζει το μεσολαβητικό προφίλ της Κίνας – κατά τα λοιπά στρατηγικού συμμάχου της Ρωσίας.
Ορισμένοι Ευρωπαίοι ηγέτες αντιλαμβάνονται την ανάγκη μιας “εξόδου”: στις μεταμεσονύκτιες δηλώσεις του μετά την ολοκλήρωση της συνόδου ο Γάλλος πρόεδρος Εμανουέλ Μακρόν εκτίμησε πως θα μπορούσε να “ξαναγίνει ωφέλιμο” για τους Ευρωπαίους να διεξαγάγουν διάλογο με τον Ρώσο πρόεδρο, Βλαντίμιρ Πούτιν. “Πρέπει τις επόμενες εβδομάδες να εξευρεθούν επίσης τρόποι και μέσα προκειμένου οι Ευρωπαίοι, με καλή οργάνωση, να ξαναρχίσουν πλήρη διάλογο με τη Ρωσία, με πλήρη διαφάνεια”, δήλωσε χαρακτηριστικά.
