Του Κώστα Ράπτη
Αυθεντική αλλαγή στάσης έναντι της Ρωσίας ή απλώς επίδειξη “δράσης” εκ του ασφαλούς, ώστε να σωθεί το αμερικανικό γόητρο; Ό,τι από τα δύο και αν ισχύει, γεγονός παραμένει ότι ο Ντόναλντ Τραμπ προσέκρουσε σε “τοίχο” και πλέον αναμετριέται με το ανέφικτο της επαγγελίας του να επιλύσει την ουκρανική κρίση μέσα σε μικρό χρονικό διάστημα, αξιοποιώντας και την καλή σχέση του με τον Βλαντίμιρ Πούτιν.
Το αδιέξοδο προκύπτει από την αδυναμία της αμερικανικής πλευράς να συνειδητοποιήσει ποιο είναι το μήνυμα που της στέλνει ο αντίπαλος (και υποψήφιος συνομιλητής), αλλά και να αποδεχθεί τους αντικειμενικούς περιορισμούς στο τι μπορεί η ίδια να επιτύχει.
Η βούληση δεν αρκεί
Η Ουάσινγκτον μιλά για “άμεση, απροϋπόθετη κατάπαυση του πυρός” και η Μόσχα για “αντιμετώπιση των ριζικών αιτίων της κρίσης” – ήτοι της προς Ανατολάς επέκτασης του ΝΑΤΟ. Αλλά το ποιος είναι σε θέση να θέτει προϋποθέσεις και όρους δεν είναι ζήτημα βούλησης και αυτοεικόνας: επάγεται από το ποιος έχει το πλεονέκτημα επί του εδάφους, ποιος έχει την παραγωγική βάση που θα εξασφαλίζει απρόσκοπτο εξοπλισμό, ποιος έχει οχυρώσει την οικονομία του (που αποτελούσε το πραγματικό πεδίο της αναμέτρησης το 2022) απέναντι στους πολεμικούς κραδασμούς κ.ο.κ.
Και όλα αυτά, με δεδομένο και τον πρόσθετο, αλλά καθοριστικό περιορισμό του βαθμού στον οποίο μπορεί οι ΗΠΑ να εμπλακούν άμεσα και εμφανώς, όχι μόνο λόγω τρεχόντων πολιτικών λόγων, αλλά και του ρίσκου που αντικειμενικά ενέχει η κλιμάκωση της σύγκρουσης με μία πυρηνική δύναμη.
Επιπλέον, με το βλέμμα πάντοτε στραμμένο στην εκλογική του βάση, ο Ντόναλντ Τραμπ φροντίζει να μην δίνει την εικόνα βαθύτερης εμπλοκής, ούτε καν οικονομικής, στην ουκρανική κρίση.
Ο Μεντβέντεφ ως “λαγός”
Όταν τη Δευτέρα ο πρόεδρος των ΗΠΑ ανακοίνωσε από το Οβάλ Γραφείο, παρόντος και του γ.γ. του ΝΑΤΟ, Μαρκ Ρούτε, τις νέες, σαφώς επιθετικότερες αποφάσεις του σχετικά με τον ρωσο-ουκρανικό πόλεμο, ο πρώην πρόεδρος της Ρωσίας, νυν αντιπρόεδρος του Συμβουλίου Εθνικής Ασφαλείας, Ντμίτρι Μεντβέντεφ, ο οποίος λειτουργεί στα μέσα κοινωνικής δικτυώσεως ως “λαγός” του Κρεμλίνου, αντέδρασε απαξιωτικά. “Ο Τραμπ εξέδωσε ένα θεατρικό τελεσίγραφο προς το Κρεμλίνο. Ο κόσμος ανατρίχιασε, περιμένοντας τις συνέπειες. Η φιλοπόλεμη Ευρώπη απογοητεύτηκε. Τη Ρωσία δεν την ένοιαξε”, ανέγραψε χαρακτηριστικά.
Το γιατί η κίνηση Τραμπ θεωρήθηκε στη Μόσχα “θεατρική” δεν είναι δύσκολο να το αντιληφθεί κανείς. Ο Αμερικανός πρόεδρος έδωσε στον Πούτιν προθεσμία 50 ημερών να προχωρήσει σε κατάπαυση του πυρός, ειδεμή θα ενεργοποιηθούν δασμοί της τάξεως του 100% σε όσους απορροφούν ρωσικές εξαγωγές. Μόνο που κατά τον ιστότοπο Axios, στην τελευταία και πιο “απογοητευτική” συνομιλία τους, δέκα ημέρες νωρίτερα, ο ισχυρός άνδρας του Κρεμλίνου γνωστοποίησε στον Αμερικανό ομόλογό του ότι προτίθεται να συνεχίσει τις θερινές στρατιωτικές επιχειρήσεις στην Ουκρανία για άλλες 60 ημέρες, μέχρι η ελεγχόμενη από τις ρωσικές δυνάμεις περιοχή να φθάσει στα επιδιωκόμενα όρια. Εξού και η ευρωπαϊκή πλευρά έσπευσε διά στόματος της Ύπατης Εκπροσώπου, Κάγια Κάλλας, να χαρακτηρίσει το χρονοδιάγραμμα Τραμπ υπερβολικά διεσταλμένο.
Όσο για τους τιμωρητικούς δασμούς (που δεν προβλέπεται να αγγίξουν το 500%, όπως προβλέπει νομοθέτημα το οποίο έχει επεξεργασθεί ο γερουσιαστής Λίντσεϊ Γκρέιχαμ), αυτοί αφορούν το είδος των σχέσεων που επιθυμεί να έχει η Ουάσινγκτον όχι με τη Ρωσία την ίδια, αλλά με την Κίνα και την Ινδία, κατεξοχήν αγοραστές των ρωσικών υδρογονανθράκων, σε μια συγκυρία κατά την οποία κρίνεται η “ανακωχή” του σινο-αμερικανικού εμπορικού πολέμου, αλλά και ο προσεταιρισμός του Δελχί από τη Δύση.
Μέχρι την Πέμπτη, πάντως, ο Μεντβέντεφ είχε υιοθετήσει περισσότερο απειλητικό ύφος. Ενώ χαρακτήρισε “ανοησίες” τα περί ενδεχόμενης επιθέσεως της Ρωσίας στην Ευρώπη, έσπευσε να προσθέσει χαρακτηριστικά ότι υπό το φως του “πολέμου πλήρους κλίμακας” που διεξάγει η Δύση, “θα πρέπει να ενεργήσουμε αναλόγως. Να απαντήσουμε πλήρως. Και, αν χρειαστεί, να εξαπολύσουμε προληπτικά πλήγματα”.
Προφανώς τον εκνευρισμό της Μόσχας εξηγεί η έτερη απόφαση του Τραμπ να επιτρέψει την πώληση αμερικανικών οπλικών συστημάτων, ακόμη και επιθετικών, στις χώρες του ΝΑΤΟ, με πρώτη τη Γερμανία, ώστε αυτές να τα προωθήσουν στο Κίεβο.
Η δε εκπρόσωπος του ρωσικού υπουργείου Εξωτερικών, Μαρία Ζαχάροβα, δήλωσε ότι η απόφαση του Τραμπ να προμηθεύσει την Ουκρανία με νέους πυραύλους συνιστά ένα μήνυμα για τη “συνέχιση της σφαγής” και άρνηση των ειρηνευτικών πρωτοβουλιών.
Προς νέα ουκρανο-αμερικανική συμφωνία
Οι ανακοινώσεις της Δευτέρας βρήκαν συνέχεια. Μια συνάντηση κρατών, τα οποία διαθέτουν συστήματα Patriot, και δωρητών για την Ουκρανία, που θα αποσκοπεί στην εξεύρεση επιπρόσθετων συστοιχιών αντιαεροπορικών πυραύλων για το Κίεβο και της οποίας θα προεδρεύσει ο ανώτατος στρατιωτικός διοικητής του NATO, ενδέχεται να διεξαχθεί την επόμενη Τετάρτη, δήλωσε πηγή προσκείμενη στις συνομιλίες στο πρακτορείο Reuters.
Από την πλευρά του, ο πρόεδρος της Ουκρανίας, Βολοντίμιρ Ζελένσκι, παρουσιάζοντας την ανασχηματισμένη κυβέρνησή του με πρωθυπουργό την Γιούλια Σβιριντένκο, ανακοίνωσε αδιευκρίνιστες μελλοντικές συμφωνίες με τις ΗΠΑ, οι οποίες, όπως είπε, θα ενισχύσουν τη χώρα του. Πρόσθεσε δε ότι θα αναθέσει στη νέα κυβέρνηση τον έλεγχο των αμυντικών συμβάσεων που ισχύουν στο πλαίσιο της προσπάθειας για παραγωγή του 50% των όπλων της χώρας και του εξοπλισμού στην Ουκρανία.
Κλειδί τα drones
Επιπλέον, σε συνέντευξή του στην εφημερίδα New York Post ο Ζελένσκι έκανε γνωστό ότι βρίσκεται σε διαβουλεύσεις με τον Ντόναλντ Τραμπ για τη σύναψη συμφωνίας που θα περιλαμβάνει την αγορά από την Ουάσινγκτον ουκρανικών μη επανδρωμένων αεροσκαφών, δοκιμασμένων στο πεδίο της μάχης, με αντάλλαγμα την αγορά από το Κίεβο αμερικανικών όπλων.
Παράλληλα, όμως, ο Ουκρανός πρόεδρος ζήτησε να “αποκτήσουν δυναμική” οι συνομιλίες με τη ρωσική πλευρά, οι οποίες έχουν πλέον περιορισθεί στο καθαρά ανθρωπιστικό σκέλος, με τις δύο πλευρές να προχωρούν την εβδομάδα αυτή σε νέα ανταλλαγή σορών πεσόντων, με βάση το πλαίσιο συμφωνίας που επιτεύχθηκε στον δεύτερο γύρο ειρηνευτικών συνομιλιών στην Κωνσταντινούπολη τον Ιούνιο. Ο Βλαντίμιρ Μεντίνσκι, επικεφαλής της ρωσικής αποστολής στις ειρηνευτικές συνομιλίες, ανέφερε ότι η Μόσχα παρέδωσε τα πτώματα 1.000 Ουκρανών στρατιωτών και παρέλαβε σε αντάλλαγμα 19 πτώματα δικών της στρατιωτών.
Τουλάχιστον το Κίεβο έχει την ικανοποίηση να βλέπει τους “27” της Ε.Ε. να ξεπερνούν το αρχικό βέτο της Σλοβακίας και να εγκρίνουν το 18ο πακέτο κυρώσεων κατά της Ρωσίας, το οποίο κατά τον Ζελένσκι αποτελεί “απαραίτητη απόφαση, η οποία ελήφθη την κατάλληλη στιγμή”.
