Η αύξηση της ζήτησης για καταναλωτικά και στεγαστικά δάνεια αλλά και οι υψηλότερες ανάγκες των επιχειρήσεων για χρηματοδότηση παγίων επενδύσεων αντισταθμίζουν σε μεγάλο βαθμό τον αντίκτυπο από τις μειώσεις του βασικού επιτοκίου της ΕΚΤ στην συνολική κερδοφορία και τα έσοδα των ελληνικών τραπεζών.
Όπως αναφέρει η Τράπεζα της Ελλάδος στο ενημερωτικό της σημείωμα για την πορεία της οικονομίας, με βάση τα στοιχεία στους πρώτους μήνες του 2025, οι επιχειρήσεις αναφέρουν περαιτέρω αύξηση στην προθυμία των τραπεζών να δανείσουν ενώ η προθυμία των προμηθευτών να παρέχουν εμπορική πίστωση παρέμεινε επίσης ένας πολύ υποστηρικτικός παράγοντας. Το ποσοστό των επιχειρήσεων που υπέβαλαν αίτηση για τραπεζικό δάνειο το πρώτο τρίμηνο ανέρχεται σε 17% (σε σύγκριση με 19% το τέταρτο τρίμηνο του 2024 και 15% το πρώτο τρίμηνο του 2024), ενώ για το εξάμηνο Οκτωβρίου 2024-Μαρτίου 2025 αυξήθηκε σε σύγκριση με το προηγούμενο εξάμηνο στο 24%. Ο πιο συνηθισμένος λόγος για τη μη υποβολή αίτησης για τραπεζικό δάνειο ήταν το υψηλό επίπεδο εσωτερικών κεφαλαίων ενώ η αποθάρρυνση των επιχειρήσεων από φόβο απόρριψης από την τράπεζα παρέμεινε σχετικά χαμηλή (περίπου 10%).
Όσον αφορά την έκβαση των αιτήσεων για τραπεζικά δάνεια, το ποσοστό έγκρισης αυξήθηκε τόσο σε τριμηνιαία βάση όσο και κατά τη διάρκεια του τελευταίου εξαμήνου (63% και 59% αντίστοιχα), ενώ το ποσοστό απόρριψης μειώθηκε σε τριμηνιαία βάση στο 2%, αλλά σε εξαμηνιαία βάση αυξήθηκε στο 16% από 12% το προηγούμενο εξάμηνο.
Οι όροι και το κόστος των δανείων
Όσον αφορά τους όρους των τραπεζικών δανείων, οι επιχειρήσεις ανέφεραν ισχυρότερη καθαρή μείωση του επιτοκίου των τραπεζικών δανείων σε σύγκριση με το προηγούμενο τρίμηνο (-20% μειωμένο από -13%), ενώ και σε εξαμηνιαία βάση, οι μικρομεσαίες επιχειρήσεις άρχισαν να αναφέρουν μείωση των επιτοκίων για πρώτη φορά από το 2021.
Το κόστος των νέων τραπεζικών δανείων προς τις μη χρηματοοικονομικές επιχειρήσεις κορυφώθηκε τον Αύγουστο του 2023 στο 6,4% και έκτοτε βρίσκεται σε γενικά πτωτική πορεία. Το μέσο τραπεζικό επιτόκιο για νέα στεγαστικά δάνεια κορυφώθηκε κάπως αργότερα, τον Ιανουάριο του 2024 στο 4,6% και έκτοτε μειώνεται. Τον Φεβρουάριο του 2025, τα τραπεζικά επιτόκια δανεισμού παρέμειναν σε γενικές γραμμές αμετάβλητα για τα νέα εταιρικά δάνεια (στο 4,71%) αλλά μειώθηκαν για τα νέα στεγαστικά δάνεια (στο 3,63%).
Σύμφωνα με την ΤτΕ αυτά τα αποτελέσματα δείχνουν ότι ο κύκλος χαλάρωσης της νομισματικής πολιτικής μεταδίδεται στα τραπεζικά επιτόκια δανεισμού που χρεώνονται στις επιχειρήσεις. Σημαντική χαλάρωση έχει επίσης αναφερθεί από τις μικρομεσαίες επιχειρήσεις όσον αφορά το μέγεθος και τη ληκτότητα των διαθέσιμων δανείων τόσο σε τριμηνιαία βάση όσο και κατά τη διάρκεια του εξαμήνου. Ωστόσο, οι επιχειρήσεις αναφέρουν αυστηροποίηση των απαιτήσεων εξασφάλισης και άλλων εξόδων του δανείου.
Ώθηση από τα δάνεια του RRF
Σημειώνεται επίσης η συνεχής τροφοδότηση του τραπεζικού δανεισμού από παροχή πιστώσεων στην οικονομία με πόρους του Μηχανισμού Ανάκαμψης και Ανθεκτικότητας (RRF) του NGEU και της εφαρμογής του Εθνικού Σχεδίου Ανάκαμψης και Ανθεκτικότητας “Ελλάδα 2.0”. Μετά την έγκριση από την Ευρωπαϊκή Επιτροπή του τροποποιημένου σχεδίου, οι συνολικοί διαθέσιμοι επενδυτικοί πόροι φτάνουν τα 36 δισ. ευρώ, εκ των οποίων 18,3 δισ. ευρώ σε επιδοτήσεις και 17,7 δισ. ευρώ σε δάνεια. Μετά την εκταμίευση της 4ης δόσης η συνολική εισροή δανειακών κεφαλαίων του RRF ανέρχεται σε 9,6 δισ. ευρώ.
Οι ελληνικές τράπεζες συμμετέχουν στο δανειακό τμήμα του σχεδίου συγχρηματοδοτώντας με το κράτος επενδύσεις σε τομείς προτεραιότητας της οικονομίας. Έως τον Φεβρουάριο του 2025, είχαν υπογραφεί 423 δανειακές συμβάσεις που χρηματοδοτούσαν επενδύσεις συνολικού προϋπολογισμού 16 δισ. ευρώ (δάνεια RRF: 7 δισ. ευρώ, τραπεζικά δάνεια: 5,3 δισ. ευρώ, ίδια συμμετοχή επενδυτών: 3,7 δισ. ευρώ). Από την έναρξη εφαρμογής του σχεδίου, τον Ιούλιο του 2022, το ποσό των τραπεζικών δανειακών συμβάσεων που συγχρηματοδοτούν έργα RRF αντιπροσωπεύει περίπου το 10% του συνόλου των νέων τραπεζικών δανειακών συμβάσεων μακροπρόθεσμου δανείου κατά την ίδια περίοδο.
Το 2024, οι εκταμιεύσεις τραπεζικών δανείων που υποστηρίζονται από χρηματοοικονομικά εργαλεία ανήλθαν σε σχεδόν 3,7 δισ. ευρώ από σχεδόν 2 δισ. ευρώ το 2023 αντιπροσωπεύοντας το 14% του συνόλου των νέων τραπεζικών επιχειρηματικών δανείων και 40% των νέων τραπεζικών δανείων σε μικρομεσαίες επιχειρήσεις. Το πρώτο δίμηνο του 2025, οι εκταμιεύσεις δανείων σε επιχειρήσεις που σχετίζονται με αυτά τα χρηματοδοτικά μέσα ανήλθαν σε 0,3 δισ. ευρώ, αντιπροσωπεύοντας το 15% του συνόλου των νέων τραπεζικών επιχειρηματικών δανείων και 35% για τις μικρομεσαίες επιχειρήσεις.
