Χαρτόσημο: Καταργείται ο πρώτος φόρος που θέσπισε το κράτος το 1836 – Τι θα το αντικαταστήσει

Την κατάργηση των διατάξεων για το τέλος χαρτοσήμου και την αντικατάστασή τους από ένα νέο, εκσυγχρονισμένο νομικό πλαίσιο το οποίο θα καθιερώνει μια άλλης μορφής επιβάρυνση, το «ψηφιακό τέλος συναλλαγών», προβλέπει νομοσχέδιο του ΥΠΕΘΟΟ.

Μεταξύ άλλων, με το νέο νομοσχέδιο που έχει ετοιμάσει η πολιτική ηγεσία του υπουργείου Εθνικής Οικονομίας και Οικονομικών και παρουσιάστηκε σήμερα στο Υπουργικό Συμβούλιο, τα χρησιδάνεια των επιχειρήσεων όχι μόνο θα πάψουν να επιβαρύνονται με τέλος χαρτοσήμου αλλά θα απαλλάσσονται πλήρως και από το νέο «ψηφιακό τέλος συναλλαγών».

Πώς καθιερώθηκε το χαρτόσημο και τι ισχύει έως σήμερα

Το τέλος χαρτοσήμου είναι ο πρώτος φόρος που επέβαλε το νέο ελληνικό κράτος το 1836 και από τότε μέχρι σήμερα η «λογική» πάνω στην οποία βασίστηκε η εφαρμογή του παραμένει ίδια: επιβάλλεται σε εκατοντάδες περιπτώσεις συναλλαγών – όπως π.χ. δάνεια, μισθώματα (πλην κατοικιών), επιδοτήσεις, οικονομικές ενισχύσεις, διανομές κληρονομιάς, εγγραφές στα βιβλία επιτηδευματιών – μόνο εφόσον συντάσσονται γι’ αυτές, σε χαρτιά – έγγραφα, συμφωνίες, συμβάσεις ή συμβόλαια (εξ ου και η ονομασία «χαρτόσημο»).

Συναλλαγές που δεν βασίζονται σε έγγραφες συμφωνίες δεν επιβαρύνονται με τέλος χαρτοσήμου. Επιπλέον, σε τέλος χαρτοσήμου υπόκεινται συναλλαγές που πραγματοποιούνται εντός της ελληνικής επικρατείας ακόμη κι αν οι αντισυμβαλλόμενοι είναι υπήκοοι άλλων χωρών. Αντιθέτως, δεν επιβαρύνονται με τέλος χαρτοσήμου συναλλαγές στις οποίες εμπλέκονται Έλληνες υπήκοοι εφόσον αυτές πραγματοποιούνται εκτός ελληνικής επικράτειας.

Ο υπολογισμός του γίνεται με δύο συντελεστές, 2,4% και 3,6% (οι βασικοί συντελεστές είναι 2% και 3%, επιβάλλεται όμως και εισφορά 20% επί του χαρτοσήμου υπέρ του ΟΓΑ).

Απαρχαιωμένες διατάξεις

Οι παραπάνω προϋποθέσεις επιβολής -οι οποίες καθορίστηκαν με βάση τα όσα επικρατούσαν στην αγορά πολλές δεκαετίες πριν- έχουν καταστεί πλέον απαρχαιωμένες αν ληφθεί υπόψη ότι πολλές συναλλαγές διενεργούνται ψηφιακά. Ως εκ τούτου, η εφαρμογή των διατάξεων για το τέλος χαρτοσήμου από την πλευρά του Ελληνικού Δημοσίου έχει εγείρει πλήθος αντιδράσεων και ενστάσεων από τους φορολογούμενους.

Δηλαδή, ολοένα και περισσότερα φυσικά πρόσωπα και επιχειρήσεις που διενεργούν συναλλαγές, οι οποίες, σύμφωνα με τη λογική του Ελληνικού Δημοσίου, υπόκεινται σε τέλος χαρτοσήμου, αμφισβητούν ότι πρέπει να καταβάλουν το τέλος αυτό, καθώς υποστηρίζουν ότι δεν πληρούνται οι οριζόμενες από τον σχετικό νόμο προϋποθέσεις (ύπαρξη εγγράφων, υποχρεωτική παρουσία των αντισυμβαλλομένων στην ελληνική επικράτεια κατά τη σύναψη των εγγράφων συμβάσεων, συμφωνιών κ.λπ.).

Έτσι σε πολλές περιπτώσεις συναλλαγών που κατά τη διάρκεια φορολογικών ελέγχων χαρακτηρίζονται από τους εφοριακούς ελεγκτές ως υποκείμενες σε τέλος χαρτοσήμου και επιβαρύνονται εκ των υστέρων με αυτό, προσαυξημένο μάλιστα και με τα αναλογούντα ποσά τόκων και προσαυξήσεων εκπρόθεσμης καταβολής, οι φορολογούμενοι προσφεύγουν αρχικά στη Διεύθυνση Επίλυσης Διαφορών της ΑΑΔΕ και στη συνέχεια, αν δεν δικαιωθούν από τη ΔΕΔ, στα διοικητικά δικαστήρια, αμφισβητώντας τους ισχυρισμούς των φορο-ελεγκτών ότι έπρεπε να πληρώσουν τέλος χαρτοσήμου για τις επίμαχες συναλλαγές τους.

Η αντικατάσταση των απαρχαιωμένων διατάξεων περί τέλους χαρτοσήμου με ένα νέο, σύγχρονο και πιο απλουστευμένο νομοθετικό πλαίσιο που θα καθιερώνει το «ψηφιακό τέλος συναλλαγής» είναι έργο που έχει ενταχθεί στο Ταμείο Ανάκαμψης. Πρόκειται για ένα πολύ δύσκολο εγχείρημα λόγω της πολυπλοκότητας της υφιστάμενης νομοθεσίας. Σύμφωνα με πληροφορίες, στο νέο νομοσχέδιο, οι προϋποθέσεις επιβολής του «ψηφιακού τέλους συναλλαγών» θα είναι εντελώς διαφορετικές από αυτές του τέλους χαρτοσήμου. Συγκεκριμένα:

1. Με το νέο «ψηφιακό τέλος» θα επιβαρύνονται όλες οι υποκείμενες σήμερα στο τέλος χαρτοσήμου συναλλαγές, ανεξαρτήτως του εάν έχουν καταρτιστεί γι’ αυτές έγγραφες συμφωνίες ή συμβάσεις ή συμβόλαια.
2. Εφόσον μια συναλλαγή γίνεται μεταξύ Ελλήνων υπηκόων, έστω και εκτός ελληνικών συνόρων, θα επιβαρύνεται με το καινούργιο αυτό τέλος. Αντιθέτως, συναλλαγή μεταξύ ξένων υπηκόων σε ελληνικό έδαφος θα απαλλάσσεται από το νέο τέλος. Μισθώματα –

Χρησιδάνεια

Επιπλέον, σύμφωνα με το νέο νομοσχέδιο:

1. Τα μισθώματα επαγγελματικής στέγης δεν θα απαλλαγούν από το ψηφιακό τέλος.
2. Δεν θα επιβάλλεται «ψηφιακό τέλος συναλλαγών» στις συμβάσεις «χρησιδανείων» που καταρτίζουν μεταξύ τους χιλιάδες επιχειρήσεις και σε πολύ λιγότερες περιπτώσεις ιδιώτες με επιχειρήσεις.

Ως «χρησιδάνειο» χαρακτηρίζεται κάθε σύμβαση που συνάπτεται μεταξύ δύο προσώπων, μέσω της οποίας ο ένας συμβαλλόμενος, ο οποίος καλείται «χρήστης» παραχωρεί, χωρίς αντάλλαγμα, τη χρήση ορισμένου πράγματος στον άλλο συμβαλλόμενο, ο οποίος καλείται «χρησάμενος», για ορισμένο ή αόριστο χρόνο. Βάσει της ισχύουσας σήμερα νομοθεσίας (του Κώδικα Τελών Χαρτοσήμου), κάθε χρησιδάνειο επιβαρύνεται με τέλος χαρτοσήμου 2% πλέον εισφοράς 20% επί του χαρτοσήμου.

Το τέλος επιβάλλεται επί της αξίας του παραχωρούμενου πράγματος. Εξάλλου, απόφαση του Συμβουλίου της Επικρατείας που δημοσιεύθηκε και ισχύει από το 2010 (υπ’ αριθμόν 3259/2010), καθώς και μια γνωμοδότηση του ΝΣΚ που εκδόθηκε το 2010 (υπ’ αριθμόν 416/2010), όπως και μια εγκύκλιος της πρώην Γενικής Γραμματείας Δημοσίων Εσόδων που εκδόθηκε το 2014 (υπ’ αριθμόν ΠΟΛ. 1041/3-2-2014) ορίζουν ότι όλες οι πράξεις δωρεάν παραχώρησης μηχανημάτων και εξοπλισμού προς επιχειρήσεις λιανεμπορίου από μεγάλες εταιρείες, με σκοπό την προώθηση των λιανικών πωλήσεων των προϊόντων τους (π.χ. ψυγεία που φέρουν την επωνυμία μιας μεγάλης εταιρείας αναψυκτικών και παραχωρούνται δωρεάν σε μικρομεσαίες εμπορικές επιχειρήσεις για να προωθηθούν τα προϊόντα της εταιρείας) θεωρούνται «χρησιδάνεια» και οι σχετικές συμβάσεις πρέπει να υπόκεινται σε τέλος χαρτοσήμου 2% και εισφορά υπέρ ΟΓΑ 20% επί του χαρτοσήμου.

Τι αλλάζει

Έτσι, σε κάθε περίπτωση φορολογικού ελέγχου που διενεργείται σε μεγάλη εταιρεία για να διαπιστωθεί αν εκπληρώθηκε η υποχρέωση απόδοσης τέλους χαρτοσήμου σε σύμβαση «χρησιδανείου», οι αρμόδιοι ελεγκτές εφόσον εντοπίζουν μη υποβολή δήλωσης τέλους χαρτοσήμου και μη καταβολή του συγκεκριμένου τέλους καταλογίζουν τα προβλεπόμενα ποσά του τέλους προσαυξημένα με τους αναλογούντες πρόσθετους φόρους εκπρόθεσμης καταβολής.

Από τη στιγμή που θα τεθούν σε ισχύ οι διατάξεις για την κατάργηση του τέλους χαρτοσήμου και την αντικατάστασή του με «ψηφιακό τέλος συναλλαγών» και αυτές οι περιπτώσεις «χρησιδανείων» θα απαλλάσσονται. Το νομοσχέδιο για την αντικατάσταση του τέλους χαρτοσήμου με το ψηφιακό τέλος συναλλαγών θα τεθεί σε δημόσια διαβούλευση για να πάρει τον δρόμο προς τη Βουλή μέχρι το τέλος Ιουνίου.