Ο Τζο Μπάιντεν και οι άλλοι 31 ηγέτες του ΝΑΤΟ ήλπιζαν ότι η σύνοδος κορυφής τους αυτή την εβδομάδα θα γιόρταζε τη νέα ενότητα κατά του Ρώσου Προέδρου Βλαντίμιρ Πούτιν, θα έστελνε μια προειδοποίηση στην Κίνα και θα αποδείκνυε ότι η συμμαχία είναι τόσο ισχυρή όσο ποτέ στο 75ο έτος της.
Αντ’ αυτού, οι τρεις ημέρες των εργασιών που ξεκινούν σήμερα θα επισκιαστούν από τις εσωτερικές αναταραχές σε όλη τη συμμαχία, από την προσπάθεια του Μπάιντεν να ηρεμήσει την κατάσταση μετά την κακή επίδοσή του στο ντιμπέιτ μέχρι τις εκλογές στη Γαλλία που υπονόμευσαν την εξουσία του προέδρου Εμανουέλ Μακρόν. Ο Γερμανός καγκελάριος Όλαφ Σολτς είναι ομοίως αποδυναμωμένος μετά τα άσχημα αποτελέσματα του κόμματός του στις ευρωεκλογές.
Ενώ οι σύμμαχοι θα υποσχεθούν συνεχή υποστήριξη στην Ουκρανία, τα σχέδια για την εξασφάλιση μακροπρόθεσμης βοήθειας για το Κίεβο έχουν βαλτώσει και οι ελπίδες του προέδρου Βολοντίμιρ Ζελένσκι να ενταχθεί στη συμμαχία παραμένουν μακριά. Ο χρόνος μπορεί να τελειώνει: Ο Ντόναλντ Τραμπ, ο οποίος προηγείται του Μπάιντεν στις δημοσκοπήσεις, απείλησε κάποτε να αποχωρήσει από το ΝΑΤΟ και έχει δεσμευτεί να κάνει συμφωνία με τον Πούτιν για να τερματιστεί ο πόλεμος.
Ο ηγέτης που προσέρχεται στη συνάντηση με την ισχυρότερη θέση είναι ο νέος πρωθυπουργός του Εργατικού Κόμματος του Ηνωμένου Βασιλείου, Κιτ Στάρμερ. Αλλά ακόμη και ο ίδιος έχει δημιουργήσει αμφιβολίες για τη μακροπρόθεσμη δέσμευσή του, με τη δέσμευση να αυξήσει τις αμυντικές δαπάνες στο 2,5% του ΑΕΠ “μόλις το επιτρέψουν τα δημόσια οικονομικά”. Οι συντηρητικοί είχαν δεσμευτεί να το πράξουν αυτό μέχρι το 2030.
“Πολλοί από τους ηγέτες είναι αποδυναμωμένοι”, δήλωσε η Άντρεα Κένταλ – Τέυλορ, πρώην ανώτερος αξιωματούχος των αμερικανικών μυστικών υπηρεσιών. “Η αξιοπιστία των δηλώσεων – και η δύναμη και η σοβαρότητα των δηλώσεων – θα υπονομευθεί από όσα συμβαίνουν σε πολλές από τις δυτικές πρωτεύουσες”.
Ο επείγων χαρακτήρας του καθήκοντος που έχουν μπροστά τους οι ηγέτες του ΝΑΤΟ υπογραμμίστηκε τη Δευτέρα μετά την πρόσκρουση ενός ρωσικού πυραύλου σε ένα παιδιατρικό νοσοκομείο στο Κίεβο, στο πλαίσιο ενός μπαράζ πυραυλικών επιθέσεων που σκότωσε τουλάχιστον 31 ανθρώπους. ήταν μία ακόμη επίθεση στην Ουκρανία φέτος, η οποία έχει κλονίσει το ηθικό και έχει παραλύσει τις υποδομές της χώρας, τροφοδοτώντας τις εκκλήσεις για περισσότερη βοήθεια για την απόκρουση τέτοιων επιθέσεων.
“Θα θέλαμε να δούμε μεγαλύτερη αποφασιστικότητα από τους εταίρους μας και να ακούσουμε αποφασιστικές απαντήσεις σε αυτές τις επιθέσεις”, δήλωσε ο Ζελένσκι στη Βαρσοβία καθ’ οδόν προς την Ουάσιγκτον. Ο Ουκρανός πρόεδρος έχει επανειλημμένα ζητήσει περισσότερη βοήθεια, συμπεριλαμβανομένων πρόσθετων συστοιχιών αεράμυνας Patriot.
Μέχρι στιγμής, οι ενδείξεις δείχνουν ότι τα μέλη της συμμαχίας δεν θα δώσουν στον Ζελένσκι όλα όσα ζητά. Ενώ οι σύμμαχοι αναμένεται να προσφέρουν νέες εγγυήσεις ασφαλείας και κάποιο εξοπλισμό αεράμυνας, ο Ζελένσκι δεν θα πάρει αυτό που θέλει περισσότερο απ’ όλα: Μια επίσημη πρόσκληση στο ΝΑΤΟ.
Αντ’ αυτού, το Κίεβο θα λάβει μια επαναλαμβανόμενη υπόσχεση ότι θα γίνει τελικά μέλος, αν και οι αξιωματούχοι εξακολουθούν να συζητούν τη διατύπωση. Οι ΗΠΑ και η Γερμανία αρχικά αντιτάχθηκαν στο να περιγράψουν την πορεία της Ουκρανίας προς την ένταξη ως “μη αναστρέψιμη”, αλλά αργότερα συμφώνησαν να επιτρέψουν τη διατύπωση, με αναφορά στην ανάγκη για περισσότερες μεταρρυθμίσεις κατά της διαφθοράς.
“Αυτό δεν είναι αρκετό”, δήλωσε ο Ζιγκιμάντας Παβιλιόνις, πρόεδρος της Επιτροπής Εξωτερικών Υποθέσεων του λιθουανικού κοινοβουλίου και πρώην πρέσβης στην Ουάσιγκτον, σχετικά με τις δεσμεύσεις. “Αυτό είναι το είδος της γλώσσας που ακούσαμε από το Βουκουρέστι το 2008, πριν από 16 χρόνια”. “Εάν δεν υπάρξει καμία αλλαγή όσον αφορά την πρόσκληση της Ουκρανίας στο ΝΑΤΟ και τη διασφάλιση της νίκης της, τότε θα πρέπει να προετοιμαστούμε για σύγκρουση σύντομα”, πρόσθεσε.
Ο Γενικός Γραμματέας του ΝΑΤΟ Γενς Στόλτενμπεργκ δεν κατάφερε τις τελευταίες εβδομάδες να εξασφαλίσει μια σταθερή πολυετή δέσμευση χρηματοδότησης για την Ουκρανία, η οποία θα της έδινε σαφή εικόνα όσον αφορά τη συμμαχική βοήθεια για τα επόμενα χρόνια. Αντ’ αυτού, οι σύμμαχοι συμφώνησαν να δαπανούν τουλάχιστον 40 δισ. ευρώ ετησίως για στρατιωτική βοήθεια προς την Ουκρανία, αλλά με την επιφύλαξη ότι ο στόχος θα επανεξεταστεί το επόμενο έτος.
Αρκετοί αξιωματούχοι δήλωσαν απογοητευμένοι από το αποδυναμωμένο αποτέλεσμα, ακόμη και αν ήταν ένας αξιοπρεπής συμβιβασμός λαμβάνοντας υπόψη τους περιορισμούς.
Παρ’ όλους τους ελιγμούς για την Ουκρανία, η σύνοδος κορυφής θα επικεντρωθεί στον Μπάιντεν, ο οποίος στα 81 του χρόνια είναι ο μόνος ηγέτης του ΝΑΤΟ που είναι μεγαλύτερος από την ίδια τη συμμαχία.
Πριν από την κακή παρουσία του στο ντιμπέιτ, ο Μπάιντεν ήλπιζε ότι η σύνοδος θα έδινε έμφαση στην επιτυχία του να αποκαταστήσει την ενότητα των συμμάχων μετά από τέσσερα δύστροπα χρόνια υπό τον Τραμπ και να ενισχύσει τη θέση του ενόψει των εκλογών του Νοεμβρίου. Οι ΗΠΑ προσέθεσαν ακόμη και μια επιπλέον ημέρα στη σύνοδο, καθιστώντας την τριήμερη αντί για τον συνηθισμένο που ήταν ένα διήμερο γεγονός.
Αυτή η απόφαση μπορεί τώρα να αποτελέσει βάρος για έναν πρόεδρο που είναι αντιμέτωπος με ερωτήματα σχετικά με το αν είναι ακόμη ικανός να ασκήσει την προεδρία. Κάθε κίνηση και έκφραση θα ελέγχεται για ενδείξεις ότι είναι πολύ μεγάλος για να διεκδικήσει δεύτερη θητεία και οι διεθνείς ηγέτες που έχουν αρχίσει να εκφράζουν ανησυχία για την ηλικία του θα έχουν περισσότερες ευκαιρίες να τον βιώσουν αυτό από κοντά.
Ο Μπάιντεν θα παραθέσει δείπνο, πράγμα που σημαίνει ότι η ημέρα του θα διαρκέσει πολύ περισσότερο τη στιγμή που έχει πει τις τελευταίες ημέρες ότι πρέπει να χαλαρώσει για να αποφύγει την εξάντληση. Θα παραχωρήσει επίσης συνέντευξη Τύπου, προσφέροντας στους επικριτές και τους υποστηρικτές του άλλη μια στιγμή για να μελετήσουν κάθε του λέξη για ενδείξεις αν είναι σε κατάσταση να ασκήσει την προεδρία.
Ο Στόλτενμπεργκ υποβάθμισε τις ανησυχίες για την ενότητα της συμμαχίας. Αυτή θα είναι η τελευταία του σύνοδος κορυφής πριν παραδώσει την ηγεσία του ΝΑΤΟ στον πρώην πρωθυπουργό της Ολλανδίας Μαρκ Ρούτε.
“Υπήρξαν τόσα πολλά σταυροδρόμια όπου οι άνθρωποι ανησυχούσαν για νέες κυβερνήσεις, νέες πολιτικές δυνάμεις που υπονομεύουν το ΝΑΤΟ”, δήλωσε ο Στόλτενμπεργκ στους δημοσιογράφους την περασμένη εβδομάδα. “Αυτό που έχουμε δει ξανά και ξανά είναι ότι το ΝΑΤΟ έχει επικρατήσει ως μια ισχυρή συμμαχία”.
Η κυβέρνηση Μπάιντεν – η οποία ανακοίνωσε περίπου 2,2 δισ. δολάρια σε βοήθεια για την ασφάλεια πριν από τη σύνοδο κορυφής – είναι επίσης αισιόδοξη. Ένας ανώτερος αξιωματούχος των ΗΠΑ τόνισε πως 23 από τα μέλη της συμμαχίας έχουν πλέον πετύχει τον στόχο να δαπανούν το 2% ή περισσότερο του ΑΕΠ για την άμυνα, από εννέα το 2020. Αυτό σημαίνει επιπλέον 180 δισ. δολάρια ετησίως, δήλωσε ο αξιωματούχος.
Η συμμαχία αναμένεται επίσης να συζητήσει για την κινεζική βοήθεια προς τη Ρωσία, δήλωσαν αξιωματούχοι με γνώση των συζητήσεων.
Το κατά πόσον όλα αυτά κάνουν τη διαφορά, δεδομένων των εσωτερικών διαιρέσεων, θα είναι ένα από τα βασικά ερωτήματα της συνόδου κορυφής.
“Ο βασικός παράγοντας είναι οι ΗΠΑ”, δήλωσε ο Λούις Σάιμον, διευθυντής του Κέντρου για την Ασφάλεια, τη Διπλωματία και τη Στρατηγική στη Σχολή Διακυβέρνησης των Βρυξελλών. Είπε επίσης ότι το ΝΑΤΟ μπορεί να επιβιώσει από τα ρήγματα μεταξύ των ευρωπαϊκών εθνών, αλλά οι εσωτερικές διαμάχες στις ΗΠΑ “είναι ένα διαφορετικό παιχνίδι”.
“Το ΝΑΤΟ δεν θα κατέρρεε, αλλά υπάρχει πιθανότητα να γινόταν όλο και λιγότερο σημαντικό”, προειδοποίησε ο Σάιμον.