Το πρόβλημα με όσους επιθυμούν την ανασύνθεση της Κεντροαριστεράς σήμερα ως ένα ενιαίο μέτωπο απέναντι στην κυριαρχία της Δεξιάς είναι πως εμφανίζονται πεπεισμένοι για την αναγκαιότητά της, αλλά το πρακτικό σκέλος, αυτό της εφαρμογής δηλαδή, παραμένει εξαιρετικά θολό. Εν ολίγοις, τα κόμματα της αντιπολίτευσης στα οποία έχει ανοίξει αυτή η κουβέντα (ΠΑΣΟΚ και ΣΥΡΙΖΑ) ασχολούνται περισσότερο με το δικό τους μικρόκοσμο παρά με την οικοδόμηση μιας ουσιαστικής πρότασης συνεργασίας.
Τι σημαίνει «από τα κάτω;»
Για παράδειγμα η άποψη ότι η εν λόγω διαδικασία οφείλει να ξεκινήσει από τα κάτω και να πάει προς τα πάνω, από μόνη της δεν λέει τίποτε. Πώς ακριβώς θα γίνει αυτό;
Με εσωτερικά δημοψηφίσματα όπου τα μέλη ενός κόμματος θα κληθούν ν΄ αποφασίσουν γι’ αυτό; Μια τέτοια εξέλιξη δεν θα εξυπηρετούσε τις κομματικές ηγεσίες. Το είδαμε ήδη να συμβαίνει στον ΣΥΡΙΖΑ-Π.Σ. όπου η σχετική πρόταση απορρίφθηκε από την Κεντρική Επιτροπή του κόμματος.
Έχει τεθεί ανάλογο ζήτημα στο ΠΑΣΟΚ; Η ανάγκη ναι, η πρόταση για κάποιου είδους δημοψήφισμα όχι. Μέχρι στιγμής ακούμε γενικόλογες αναφορές περί ανάγκης σχηματισμού ενός φορέα που θα καταφέρει να εκφράσει την κοινωνική πλειοψηφία η οποία έστειλε τα δικά της μηνύματα στις ευρωεκλογές.
Αυτό που ξεχνούν όσοι μιλούν γι’ αυτά είναι ότι τόσο οι ίδιοι, όσο και οι σχηματισμοί που υπηρετούν, αποτελούν κομμάτι αυτής της αποδοκιμασίας, άλλος λιγότερο, άλλος περισσότερο. Το λογικό άλμα είναι ότι δεν απαντούν στο ερώτημα πώς ακριβώς θα τους εμπιστευτεί ο κόσμος που δεν το έχει πράξει ως σήμερα – αυτή η περίφημη «κοινωνική αντιπολίτευση» ή «κοινωνική πλειοψηφία» που αρχίζει να μοιάζει με το ιερό Γκράαλ που όλοι ψάχνουν αλλά κανείς δεν βρίσκει. Και δεν βρίσκει επειδή αποδεδειγμένα τα κόμματα έχουν χάσει την επαφή τους με την ίδια την κοινωνία.
Άθροισμα
Ακόμα και στην περίπτωση που στις επόμενες εκλογές υπάρξει κάποιου είδους συνεργασία (π.χ. κοινά ψηφοδέλτια), αυτό ουσιαστικά θα λέγεται άθροισμα πολιτικών δυνάμεων και σε καμία περίπτωση δεν εξασφαλίζει την επιτυχία του εγχειρήματος, όπως έχει αποδειχθεί και σε άλλες περιπτώσεις.
Ας δούμε το παράδειγμα της Γαλλίας. Το γεγονός ότι το Νέο Λαϊκό Μέτωπο κατάφερε να κερδίσει την Ακροδεξιά στο β’ γύρο των εκλογών οφείλεται καθαρά στο εκλογικό σύστημα της χώρας και όχι στην απλή καταμέτρηση ψήφων, στην οποία η Ακροδεξιά της Μαρίν Λεπέν ήρθε πρώτη. Κατά συνέπεια τα υπερβολικά πανηγύρια από τους θιασώτες των συγκλίσεων, καλό είναι να περιοριστούν στις πραγματικές διαστάσεις του φαινομένου και να ολοκληρωθούν αφού σχηματιστεί κυβέρνηση στη Γαλλία.
Προφανώς και κανείς δεν συζητά το ενδεχόμενο διάλυσης του ΠΑΣΟΚ ή του ΣΥΡΙΖΑ και τη δημιουργία κάποιου νέου φορέα από τις στάχτες τους. Η όποια συνεργασία που ενδεχομένως γίνει περιλαμβάνει ως απαραίτητη προϋπόθεση την αυτονομία τους. Το μετά είναι το ζητούμενο. Κυρίως, με ποιο τρόπο αυτή η συνεργασία θα είναι ελκυστική για τους πολίτες και πειστική ως προς το πρόγραμμα και τις προθέσεις της. Δεν αρκεί να λες δηλαδή «θέλω να συνεργαστώ», αυτό που χρειάζεται είναι η οριοθέτηση συγκεκριμένων θέσεων-προτάσεων που θα αποτελούν όντως τομή για τις ανάγκες της κοινωνίας και όχι αναμάσημα των προηγούμενων. Επίσης, η άποψη «θα πάμε να συζητήσουμε στις γειτονιές», όπως εκφράζεται από πολλούς – τελευταία φορά και από τον κ. Δούκα που θα είναι υποψήφιος πρόεδρος του ΠΑΣΟΚ, επίσης δεν λέει τίποτε από μόνη της.
Άμεση Δημοκρατία
Σε κάθε περίπτωση, πρέπει να υπενθυμίσουμε σε όλες τις πλευρές πως το αφήγημα του «από τα κάτω προς τα πάνω», παραπέμπει κατά κύριο λόγο σε διαδικασίες άμεσης δημοκρατίας. Ως προς τούτο αρκεί να πούμε δύο πράγματα: 1. Οι αμεσοδημοκρατικές διαδικασίες δεν έχουν μεγάλη πέραση σε συστήματα σαν το δικό μας και 2. όπου εφαρμόζεται η άμεση δημοκρατία περιορίζεται σε μεγάλο βαθμό η κεντρική εξουσία, είτε αν πρόκειται για κόμματα είτε για την ίδια την κυβέρνηση.
Για να επιστρέψουμε στη σημερινή πραγματικότητα, τέτοια συζήτηση δεν έχει γίνει και δεν αναμένεται να γίνει άμεσα καθώς τόσο το ΠΑΣΟΚ όσο και ο ΣΥΡΙΖΑ-Π.Σ. είναι χαμένα προς το παρόν στο δικό τους μικρόκοσμο. Ωστόσο, ακόμα και αν μ’ ένα μαγικό ραβδί υπήρχε η δυνατότητα να ξεκινήσει άμεσα η συζήτηση, το βασικό της σκέλος είναι πως ακριβώς θα περάσει αυτό στον κόσμο.
Η κλισέ φράση που ακούγεται ως προς αυτό είναι «θα συνεργαστούμε στην αυτοδιοίκηση, στα συνδικάτα, στα επιμελητήρια». Αυτό είναι πολιτική θεώρηση που επικρατούσε προ 20ετίας και παραπάνω και με τέτοιες αντιλήψεις ο δρόμος δεν θα είναι μακρύς. Το πολύ μέχρι την επόμενη κάλπη.