Του Κώστα Ράπτη
Η Νότιος Αφρική, η οποία ασκεί φέτος την προεδρία των Brics, συγκαλεί σήμερα έκτακτη διαδικτυακή συνάντηση κορυφής των ηγετών των κρατών-μελών της ομάδας, με τη διευρυμένη σύνθεση που αυτή πρόκειται και επισήμως να λάβει από πρώτης του νέου έτους. Θα συμμετέχουν δηλ. εκτός του “οικοδεσπότη” Σίριλ Ραμαφόσα, ο Ρώσος πρόεδρος Βλαντίμιρ Πούτιν (ο οποίος τον Αύγουστο δεν κατέστη δυνατό να παραστεί στην δια ζώσης Σύνοδο των Brics στο Γιοχάνεσμπουργκ, λόγω της παραπομπής του στο Διεθνές Ποινικό Δικαστήριο), ο Κινέζος ηγέτης Σι Τζινπίνγκ, ο Ινδός πρωθυπουργός Ναρέντρα Μόντι, ο Βραζιλιάνος πρόεδρος Λούλα ντα Σίλβα, αλλά και οι ηγέτες της Σαουδικής Αραβίας, του Ιράν, της Αιγύπτου, των Ηνωμένων Αραβικών Εμιράτων, της Αιθιοπίας, καθώς και ο πρόεδρος (προφανώς ο απερχόμενος) της Αργεντινής.
Προσκεκλημένος και ο Γ.Γ. του ΟΗΕ Αντόνιο Γκουτέρες, καθώς το αντικείμενο της συνάντησης θα είναι η ισραηλινο-παλαιστινιακή σύγκρουση στην οξεία φάση που έχει λάβει μετά τις επιθέσεις της Χαμάς και λοιπών οργανώσεων στις 7 Οκτωβρίου και το κατοπινό σφυροκόπημα της Λωρίδας της Γάζας από τον στρατό του Ισραήλ.
Για μία σχετικώς νεοσύστατη και χαλαρή ομαδοποίηση κρατών, με κύρια συγκολλητική ύλη την οικονομική τους ανάδυση, η βουτιά στα “βαθιά” της διεθνούς πολιτικής αποτελεί αξιοσημείωτη εξέλιξη. Πόσω μάλλον που η σημερινή σύναξη βάζει στο ίδιο τραπέζι από το Ιράν, που αποτελεί τη “νέμεση” του Ισραήλ, μέχρι την Ινδία, που ακολουθεί όλο αυτό το διάστημα (λόγω και των ισλαμοφοβικών εμμονών της εθνικιστικής κυβέρνησης Μόντι) μια στάση άκρως υποστηρικτική προς το εβραϊκό κράτος.
Η πρωτοβουλία της Νότιας Αφρικής είναι ενδεικτική της κατάστασης πνευμάτων στον παγκόσμιο Νότο, όπου το αφήγημα Δύσης και Ισραήλ βρίσκει όλο και μικρότερη απήχηση. Πληροφορείται άλλωστε η στάση του Ραμαφόσα και του κυβερνώντος Αφρικανικού Εθνικού Κογκρέσου από τους παραλληλισμούς που προκύπτουν στη Νότιο Αφρική ανάμεσα στην δοκιμασία των Παλαιστινίων και τον παλαιότερο αγώνα κατά του καθεστώτος του απαρτχάιντ (με το οποίο το Ισραήλ είχε στενή συνεργασία).
Αλλά δεν είναι η πρώτη φορά που η ομάδα Brics καταπιάνεται με το Μεσανατολικό. Ήδη στην Σύνοδο του Γιοχάνεσμπουργκ υιοθετήθηκε διακήρυξη με την οποία ζητείται η κήρυξη απευθείας διαπραγματεύσεων μεταξύ Ισραήλ και Παλαιστίνης με βάση το διεθνές δίκαιο και την Αραβική Ειρηνευτική Πρωτοβουλία, στο πνεύμα της “λύσης δύο κρατών”, ώστε να εγκαθιδρυθεί ένα κυρίαρχο, ανεξάρτητο και βιώσιμο Κράτος της Παλαιστίνης.
Σε μία συγκυρία κατά την οποία πιστευόταν ακόμη ότι ο δρόμος για το μέλλον της περιοχής είναι οι Συμφωνίες του Αβραάμ, που είχε εμπνευστεί ο Ντόναλντ Τραμπ και αναβίωσε η κυβέρνηση Μπάιντεν, ήτοι η εξομάλυνση των σχέσεων του Ισραήλ με τα κυριότερα αραβικά κράτη, χωρίς πολιτική επίλυση του προβλήματος των Παλαιστινίων, οι Brics δήλωναν την παρουσία τους, υπενθυμίζοντας ποια ήταν μέχρι τότε η διεθνής συναίνεση για το Μεσανατολικό.
Είχε προηγηθεί τον Μάρτιο η επανασυμφιλίωση Ιράν-Σαουδικη΄ς Αραβίας με κινεζική μεσολάβηση και τον Ιούνιο η επίσκεψη (μόλις έναν μήνα μετά τον Ισραηλινό πρωθυπουργό Βενιαμίν Νετανιάχου) του προέδρου της Παλαιστινιακής Αρχής Μαχμούντ Αμπάς στο Πεκίνο και η συνυπογραφή συμφωνίας στρατηγικής συνεργασίας Κίνας-Παλαιστίνης.
Όμως η διεύρυνση της ομάδας Brics προσθέτει νέα δεδομένα. Δεν είναι διόλου τυχαίο ότι η διακήρυξη του Γιοχάνσεμπουργκ μνημονεύει την Αραβική Ειρηνευτική Πρωτοβουλία, η οποία είχε υιοθετηθεί από τον Αραβικό Σύνδεσμο το ταραγμένο 2002, μεσούσης της “δεύτερης Ιντιφάντα”, μετά από εισήγηση του τότε διαδόχου και μετέπειτα βασιλέα της Σαουδικής Αραβίας Αμπντουλλάχ. Προβλέποντας την πλήρη εξομάλυνση των σχέσεων με το Ισραήλ έναντι της δημιουργίας ανεξάρτητου παλαιστινιακού κράτους στα σύνορα του 1967 με πρωτεύουσα την Ανατολική Ιερουσαλήμ.
Και πράγματι η Σαουδική Αραβία, με ισχυρό άνδρα πλέον τον πρίγκηπα διάδοχο Μοχάμεντ μπιν Σαλμάν πρωτοστατεί σε μια ενδιαφέρουσα πρωτοβουλία που εκτυλίσσεται παράλληλα με την τηλεδιάσκεψη των Brics.
Ομάδα που συγκροτήθηκε κατά την πρόσφατη κοινή σύνοδο Αραβικού Συνδέσμου και Οργανισμού Ισλαμικής Συνεργασίας και αποτελείται από τους υπουργούς Εξωτερικών της Σαουδικής Αραβίας, της Αιγύπτου, του Κατάρ, της Ιορδανίας, της Ινδονησίας, της Νιγηρίας και της Παλαιστινιακής Αρχής επισκέφθηκε χθες Δευτέρα το Πεκίνο και συνεχίζει σήμερα στη Μόσχα και αύριο στο Παρίσι και το Λονδίνο, προκειμένου να προωθήσει μεταξύ των μονίμων μελών του Συμβουλίου Ασφαλείας του ΟΗΕ την πρόταση για άμεση κατάπαυση του πυρός και αποστολή ανθρωπιστικής βοήθειας στη Γάζα, με προοπτική σε δεύτερο χρόνο πολιτικών διαπραγματεύσεων για μία λύση δύο κρατών “στη βάση των διεθνών παραμέτρων”.
Στην αντιπροσωπεία συμμετέχει και ο Γ.Γ. του Οργανισμού Ισλαμικής Συνεργασίας, ενώ από αύριο θα προστεθεί και ο Τούρκος υπουργός Εξωτερικών Χακάν Φιντάν, ο οποίος προς το παρόν συνοδεύει τον Ταγίπ Ερντογάν σε επίσκεψη στην Αλγερία.
Αξίζει να σημειωθεί ότι η πρωτοβουλία κινείται από τα περισσότερο φιλοδυτικά και διαλλακτικά κράτη της Μέσης Ανατολής (χωρίς συμπερίληψη λ.χ. του Ιράν), αλλά και ότι ως πρώτο σταθμό της είχε το Πεκίνο, καταδεικνύοντας ότι η αμερικανική “αποκλειστικότητα” στα μεσανατολικά πράγματα έχει τελειώσει.