Του Κώστα Ράπτη
Μία συγκινητική προεκλογική εκδήλωση για τους Αμερικανούς Δημοκρατικούς, με την αναντικατάστατη βοήθεια του Ταγίπ Ερντογάν και τους Γερμανούς να πληρώνουν τον πικρό λογαριασμό.
Αυτή θα μπορούσε να είναι μια κυνική περιγραφή της υποδοχής στην αεροπορική βάση Άντριους, παρουσία των Τζο Μπάιντεν και Κάμαλα Χάρις, των τεσσάρων πολιτών ή μόνιμων κατοίκων των ΗΠΑ που απελευθερώθηκαν στο πλαίσιο της συμφωνίας ανταλλαγής 8 Ρώσων κρατουμένων σε φυλακές δυτικών χωρών με 16 Δυτικούς ή αντιφρονούντες Ρώσους που κρατούνταν στις φυλακές της Ρωσίας.
Την ώρα που οι απελευθερωθέντες εξαφανίζονταν περιχαρείς μέσα στις αγκαλιές των δικών τους ανθρώπων, ο ένοικος του Λευκού Οίκου και η αντιπρόεδρος και επίδοξη διάδοχός του τόνισαν τη σημασία της διπλωματίας, της οικοδόμησης συμμαχιών, αλλά και των οικογενειακών αξιών που δείχνουν “τι είναι η Αμερική”. Επρόκειτο βέβαια για μετά βίας υποκρυπτόμενη αιχμή κατά του Ντόναλντ Τραμπ και του υποτιθέμενου “απομονωτισμού” του, σε αντιπαράθεση προς την εμπιστοσύνη με την οποία περιβάλλουν τόσοι σύμμαχοι ως τώρα την αμερικανική ηγεσία.
Η εν λόγω ανταλλαγή, προϊόν πολύμηνων εμπιστευτικών συνομιλιών, ενέπλεξε συνολικά επτά κράτη, καθώς η ρωσική πλευρά διεκδικούσε την απελευθέρωση ανθρώπων της που κρατούνταν λ.χ. στην Γερμανία και την Σλοβενία. Υπήρξε δε η μεγαλύτερη μετά τη λήξη του Ψυχρού Πολέμου, γεγονός που μας θυμίζει ότι και η τωρινή συγκυρία είναι πια άκρως ψυχροπολεμική – κληρονομιά και αυτό των αμερικανικών κυβερνήσεων των Δημοκρατικών την τελευταία δεκαετία.
Μάλιστα ο Σύμβουλος Εθνικής Ασφαλείας των ΗΠΑ Τζέικ Σάλιβαν έσπευσε να τονίσει ότι το “πρακτικό” ζήτημα της ανταλλαγής κρατουμένων δεν σχετίζεται με τυχόν διεργασίες για τερματισμό του ουκρανικού πολέμου, ενώ ο αναπληρωτής του Τζον Φάινερ σημείωσε ότι “τίποτε από όσα συνέβησαν σήμερα” δεν αλλάζει την σχέση ΗΠΑ-Ρωσίας, η οποία εξακολουθεί να σκιάζεται από την ρωσική εισβολή στην Ουκρανία. Η “σημασία της διπλωματίας” έχει και τα όριά της…
Προφανώς αμφότεροι αναμετρώνται με το ιστορικό παρελθόν, όπου υποθέσεις ανταλλαγής ομήρων χρησίμευσαν για άνοιγμα ευρύτερων διαύλων διακριτικής συνεννόησης μεταξύ γεωπολιτικών αντιπάλων.
Σε αντίθεση πάντως με τους παλιούς καιρούς, όπου ως τόπος των ανταλλαγών δέσποζε το περιώνυμο Checkpoint Charlie στο ακόμη τότε διχοτομημένο Βερολίνο, τον κρίσιμο ρόλο αυτή τη φορά έπαιξε το έδαφος της Τουρκίας, γεγονός που έδωσε στον Ταγίπ Ερντογάν την ικανοποίηση να δεχθεί ευχαριστήριο τηλεφώνημα από τον Τζο Μπάιντεν και επ’ ευκαιρία να του καταγγείλει την στάση του Ισραήλ. Το “δίπορτο” α λα τούρκα εξακολουθεί να αποδίδει.
Στην Μόσχα, πάλι, το κλίμα ήταν περισσότερο επίσημο. Για τον κορυφαίο στη λίστα των απελευθερωθέντων Βαντίμ Κράσικοφ, συνταγματάρχη των μυστικών υπηρεσιών, ο οποίος εξέτιε ποινή ισοβίων στη Γερμανία για την δολοφονία Τσετσενο-Γεωργιανού οπλαρχηγού το 2019, στρώθηκε κόκκινο χαλί και άνοιξε η αγκαλιά του προέδρου Πούτιν, ενώ παρόντες ήταν ο υπουργός Άμυνας και οι επικεφαλής των υπηρεσιών εσωτερικής και εξωτερικής κατασκοπείας FSB και SVR. Επρόκειτο περισσότερο για εικόνα επιτυχημένης ολοκλήρωσης αποστολής, παρά οικογενειακής επανένωσης.
Σημειώνεται ότι κατά την μαραθώνια συνέντευξη του Πούτιν στον Τάκερ Κάρλσον, διεξήχθη οιονεί δημόσια διαπραγμάτευση επί του θέματος, καθώς ο Αμερικανός δημοσιογράφος ζήτησε την απελευθέρωση του κρατούμενου συναδέλφου του της Wall Street Journal Ίβαν Γκέρσκοβιτς, με τον Ρώσο πρόεδρο να στρέφει την συζήτηση στον Κράσικοφ, επαινώντας τον, μάλιστα, που εκκαθάρισε έναν αιμοσταγή εχθρό της Ρωσίας.
Εν ολίγοις, ο Πούτιν πήρε αυτούς που ήθελε, δίνοντας σε αντάλλαγμα και αρκετούς συμπατριώτες του που επιθυμούσε να ξεφορτωθεί. Στο “ζύγι” μπήκε έτσι ο ομολογημένος φόνος που διέπραξε ο Κράσικοφ με τις συζητήσιμες κατηγορίες περί κατασκοπείας που είχαν απαγγελθεί εναντίον του Γκέρσκοβιτς και των λοιπών. Ομολογείται έτσι ότι οι υπήκοοι του αντιπάλου μπορούν να καταλήξουν όμηροι για να χρησιμεύσουν ως διαπραγματευτικά χαρτιά, αλλά και ότι τα δικαστικά συστήματα των χωρών της Δύσης μπορούν να επιδείξουν μιαν εντελώς εργαλειακή “ευελιξία”.
Εξ ού και η δύσκολη θέση του Γερμανού καγκελαρίου Όλαφ Σολτς, ο οποίος δήλωσε ότι δεν ήταν εύκολο να αποφασισθεί η απελευθέρωση, έπειτα από λίγα μόνο χρόνια κάθειρξης, ενός ισοβίτη δολοφόνου, αλλά σταθμίστηκε η ανάγκη προστασίας της ζωής των Γερμανών πολιτών που κρατούνταν στη Ρωσία, καθώς βέβαια και “η αλληλεγγύη με τις ΗΠΑ”. Ομοίως,ο Γερμανός υπουργός Δικαιοσύνης Μάρκο Μπούσμαν, με εντολή του οποίου ο ομοσπονδιακός γενικός εισαγγελέας ανέστειλε την ποινή του Κράσικοφ, έκανε λόγο για “πικρή παραχώρηση”, η οποία έγινε προκειμένου 16 άνθρωποι να μπορέσουν να ζήσουν ελεύθεροι.