Του Κώστα Ράπτη
Οι αγορές αντιμετώπισαν με μεγάλη ψυχραιμία το αποτέλεσμα των γαλλικών βουλευτικών εκλογών. Όμως οι αγορές είναι προσηλωμένες στο βραχυπρόθεσμο. Πώς θα αντιμετωπίσουν το γεγονός ότι η Γαλλία κινδυνεύει με ακυβερνησία το επόμενο διάστημα;
Ο Εμανουέλ Μακρόν μετέτρεψε το δικό του πρόβλημα σε πρόβλημα όλης της χώρας. Αντί για μία Εθνοσυνέλευση χωρίς φιλική προς τον πρόεδρο απόλυτη πλειοψηφία η Γαλλία τώρα διαθέτει μία Εθνοσυνέλευση (που δεν δύναται να διαλυθεί εκ νέου για τον επόμενο ένα χρόνο) περίπου ισομερώς μοιρασμένη στα τρία, με τον Εθνικό Συναγερμό στα έδρανα της αντιπολίτευσης μεν, αλλά αριθμητικά και πολιτικά ενισχυμένο να ετοιμάζεται για την ολομέτωπη εφόρμηση στην εξουσία το 2027. Το σχέδιο του Μακρόν να διασπάσει το Νέο Λαϊκό Μέτωπο, ώστε να σχηματίσει μια νέα πλειοψηφία κέντρου και κεντροαριστεράς, με ενδεχόμενη στήριξη και από τους Ρεπουμπλικανούς, είναι εξαιρετικά ριψοκίνδυνο.
Και το πρώτο ερώτημα που προκύπτει είναι: πώς θα μπορέσει αυτή η Εθνοσυνέλευση να εγκρίνει το φθινόπωρο προϋπολογισμό;
Υπενθυμίζεται ότι η Γαλλία ισοσκέλισε τον προϋπολογισμό της για τελευταία φορά πριν από τέσσερις δεκαετίες. Η πορεία που ακολουθούν οι εκατέρωθεν του Ρήνου συμπρωταγωνίστριες της ευρωπαϊκής ενοποίησης είναι διαρκώς αποκλίνουσα. Το δημόσιο χρέος της Γερμανίας περιορίστηκε στην περίοδο μετά το 2012 από το 81% στο 64% του ΑΕΠ, ενώ της Γαλλίας κατά το ίδιο διάστημα ανήλθε από το 92% στο 111% του ΑΕΠ. Το συνολικό, δημόσιο και ιδιωτικό χρέος της Γαλλία ανέρχεται στο 320% του ΑΕΠ, ενώ της Γερμανίας στο 183% (και της Ιταλίας στο 235%).
Το μέσο ετήσιο έλλειμμα του προϋπολογισμού, πάντα κατά την τελευταία δωδεκαετία, διαμορφωνόταν στο 0,5% για την Γερμανία και στο 4,7% για τη Γαλλία.
Η εμπιστοσύνη Βερολίνου και Φραγκφούρτης προς το Παρίσι αναμένεται να υποχωρήσει. Αλλά και πολιτικά, η απόκλιση προορίζεται να μεγαλώσει. Ήδη πληθαίνουν οι φωνές που θέλουν την Πολωνία να παίρνει τη θέση της Γαλλίας ως προνομιακού εταίρου της Γερμανίας εντός της Ε.Ε.
Επί πολλά χρόνια η Γαλλία είχε το προνόμιο να “διαφεύγει”, απλώς και μόνο επειδή ήταν η Γαλλία, ήτοι ιδρυτικό μέλος της Ε.Ε. και δεύτερη μεγαλύτερη οικονομία της ευρωζώνης. Όμως το μεγάλο “ντιλ” του Μακρόν με την Μέρκελ προ επταετίας, να μεταρρυθμίσει ο μεν πρώτος τη Γαλλία, ώστε να συγκατατεθεί η δεύτερη σε εμβάθυνση της οικονομικής ενοποίησης, δεν εκπληρώθηκε. Και πλέον δεν υπάρχει ορατή πιθανότητα να εκπληρωθεί.
Πριν από τις εκλογές, ο Φιλελεύθερος υπουργός Οικονομικών της Γερμανίας Κρίστιαν Λίντνερ προειδοποίησε ότι κάθε κίνηση της ΕΚΤ για στήριξη της Γαλλίας θα προσκρούσει σε σοβαρά “νομικά και συνταγματικά εμπόδια”. Η ούτως ή άλλως περιορισμένη διάθεση των Γερμανών ιθυνόντων να συζητήσουν θέματα όπως το ευρωομόλογο ή η μονιμοποίηση του μεταπανδημικού Ταμείου Ανασυγκρότησης εξανεμίζεται λόγω των γαλλικών εξελίξεων. Όπως γράφει χαρακτηριστικά ο Άμπροζ Έβανς-Πρίτσαρντ της Telegraph στις πρωτεύουσες του Ευρωπαϊκού Νότου θα έπρεπε να καίνε ήδη ομοιώματα του Μακρόν, αν είχαν αντιληφθεί τι συμβαίνει.
Ο ίδιος υποστηρίζει ότι οποιαδήποτε στροφή της Γαλλίας σε επεκτατική δημοσιονομική πολιτική (αναπόφευκτη, αν η διακυβέρνηση περνούσε στον Εθνικό Συναγερμό ή πολύ περισσότερο στο Νέο Λαϊκό Μέτωπο) θα ήταν το αντίστοιχο της σύντομης και παρ’ ολίγον καταστροφικής πρωθυπουργικής θητείας της Λιζ Τρας στην Βρετανία, χωρίς καν το πλεονέκτημα μιας εθνικής κεντρικής τράπεζας.
Αλλά βέβαια, το αντίθετο, ήτοι η στροφή στη λιτότητα μοιάζει πολιτικά ανέφικτο στη σημερινή Γαλλία, εκτός και αν αυτό επιτευχθεί με μεθόδους stealth από μία υπερκομματική κυβέρνηση προσωπικοτήτων ή απλώς από μία παρατεταμένη ακυβερνησία, όπου τον κύριο λόγο θα έχουν τα διατάγματα που θα εκπορεύονται από το Μέγαρο των Ηλυσίων, όπως ήδη συνέβη με την αντιδημοφιλή μεταρρύθμιση του συνταξιοδοτικού.
Προς το παρόν ο ρυθμός ανάπτυξης του ονομαστικού ΑΕΠ της Γαλλίας παραμένει αρκετά υψηλός, ώστε να υπερκαλύπτει τις ανάγκες εξυπηρέτησης του χρέους και να μην προκαλείται “χιονοστιβάδα”. Αλλά το ούτως ή άλλως ατελές οικοδόμημα της νομισματικής ένωσης δεν είναι σχεδιασμένο για να αντέξει και μεγάλα πολιτικά “ατυχήματα”.