Του Κώστα Ράπτη
Μπορούν να χωρέσουν τα άκρα αντίθετα κάτω από την ίδια στέγη; Η υπό τον Κεμάλ Κιλιτσντάρογλου αντιπολίτευση της Τουρκίας φαίνεται να πιστεύει ότι κάτι τέτοιο είναι δυνατό.
Ο αντίπαλος του Ταγίπ Ερντογάν συνήψε συμφωνία την Τετάρτη με τον Ουμίτ Οζντάγ, ηγέτη του Κόμματος της Νίκης (Zafer), το οποίο εξασφάλισε ποσοστό 2% της ψήφου στις βουλευτικές εκλογές, με ατζέντα κυρίως αντιπροσφυγική.
Ο Οζντάγ υπήρξε το πρόσωπο-κλειδί για την συγκρότηση της συμμαχίας η οποία στήριξε στις προεδρικές εκλογές την υποψηφιότητα του εθνικιστή Σινάν Ογάν, χαρίζοντάς του ένα μάλλον εντυπωσιακό ποσοστό της τάξης του 5,2%. Όμως ο Ογάν έχει ήδη ταχθεί υπέρ του Ταγίπ Ερντογάν στον δεύτερο γύρο, επικαλούμενος τους συσχετισμούς που έχουν ήδη διαμορφωθεί υπέρ του τελευταίου στην Εθνοσυνέλευση, ενώ οι φήμες τον θέλουν να αναλαμβάνει υπουργείο στην επόμενη κυβέρνηση.
Με τον πυρήνα των υποστηρικτών του Ερντογάν και του Κιλιτσντάρογλου να μένει διαχρονικά αμετακίνητος στις προτιμήσεις του, η πολύ πιο “ευέλικτη” εθνικιστική ψήφος αναδεικνύεται ως ο καθοριστικότερος παράγοντας. Και βρίσκεται παντού: στην υπό τον Ερντογάν συμμαχία υπό τη μορφή του αναπάντεχα ενισχυμένου Κόμματος Εθνικιστικής Δράσης του Μπαχτσελί, στην υπό τον Κιλιτσντάρογλου συμμαχία δια του Καλού Κόμματος της Μεράλ Άκσενερ και βέβαια στο μπλοκ που στήριξε τον Ογάν και τώρα επιχειρείται ο διαμοιρασμός των ιματίων του.
Η συμφωνία του Οζντάγ με τον Κιλιτσντάρογλου περιλαμβάνει στοιχεία τα οποία είναι σαφές ότι θα θορυβήσουν τους Κούρδους υποστηρικτές του τελευταίου – ειδικότερα την πρόβλεψη για συνέχιση της πρακτικής να απομακρύνονται δημοτικοί άρχοντες ύποπτοι για “δεσμούς με την τρομοκρατία”, αλλά πλέον με δικαστική απόφαση και όχι διοικητική πράξη.
Παρά ταύτα, το φιλοκουρδικό κόμμα HDP, το οποίο μαζί με τους αριστερούς συμμάχους του απέσπασε το 8% των ψήφων στις βουλευτικές εκλογές, ανανέωσε, μετά από δύο ημέρες εσωτερικών διαβουλεύσεων, την απόφαση στήριξης του Κιλιτσντάρογλου για τον δεύτερο γύρο των προεδρικών εκλογών. Χωρίς να αποτελεί τμήμα του εξακομματικού μπλοκ της αντιπολίτευσης (όπου άλλωστε παραμονεύει το βέτο της Άκσενερ), το HDP ως εξωτερικός υποστηρικτής έδωσε πολύτιμη βοήθεια στην υποψηφιότητα Κιλιτσντάρογλου, με πρωτοφανή ποσοστά της τάξης του 80% στις νοτιοανατολικές επαρχίες κατά τον πρώτο γύρο.
“Ο Ερντογάν δεν μπορεί ποτέ να είναι επιλογή για εμάς” δήλωσε η συμπρόεδρος του HDP Περβίν Μπουλντάν, καλώντας τους ψηφοφόρους να κινητοποιηθούν για τον τερματισμό της “ενός ανδρός αρχής”. Για ένα κόμμα το οποίο απειλείται με απαγόρευση λειτουργίας στο Συνταγματικό Δικαστήριο και έχει ήδη από το 2016 στη φυλακή τον ιδρυτή του Σελαχατίν Ντεμίρτας, πρόκειται για απόφαση κατανοητή.
Όμως, όπως τόνισε η ίδια η Μπουλντάν, ασκώντας κριτική στη συμφωνία Κιλιτσντάρογλου-Οζντάγ, “όσοι παρεμποδίζουν την πολιτική βούληση των Κούρδων με τον διορισνό επιτρόπων στους δήμους, θα παρεμποδίσουν την άσκηση των δικαιωμάτων και ελευθεριών όλων των λαών της Τουρκίας”. Χαρακτήρισε επίσης “λανθασμένη και απάνθρωπη την εκμετάλλευση των προσφύγων και μεταναστών για πολιτικά συμφέροντα”.
Γεγονός παραμένει ότι η τουρκική κοινή γνώμη, ιδίως η εθνικιστική πτέρυγά της, αναζητά αποδιοπομπαίους τράγους: είτε την “κουρδική τρομοκρατία”, κατά παράδοση, είτε τώρα και τους 3,5 εκατ. Σύρους πρόσφυγες που βρίσκονται στη χώρα.
Είναι χαρακτηριστικό ότι σε έρευνα που πραγματοποίησε η Premise Data για λογαριασμό του Al Monitor σε όλη την Τουρκία μεταξύ 19ης και 23ης Μαΐου, το 71% των ερωτηθέντων προκρίνει την άμεση αποχώρηση των προσφύγων, ενώ το προσφυγικό κατονομάζεται ως το σημαντικότερο πρόβλημα της χώρας από το 16%. Η κατάσταση της οικονομίας απασχολεί το 57%, το ζήτημα της δικαιοσύνης το 11% και μόνο το 3% δίνει βάση στις “εθνικές απειλές” που επισείουν οι κυβερνώντες.
Ωστόσο, αν και ο Κιλιτσντάρογλου θεωρείται καταλληλότερος να επιλύσει το προσφυγικό από το 57%, ο Ερντογάν επικρατεί στον τομέα της οικονομίας με 52% και της εθνικής ασφάλειας με 57%.