Του Κώστα Ράπτη
Η εκδίκηση είναι ένα πιάτο που τρώγεται κρύο. Και με τη στάση που τηρεί το τελευταίο διάστημα στα θέματα της λεγόμενης Françafrique η Ρώμη μοιάζει να επιστρέφει στο Παρίσι τον λογαριασμό για την υπό γαλλική ηγεσία επέμβαση του 2011 στη Λιβύη, χώρο άμεσου ιταλικού ενδιαφέροντος, με αποτέλεσμα την ευρύτερη αποσταθεροποίηση έκτοτε της Δυτικής Αφρικής.
Η ιταλική διπλωματία αναπτύσσει μιαν (εκ πρώτης όψεως παράδοξη) κινητικότητα στην κρίση που προέκυψε μετά το πραξικόπημα στη Δημοκρατία του Νίγηρα στα τέλη Ιουλίου. Επιπλέον, προβάλλει θέσεις που αποκλίνουν χαρακτηριστικά από την ευκολία με την οποία άλλοι στη Δύση προκρίνουν το σενάριο μιας ένοπλης επέμβασης για την ανατροπή των πραξικοπηματιών.
Ενώ από απόψε τα μεσάνυχτα έληξε το τελεσίγραφο που είχαν διατυπώσει μία εβδομάδα νωρίτερα οι ηγέτες των χωρών της Οικονομικής Κοινότητας Δυτικής Αφρικής (ECOWAS), υπό την απειλή χρήσης βίας, για αποκατάσταση της συνταγματικής τάξης στον Νίγηρα, ο υπουργός Εξωτερικών της Ιταλίας, Αντόνιο Ταγιάνι εξέφρασε, με συνέντευξή του στην εφημερίδα La Stampa, την ελπίδα να παραταθεί το εν λόγω τελεσίγραφο, καθώς “ο μοναδικός δρόμος είναι ο διπλωματικός”.
Είχε προηγηθεί η τοποθέτηση του Ταγιάνι στο News on Wednesday ότι “πρέπει να ασκηθεί πίεση για την αποκατάσταση της δημοκρατίας [στον Νίγηρα], αλλά κάθε δυτική πρωτοβουλία θα πρέπει να αποκλεισθεί, διότι θα θεωρηθεί ως νεο-αποικιοκρατική”. Όσο και αν είναι διπλωματικά διατυπωμένη, η δήλωση αυτή συνιστά κίνηση προληπτικής απαξίωσης της όποιας επέμβασης ενδεχομένως δελεάζεται να αναλάβει η Γαλλία στην πρώην αποικία της. Η χούντα της Νιαμέι καταγγέλλει ότι προετοιμάζεται ακριβώς αυτό και πάντως το Παρίσι αρνήθηκε να συμμορφωθεί με την απαίτησή της για απόσυρση των γαλλικών στρατευμάτων από το έδαφος του Νίγηρα.
Επιπλέον, ο ίδιος πάντα Ταγιάνι, μιλώντας στην εφημερίδα La Repubblica την περασμένη εβδομάδα, τόνισε, σε πλήρη απόκλιση από κάποιες νεοψυχροπολεμικές εκτιμήσεις του συρμού, ότι δεν διαθέτει πληροφορίες για ανάμιξη της Ρωσίας στα γεγονότα του Νίγηρα ή την προετοιμασία του πραξικοπήματος. Πρόσθεσε δε δηκτικά, ότι οι διαδηλώσεις στον Νίγηρα έχουν χαρακτήρα “περισσότερο αντιγαλλικό παρά οτιδήποτε άλλο”.
Η παρούσα κυβέρνηση της Ρώμης δεν μπορεί βεβαίως να κατηγορηθεί για φιλορωσισμό. Η ατλαντική αφοσίωσή της έχει καταστεί κάτι παραπάνω από σαφής στο φόντο του πολέμου στην Ουκρανία. Και όμως, κατά έναν παράδοξο τρόπο, η επίσημη στάση Ρώμης και Μόσχας στο συγκεκριμένο ζήτημα συμπίπτει: καταδίκη της διασάλευσης της συνταγματικής τάξης στον Νίγηρα, ενθάρρυνση του διαλόγου, αποτροπή των διακρατικών στρατιωτικών περιπετειών.
Όλα αυτά ενώ ο πρεσβευτής της ανατραπείσας κυβέρνησης του Νίγηρα στην Ουάσιγκτον δημοσίως ζητά διεθνή επέμβαση και ο πρόεδρος της Νιγηρίας, αδιαμφισβήτητος ηγέτης της ECOWAS, ζητά (αλλά αποτυγχάνει να λάβει) από τη γερουσία της χώρας του εξουσιοδότηση για την ανάληψη στρατιωτικής δράσης.
Η στάση της Ρώμης υπαγορεύεται από την άμεση μέριμνα να προστατευθούν οι περίπου 500 Ιταλοί στρατιώτες που σταθμεύουν στον Νίγηρα από το 2017. Υπαγορεύεται όμως και από το ευρύτερο ζήτημα (που για την κυβέρνηση Μελόνι είναι “υπαρξιακό”) της αποτροπής νέων προσφυγικών-μεταναστευτικών ροών προς τη Μεσόγειο, που αναμφίβολα θα προέκυπταν, αν η Δυτική Αφρική βυθιζόταν σε ενός είδους περιφερειακό πόλεμο.
Σε κάθε περίπτωση, το μεταναστευτικό βρέθηκε στην καρδιά των πολυάριθμων τριβών γαλλο-ιταλικών τριβών που επιχείρησε να επιλύσει η συνάντηση Μακρόν-Μελόνι τον Ιούνιο. Άλλωστε, σε ανύποπτο χρόνο η Τζόρτζια Μελόνι είχε επικαλεσθεί ακριβώς την ύπαρξη του “φράγκου Δυτικής Αφρικής” για να κατηγορήσει για νεο-αποικιοκρατικές πρακτικές τη Γαλλία, από την οποία αρνείται να δεχθεί υποδείξεις.